Siostrzeństwo to gryps upuszczany skrycie do innych klatek

Czy literatura jest wirusem czy przeciwnie – szczepionką?

Jako atopiczka przekładam czasem moją przypadłość na myślenie o literaturze. Wiem, w tym momencie jestem też offtopiczką, bo odpowiadam okrężnie (a wręcz „nnt!”) na zadane pytanie, ale sądzę, że istota – zarówno w przypadku szczepionek, jak i dokuczliwych chorób skórnych – leży w prawidłowej lub wadliwej immunizacji.

Własną poezję mam za atopiczną, ponieważ – podobnie jak wiecznie wysuszona, zaczerwieniona i pękająca skóra chorych na AZS – zamiast dać właściwą odpowiedź (tak jak organizm prawidłowo przyjmujący szczepionki), reaguje niewłaściwą odpowiedzią immunologiczną – zapalną, alergiczną – na szkodliwe bodźce z zewnątrz.

Poezja to wciąż iskrząca reakcja zapalna, to siła słabych, którzy nie potrafią (i nie chcą) się bronić – a zamiast tego uderzają w siebie, autoagresywnym ciosem w głąb, po czym wykwitają na zewnątrz, znacząc skórę kartki ciągiem maladycznych znaków – i nigdy, przenigdy nie goją się do końca.

W pandemicznym życiu jestem za szczepionkami, szukam też – na razie bezskutecznie – odczuleń na swoje skórne zaognienia, jednak w podskórnym życiu poetyckim bałabym się wszelkich specyfików, które mogłyby nas, poetki i poetów, z naszych atopicznych skaz wyleczyć.

Jakiemu zwierzęciu poświęciłabyś wiersz lub opowiadanie?

Poświęciłam wiersze już wielu z nich: kurze, suce, manatce, konikowi morskiemu, hienie, wychucholowi, wielorybowi, klaczy, ośmiornicy etc. Teraz biedzę się nad matczyną pajęczycą z rzeźby Maman Louis Bourgeois. Już nie wiem, kto kogo omota: albo ona mnie, albo ja się jej poświęcę.

Czy myślałaś kiedyś „jak góra” lub „jak morze”?

Zawsze: jak morze. Bez wody, bez przemierzania jej, rozpływania się w rytmie pływu pod powierzchnią – nie ma moich wierszy. W 2021 roku po raz pierwszy od lat nie widziałam Bałtyku – i pewnie dlatego łzy, które przez te miesiące przelałam (bardziej w życiu, niż w wierszu), biorą się z suchej tęsknoty za tą morską – i poetycką – niemożebnością.

Gdybyś miała wybrać artystę, który napisałby muzykę do twojego wiersza lub opowiadania i wykonał go na scenie, byłby to…?

Przychodzą mi do głowy same niemożliwości, ale skoro to ankieta, to można zamarzyć. Surrealizmy z mojej Histy powierzyłabym ukochanym weirdkom: Björk i CocoRosie. Ballady apaszowskie lub inne piosenkowe kawałki z tej książki mogłaby wychrypieć Martyna Jakubowicz, ale może niektóre przypadłyby do gustu również Pablopavo? No i zespół Pochwalone, który już kiedyś sięgnął po moje fragmenty, pewnie nieźle wykrzyczałby bunt „spacerowych” wierszy z 2020/2021 roku. Fajnie, gdyby jeden z „przegiętych”, hiphopowych kawałków z Histy stał się „podkładem do twerkingu” dla którejś z zadziornych raperek. Ale najbardziej bym chciała, żeby teksty z mojej ostatniej książki wyśpiewały i wytańczyły wokalistki, których kawałki towarzyszyły mi w pisaniu: Kolinga (https://www.youtube.com/watch?v=zqLX3t9G6CA) i Lykke Li (https://www.youtube.com/watch?v=Xu-b3u5jDiU).

Jaka była najlepsza rada „poetycka” lub „prozatorska”, jakiej ci udzielono?

Chyba nigdy nie usłyszałam takiej rady. Usłyszałam za to wiele rad koszmarnych i głupich (ulubiona i jedna z pierwszych w życiu: „więcej pij i więcej się ruchaj, wtedy będziesz prawdziwą poetką”), a że lubię działać na kontrze – to możliwe, że te najgorsze zdziałały w moim pisaniu najwięcej.

Wolność, równość, braterstwo – z którą z tych wartości poezja lub proza mają najwięcej wspólnego?

Wolność w pisaniu jest niezbędna, ale wszelkie zagrożenia wolności – a jest ich teraz mnóstwo, uderzają w nas zewsząd: ze sfery społecznej, ekonomicznej, politycznej, walą w nas nawet w najbliższych relacjach i wspólnotach – sprawiają, że pisanie staje się tym bardziej cenne i straceńcze. Wiersze – swoje i cudze – są dla mnie ostatnimi skrawkami przestrzeni w zacieśniającej się klatce, w jakiej przyszło mi (nam) żyć. W tej klatce ważna dla mnie jest nie tyle równość – choć równość w różności się doskonali – ile siostrzeństwo, bo właśnie tę wartość podstawiłabym, jako pisząca kobieta, pod braterstwo. Siostrzeństwo to gryps upuszczany skrycie do innych klatek, niedostrzegalna pajęcza nitka tkana między więźniarkami. Tym również – tym może nade wszystko – jest dla mnie poezja.

Dlaczego ludzie nie czytają poezji i ambitnej prozy?

Nie wiem, ale to jest jedno z tych pytań, które zadaję sobie z rosnącym przestrachem. Dlaczego ludzie? (Coś jak: Co jest nie tak z tymi ludźmi? Adama Kaczanowskiego). I niestety – coraz bardziej nie mam na te troskę żadnej odpowiedzi.