recenzje / IMPRESJE Co ciekawiło mnie u Seamusa Heaneya, kiedy zaczynałem go tłumaczyć?
Piotr Sommer
Fragment posłowia do książki Seamusa Heaneya Kolejowe dzieci.
Ciekawiło mnie, zwłaszcza z początkiem lat siedemdziesiątych, czemu to Heaney zawdzięcza, już wtedy całkiem pokaźną, reputację. Wydawało mi się, że najlepszy jest w jego pokoleniu Derek Mahon. Heaney był na moje ucho “drugi” albo “trzeci”, a jego sztandarowe i najchętniej wtedy przedrukowywane wiersze z dwóch pierwszych książek – Death of a Naturalist (1966) i Door into the Dark (1969) – takie jak “Digging”, “Follower”, a nawet “Bogland”, kiedy je już jako tako zrozumiałem (to jest, przetłumaczyłem), budziły we mnie wątpliwości. Powodem był pewien rodzaj sentymentów, czy wręcz niejaki sentymentalizm i nadmierna, jak mi się wydawało, deklaratywność. W innych wierszach, opisujących odchodzące w przeszłość wiejskie zatrudnienia albo metody pracy, nastrój miał coś z nostalgii i sielanki. W Polsce wpisywały się one na dobitkę w nurt naszej “literatury wiejskiej”, co wówczas było niemal synonimem literatury fałszywie zaangażowanej i nazbyt mocno wspieranej przez oficjalną politykę kulturalną, by chciało się taki koncept wiejskości obdarzyć zaufaniem. Angielszczyzna natomiast – zwłaszcza angielszczyzna “oficjalna”, przesycona realiami i etosem middle class – przechodziła z końcem lat sześćdziesiątych coś w rodzaju moralno-społecznej czkawki. Krytyce doskwierał brak literatury pokazującej kawałek “prawdziwego życia”, dającej się w dodatku czytać z pożytkiem i przyjemnością, również w szkole. A tu nagle – w jednym pokoleniu – takie zatrzęsienie poetów “plebejskich”: Dunn ze swoją “Terry Street” i miastem Hull, Harrison ze “Szkołą elokwencji” i miastem Leeds, i Heaney ze swoją farmą i okręgiem Derry. Wydrukowałem z tamtych przekładów tylko kilka – między innymi “Strzecharza”, który po angielsku nazywa się “Thatcher”, “Śmierć naturalisty” (“Death of a Naturalist”), “Następcę” (“Follower”), “Wyjętego spod prawa” (“The Outlaw”), “Opowiadanie żony” (“The Wife’s Tale”) – ale większość, z przekładowego punktu widzenia, i tak trochę przedwcześnie. Moja niepewność nie stopniała nawet wówczas, kiedy uznałem, że dużo lepiej tych wierszy nie przełożę. Substancję wątpliwości ilustruje już pierwszy dystych wiersza “Kopać” (“Digging”) –
Pomiędzy kciukiem a wskazującym palcem
tkwi przysadziste pióro; jak spluwa w garści.
– od którego zaczynał się debiutancki tomik Heaneya. Przy pewnej empatii mieszkańca PRL-u dla pisarza, mieszkającego wtedy jeszcze w Irlandii Północnej (Heaney przeniósł się na stałe do Republiki w roku 1972) i należącego do “katolickiej mniejszości”, jego deklaracja i porównanie budziły we mnie mieszane uczucia. Acz chyba i dziś, wbrew dokonującej się w tamtych dwóch linijkach “militaryzacji” świata (w ogóle znamiennej dla wczesnego języka poetyckiego Heaneya), czytam tę “spluwę w garści” przede wszystkim jako świadectwo determinacji, i bezradności, pozaliterackiej.
[…]
O AUTORZE
Piotr Sommer
Urodzony 13 kwietnia 1948 roku w Wałbrzychu. Poeta, redaktor, tłumacz. Autor kilkunastu książek własnych i kilkunastu przekładowych. Tłumaczył poetów amerykańskich, angielskich, irlandzkich, szkockich i polskich. Od 1976 roku pracuje w redakcji „Literatury na Świecie”. Mieszka pod Warszawą.
powiązania
Rozbiórka
dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski
Bohdan Zadura
Darek Foks
Dariusz Sośnicki
Dariusz Suska
Jacek Dehnel
Jerzy Jarniewicz
Krzysztof Siwczyk
Marcin Sendecki
Mariusz Grzebalski
Marta Podgórnik
Piotr Sommer
Ryszard Krynicki
Tadeusz Pióro
Urszula Kozioł
Wojciech Bonowicz
Zbigniew Machej
Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Urszuli Kozioł, Ryszarda Krynickiego, Bohdana Zadury, Piotra Sommera, Jerzego Jarniewicza, Zbigniewa Macheja, Andrzeja Sosnowskiego, Tadeuszy Pióry, Darka Foksa, Wojciecha Bonowicza, Marcina Sendeckiego, Dariusza Suski, Mariusza Grzebalskiego, Dariusza Sośnickiego, Krzysztofa Siwczyka, Marty Podgórnik i Jacka Dehnela podczas Portu Wrocław 2007.
WIĘCEJ
Tribute to D. J. Enright
dzwieki / WYDARZENIA D.J. Enright
Piotr Sommer
Zapis spotkania autorskiego poświęconego pamięci D.J. Enrighta podczas Portu Legnica 2003.
WIĘCEJ
Wąskie gardło klepsydry
wywiady / O PISANIU Jerzy Jarniewicz
Mark Ford
Piotr Sommer
Rozmowa Jerzego Jarniewicza i Piotra Sommera z Markiem Fordem opublikowana w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.
WIĘCEJ
Dramat niedzieli
nagrania / Złodzieje wierszy Piotr Sommer
Wiersz Piotra Sommera z książki Piosenka pasterska.
WIĘCEJ
Dni i noce
nagrania / Złodzieje wierszy Piotr Sommer
Wiersz Piotra Sommera z książki Dni i noce.
WIĘCEJ
Przegięcie
nagrania / Złodzieje wierszy Piotr Sommer
Wiersz Piotra Sommera z książki Dni i noce.
WIĘCEJ
Długie powroty D. J. Enrighta. Fragmenty posłowia Piotra Sommera
recenzje / KOMENTARZE Piotr Sommer
Fragment posłowia Piotra Sommera do książki Raj w obrazkach D.J. Enrighta, która ukazała się nakładem Biura Literackiego w 2008 roku.
WIĘCEJ
Książkę się wznawia
recenzje / KOMENTARZE Piotr Sommer
Fragment wstępu Piotra Sommera do drugiego wydania Zapisów rozmów.
WIĘCEJ
Kawa po irlandzku
recenzje / ESEJE Paweł Sarna
Recenzja Pawła Sarny z książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaneya.
WIĘCEJ
Przed słowem: Kamienie w strumieniu, pismo na piasku
recenzje / IMPRESJE Jerzy Jarniewicz
Esej Jerzego Jarniewicza towarzyszący premierze książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaney’a.
WIĘCEJ
Od obelisku do krawędzi skały. O dwóch przekładach z Heaneya
recenzje / ESEJE Jakub Skurtys
Recenzja Jakuba Skurtysa z książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaneya.
WIĘCEJ
Żarłoczna panna P.
recenzje / ESEJE Agnieszka Wolny-Hamkało
Recenzja Agnieszki Wolny-Hamkało z książki Zapisy rozmów. Wywiady z poetami brytyjskimi Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Sztuka tracenia
recenzje / ESEJE Agata Pyzik
Recenzja Agaty Pyzik z książki Przed snem Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Gdzie indziej jest teraz
recenzje / ESEJE Adam Poprawa
Recenzja Adama Poprawy z książki Zapisy rozmów Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Wspólnota niebywała
recenzje / IMPRESJE Joanna Orska
Recenzja Joanny Orskiej z książki Dni i noce Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Człowiek, my, nasza prawda
recenzje / IMPRESJE Piotr Matywiecki
Recenzja Piotra Matywieckiego z książki Dni i noce Piotra Sommera.
WIĘCEJ
U boku dni
recenzje / ESEJE Grzegorz Jankowicz
Recenzja Grzegorza Jankowicza z książki Dni i noce Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Czas przeszły, czas teraźniejszy
recenzje / ESEJE Mateusz Kotwica
Recenzja Mateusza Kotwicy z książki Dni i noce Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Wyrazy, co mają wciąż wyrażać trwanie
recenzje / ESEJE Jakub Ekier
Recenzja Jakuba Ekiera z książki Dni i noce Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Okienne lustra Piotra Sommera
recenzje / ESEJE Adam Poprawa
Recenzja Adama Poprawy z książki O krok od nich Piotra Sommera.
WIĘCEJ
Amerykanie według Sommera
recenzje / ESEJE Jacek Gutorow
Recenzja Jacka Gutorowa z książki O krok od nich Piotra Sommera.
WIĘCEJ