
Rozmowy na koniec: odcinek 13 Adam Mickiewicz
nagrania / TransPort Literacki Antonina Tosiek Jakub Skurtys Joanna Mueller Miłosz BiedrzyckiTrzynasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaneya.
Od poprzedniego wydania Kolejowych dzieci, czyli zbioru wierszy i esejów, które przez czas swojej kariery tłumacza przełożył z angielskiego Piotr Sommer, minęło ponad dziesięć lat. Zainteresowanie tekstami Heaneya i ich recepcja na polskim gruncie właściwie zaczyna się od Sommera, wraz z archaicznym już numerem “LnŚ” z 1975 roku, i niejako znowu do Sommera powraca. Lata ’90 były u nas urodzajne dla Irlandczyka, który wkrótce miał się stać noblistą, a obok działalności Sommera coraz wyraźniej widać było zacięcie promocyjne poparte nazwiskiem Barańczaka, dzięki któremu zyskaliśmy też tłumaczenie pierwszych esejów poety.
Od roku 1998, czyli daty poprzedniego wydania Kolejowych dzieci minął znaczny okres czasu, który możemy ująć już w pewne ramy i dokonać podsumowania, choćby przez to, jak rozwinęła się recepcja Heaneya. Działalność translatorska Stanisława Barańczaka, który zaczynał od prozy noblisty, zdominowała nieco obraz poety, a posągowym wydaniem okazały się 44 wiersze z roku 1994. Trzeba jednak pamiętać, że mimo wzmożonej aktywności Barańczaka i wydawnictwa Znak, które zapewniało dostęp do kolejnych tłumaczeń poezji i prozy (tutaj przede wszystkim działalność Magdy Heydel), nurt Sommerowski nadal był istotny. W 2009 ukazał się sumptem Znaku obfity wybór wierszy Heaneya Przejrzysta pogoda, dla którego wydany właśnie (skromny, moim zdaniem) zbiór Kolejowe dzieci jest doskonałą przeciwwagą.
Pierwsze pytanie, jakie pojawia się na gruncie, na którym o obrazie poety stanowią dwie tak silne osobowości jak Barańczak i Sommer, to pytanie, czyj jest ów Heaney? A konkretniej, jaki jest “polski Heaney” i ile w nim autorskiego projektu tłumacza. Na szczęście mamy w czym wybierać, bo zderzają się tutaj dwie zupełnie inne strategie translatorskie, dwa podejścia do wiersza i dwa odmienne sposoby odczuwania słowa. Na początek więc odpowiedź na to najważniejsze z pytań – czy jest sens wznawiać ten skromny przecież wybór po ponad 10 latach? Wydaje mi się, że właśnie teraz nadszedł czas, kiedy Sommer musi przypomnieć o swoich tłumaczeniach, Kolejowe dzieci mogą bowiem spolaryzować wizerunek Heaneya w Polsce, otworzyć go na nowych czytelników lub wyprowadzić z pewnych językowych schematów.
Czym różni się w takim razie przekład Sommera od przekładów Barańczaka? Uwagę zwraca przede wszystkim podejście do “wyboru” wierszy. Sommerowskie przekłady są w gruncie rzeczy kompilacją jego wcześniejszych tłumaczeń, zebranych w oświetlający i reprezentatywny dla irlandzkiego poety zbiór. Przekłady Barańczaka ogarniają znacznie większą część twórczości Heaneya, są bowiem nie tylko jej przyswajaniem, ale przede wszystkim szerszą prezentacją. Od razu widać tutaj różne strategie, Sommerowska zostaje zaś doskonałe wyłożona w posłowiu. Kolejowe dzieci to tomik powstały w wyniku spotkania poety-tłumacza z wierszami Heaneya i tak właśnie należy go czytać. Wiersze, które wybrał autor Dni i nocy były dla niego osobiście ważne, znaczące lub po prostu interesujące i w jakiś sposób potrzebne polszczyźnie. Tłumaczenie poety tak głęboko zakorzenionego w swojej narodowości jest zawsze próbą przeszczepienia obcej kultury na poziomie języka, musi wzbogacać i przekształcać zastane konstrukcje, poszukiwać najlepszego środka wyrazu. Dostajemy więc po dziesięciu latach opowieść o tłumaczeniu, którego nie należy czytać jak panoramę (tomik zamykają wszak wiersze sprzed przyznania Heaneyowi nobla), ale jako rekontekstualizację. Wydany ponownie zbiór tłumaczeń Sommera (w czasie, kiedy irlandzki noblista jest stale obecny na naszym rynku) znaczy dzisiaj inaczej i nie tyle pokazuje nam Heaneya, co zdaje relację z wieloletnich dziejów pewnego “spotkania w wierszu”. Jak pisze Sommer o wczesnych tłumaczeniach: “ciekawiło mnie, co Heaney ma mi do powiedzenia o Irlandii i o języku współczesnego wiersza” i ten wczesny, językowy romans z coraz bardziej moralizującą twórczością noblisty zapisał się na kartach Kolejowych dzieci.
Barańczak, tłumacząc teksty, zwraca przede wszystkim uwagę na znaczenie. Dokonuje dogłębnej interpretacji wiersza i przekłada najpierw sensy (które w każdej interpretacji przejawiają się inaczej, a czasem zatracają swoją różnorodność oryginału), potem zaś obrazy. Słowa służą mu przede wszystkim do budowania zdań, ze zdań uzyskuje zaś znaczenia. To całościowa strategia, która pozwala przenieść wiele sensów, ale władzę nad wierszem oddaje tłumaczowi i jego poetyckiemu smakowi. Heaney u Barańczaka jest więc nieco rozlewny i potoczysty, obrazowy i ujęty całościowo. Wybitność tłumaczeń polskiego poety polega na tym, że w tej obrazowości potrafi wielokrotnie zamknąć melodię języka, wyzyskać rymy, rytmy i aliteracje, które pierwotnie stanowiły o artyzmie wiersza. Sommerowi przyświeca inna strategia – jest to wyznanie bliskości, perspektywa maksymalnego zbliżenia do słowa, a więc czucie detalu. Odzyskuje z Heaneya to, co zatraciło się często u Barańczaka: językową prostotę, stępioną i potoczną składnię, słowo w jego indywidualnym znaczeniu. Sommer pozwala wybrzmieć każdemu wyrazowi, starając się oddać go dokładnie, świadomy nieprzekładalnej etymologii. Wszak słowo i jego brzmienie jest u Heaneya wykładnikiem historii Irlandii (aż do gaelickich korzeni), która w języku polskim może być obecna jedynie ex post.
Znacznie bliższe jest Sommerowi również czucie poszczególnych liter. Doskonale widać to choćby w tłumaczeniu “Anahorish”, gdzie najwyraźniej chyba wypowiedział Irlandczyk swój bezpośredni związek z językiem, świadomość zawierania rzeczy w ich słownych odpowiednikach. Gdy Barańczak zapisuje: “Anahorish, łagodny stok / spółgłoski, łąka samogłosek”, dla Sommera jest to “miękki spadek / spółgłoski”. Oryginalne “gradient” odnosi się do pochyłości, a więc nie oznacza konkretnego punktu w terenie (choć koresponduje z poprzednią strofą: “pierwszym wzgórzem świata”), raczej ukształtowanie – krajobrazu Irlandii i charakteru języka. Miękkość wydobyta przez Sommera ukazuje namacalny wręcz związek wzgórza z jego zapisanym odpowiednikiem. To kolejne w twórczości Heaneya centrum, drzewo życia czy też odpowiednik omfalosa z “Mossbawn”.
Niech te różne strategie translatorskie zobrazuje fragment wiersza, dla przykładu jedna strofa “Człowieka z Tollund”, w gruncie rzeczy przekładu bardzo podobnego, ale różniącego się istotnymi detalami. W oryginale pierwszej części Heaney pisze:
She tightened her torc on him
And opened her fen,
Those dark juices working
Him to a saint’s kept body,
U Barańczaka zostaje to przełożone przez:
Zacisnęła na jego szyi
Swój naszyjnik, otwarła swój moczar,
Ciemne soki, które go trawiły,
Aż stał się zabalsamowanym świętym,
a u Sommera:
Co zacisnęła na nim swój naszyjnik
I uchyliła bagno,
Te ciemne soki, które przechowały go
Jak ciało świętego.
Od razu w oczy rzuca się różnica w podejściu do sił przyrody. Soki, które właściwie “pracowały nad nim”, przemieniając go w zmumifikowane ciało, w oryginale nie są nacechowane i sprowadzone do materialnego procesu. Nie jest to ani trawienie w znaczeniu rozkładu, ani w znaczeniu chemicznego wytrawiania metali. Choć dzięki temu słowu Barańczak zachował oba sensy, wprowadził istotny naddatek. Zatraciła się również nieuchronność struktury “work sb to sth” (której nie ocalił również Sommer), a więc znaczenie, wobec którego człowiek zostaje siłą nakłoniony do przyjęcia wiecznego ciała, a przy tym pozbawiony swojego indywidualnego człowieczeństwa. “Człowiek z Tollund” nie jest więc zabalsamowanym świętym i nie uosabia sakralnego wymiaru świętości, rozumianej w duchu chrześcijańskim. Jest on ciałem podobnym do ciała świętego, a więc niestarzejącym się i ahistorycznym. Być może to próba nowej mitologii, na pewno wejrzenie w religijno-kultystyczną przeszłość, ale znaczenie sceny sytuuje się w opozycji do katolickiego ducha irlandzkiej współczesności. Próba dosłownego przekładu u Sommera pozwoliła zachować tę pierwotną opozycję, ale związana jest z osłabieniem obrazowości, którą z kolei wyeksponował Barańczak i na której oparł wiele swoich przekładów. W tych wersach ujawnia się również heaneyowskie czucie wiersza, a rytmiczne i miarowe następstwo kolejnych słów, które wyrażało wcześniej wszechwładny porządek natury, zostaje zerwane silną aliteracją. W tłumaczeniu lepiej wypada ona jednak u Sommera, gdzie intensyfikacja głosek “n” naśladuje w pewien sposób zmianę języka oryginału.
Równie interesujące jest podejście tłumaczy do sprawy erotyki. Sommer pisze w posłowiu: “Niezależnie od wszystkich mniej lub bardziej niedopowiedzianych a pilnych spraw, które się w wierszach bagiennych zadomowiły, i niezależnie od prehistorii, w której się nurzały i od której usiłowały się odbić we współczesność, czytałem je chyba i obchodziły mnie one również jako wiersze – miłosne? erotyczne? Miłosne czułością, z jaką Heaney dobiera do nich ton i język. Miłosne muzyką zdania?”
Język Heaneya, czuły na detal, choćby w wierszach bagiennych, rozpływał się w zdaniach pełnych napięcia i niemal dotykał ciała, czy też tego, co z niego pozostało. Kruchość i delikatność towarzyszą poecie bardziej jako rodzaj fascynacji, niż wynik religijnego szacunku. Sommer, wrażliwy na te tony, zmiękcza i erotyzuje: bogini “zacisnęła na nim naszyjnik” i “uchyliła bagno”, wchodząc w przekładzie w intymny stosunek z ciałem umarłego. U Barańczaka zdania te pozostają twarde, zaś “moczar” (fen – dosł. mokradło) potęguje raczej lęk przed grozą przestrzeni. Różnicę tę widać jeszcze lepiej, gdy zestawimy choćby oba przekłady “Wydry” (“The Otter”), gdzie Heaney w drugiej strofie zwraca się bezpośrednio do zwierzęcia (“I loved your wet head”) i antropomorfizuje, a scenę spotkania oddaje przez formę erotyku. Barańczak właściwie przez dwie strofy unika apostrofy, co może i pomaga wierszowi, wywołując nagłe napięcie w wersie 14. “teraz, kiedy cię tulę”, ale rozbija płynność oryginału, obserwatora zaś sytuuje na początku poza relacją, włączając go potem poprzez zmianę perspektywy.
Tryumf obrazu-panoramy nad detalem czasami gubi Barańczaka. Powróćmy na chwilę do “Człowieka z Tollund”, w którym Heaney z historii czyni jeden z głównych z punktów odniesienia, a w planowanej podróży-akcie poznania syntezuje wiarę w pierwotną harmonię. Właściwie jest to centrum, przez lata przewijające się w jego twórczości jako axis mundi, oś wartościująca, wokół której skupiają się kręgi świata. Ostatnie wersy: “I will feel lost, / Unhappy and at home.” nie odnoszą się więc tylko do lokalizacji przestrzeni i zadomowienia, które wydobywa Barańczak porównaniem: “nieszczęśliwy, jak u siebie w domu”, ale wygrywają nutę nostalgii, jako figury nieuniknionego ciężaru przeszłości, swoistego folkloru i dziedzictwa Irlandii, a także poetyckiego dekalogu Heaneya. Nostalgia, jedna z najważniejszych kategorii poetyckich autora “Śmierci Przyrodnika”, warunkuje potem cały system aksjologiczny, zwracając poetę w stronę topiki złotego wieku czy miejsc bezpiecznych. Pozwala mu wykorzystać “bagno” jako metaforę spotkania czasów, wykraczającą daleko poza eliadowską hierofanię. Wiersz nie kończy się więc tęsknotą za domem, czyli akcentem jaki wygrywa Barańczak, tylko przyjęciem na siebie ciężaru przeszłości, pogłębieniem samoświadomości “bagiennego życia”, w którym akt samopoznania przez historię jest aktem powrotu do domu. Tutaj strategia Sommera przyniosła znacznie lepszy efekt, bo niezbędne wydaje się przetłumaczenie każdego słowa tak właśnie, jak zostało użyte w oryginale. Chociaż poetycką innowacją są “stare śmiercionośne parafie” (lokalny koloryt i kulturowe znaczenie “old man-killing parishes” zaciera się w języku polskim i brzmi nieco groteskowo, poza tym traci formę gerundium, mówiącą o czynnościach powtarzalnych), to dosłowne przetłumaczenie ostatnich wersów pozwala najlepiej wybrzmieć wszystkim sensom. Kluczowy okazuje się właśnie spójnik “and” oddany u Sommera przez “i jak”:
Tam w Jutlandii,
Wśród starych śmiercionośnych parafii,
Będę się czuł zagubiony,
Nieszczęśliwy i jak w domu.
W obliczu swoistej translatorskiej strategii, jasna staje się odpowiedź na pytanie, dlaczego Sommer wybrał akurat wiersz z tomu Station Island jako tytuł zbioru. Kolejowe dzieci to heaneyowska podróż w przeszłość, do stanu niewinności, w którym świat wydawał się uporządkowany i możliwy do pojęcia. To kolejny akt samopoznania, świadomej projekcji siebie w dzieciństwo, aby na nowo ustalić hierarchię wartości w języku. To również podróż Sommera w stronę jego własnych doświadczeń tłumacza, w stronę fascynacji melodyką obcego wiersza i rytmem frazy. Heaney w tym przekładzie bliski jest osobistej twórczości Sommera, jego zdania przeskakują niczym te z Piosenki pasterskiej czy Dni i nocy po linii głosek, po krawędziach wersów, bo jak wyznaje tłumacz: “Sam czułem szorstką zmysłowość zgłosek, słyszałem też melodię, ale sporo rzeczy było niepewnych albo niezrozumiałych – wiejska plebejskość Heaneya stawiała spore wymagania. (…) Świetna wydała mi się w końcu inicjacyjna historia o żabach z “Death of a Naturalist”, jednym gestem narracyjnym spinająca całą przestrzeń wczesnych lat szkolnych – od czasu niewinności po czas doświadczenia – którą bohater wiersza przebywa.”
Ta narracyjna klamra spinająca niewinność i doświadczenie, a więc całość cywilizacyjnej refleksji Heaneya, rozpostarta pomiędzy przeszłością i teraźniejszością, powraca właśnie w wierszu “Kolejowe dzieci”. Po raz kolejny zostaje tam wykorzystana topika osi świata, igielnego ucha, zaczerpnięta z biblijnej przypowieści, która niczym soczewka ogniskuje akt patrzenia, a więc akt poznania. W tym charakterystycznym punkcie przejścia wyraża się nadzieja na zniesienie odwiecznej opozycji realnego i wykreowanego, mityczny próg, za którym następuje świat pozytywnej jedni, wypełnia się czas, a przekład ustępuje przed jasnością znaczeń:
Byliśmy mali i myśleliśmy, że nie wiemy nic
Co wiedzieć warto. I że słowa wędrują po drutach
W lśniących torebkach kropli,
A każda z nich jest szczelnie wypełniona światłem
Nieba, iskrzeniem drutów, i nami
Pomniejszonymi tak bez granic
Że moglibyśmy się przecisnąć przez igielne ucho.
Ur. 1989, krytyk i historyk literatury; doktor literaturoznawstwa; pracuje na Wydziale Filologicznym UWr; autor książek o poezji najnowszej Wspólny mianownik (2020) oraz Wiersz… i cała reszta (2021).
Trzynasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki zemla vulgaris Katarzyny Szwedy, wydanej w Biurze Literackim 29 maja 2023 roku.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Jakuba Gutkowskiego, laureata projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2022”.
WIĘCEJDwunasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Miłosza Fleszara, laureata projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2022”.
WIĘCEJJedenasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJDziesiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRecenzja towarzysząca premierze książki fuzja bordo Karoliny Kapusty, wydanej w Biurze Literackim 6 lutego 2023 roku.
WIĘCEJDziewiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Joanny Łępickiej, laureatki projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2022”.
WIĘCEJÓsmy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJSiódmy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJSzósty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJ12. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Jakuba Grabiaka, laureata 17. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze książki cierpkie Marleny Niemiec, która ukaże się w Biurze Literackim 28 listopada 2022 roku.
WIĘCEJPiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJCzwarty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJPosłowie Jakuba Skurtysa z książki Inaczej nie będzie Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która wydanej w Biurze Literackim 14 listopada 2022 roku.
WIĘCEJ11. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJRozmowa Przemysława Suchaneckiego z Jakubem Skurtysem, towarzysząca premierze książki Inaczej nie będzie Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która wydanej w Biurze Literackim 14 listopada 2022 roku.
WIĘCEJ10. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJDrugi odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJPierwszy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJTrzeci odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRozmowy na koniec: odcinek 4 Maria Krzywda
WIĘCEJCzternasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ8. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJTrzecia część dyskusji prowadzonej przez Antoninę Tosiek i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDruga część dyskusji prowadzonej przez Antoninę Tosiek i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Oli Lewandowskiej-Ferenc, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJ7. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJDwunasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJTrzynasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ6. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Patricka Leftwicha, laureata 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJ5. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJJedenasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDziesiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDziewiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJÓsmy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Teksty odzyskane Tadeusza Różewicza, która ukaże się w Biurze Literackim 18 kwietnia 2022 roku.
WIĘCEJ4. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Julkiem Rosińskim, towarzysząca premierze książki streszczenie pieśni, wydanej w Biurze Literackim 21 marca 2022 roku.
WIĘCEJ3. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJSzósty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJSiódmy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ2. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJCzwarty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPierwszy odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Zofii Kiljańskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJTrzeci odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPierwszy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDrugi odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Meskalina i muzyka Henriego Michaux w przekładzie Jakuba Kornhausera i Wacława Rapaka, wydanej w Biurze Literackim 15 listopada 2021 roku.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Bartosza Horyzy, laureata 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Po domu Dariusza Sośnickiego, wydanej w Biurze Literackim 1 listopada 2021 roku.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Aleksandry Byrskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie debiuty 2020, która ukazała się w Biurze Literackim 26 lipca 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Mondo cane Jerzego Jarniewicza, która ukazała się w Biurze Literackim 28 czerwca 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Agaty Puwalskiej haka!, wydanej w Biurze Literackim 22 marca 2021 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2020 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Adamem Kaczanowskim, towarzysząca premierze książki Utrata, która zostanie wydana w Biurze Literackim 22 lutego 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukazała się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJSpotkanie wokół książek Wyspa na Księżycu Williama Blake’a, świnia jest najlepszym pływakiem Mirjoluba Todorovicia, Kielich upojenia Otona Župančiča oraz Skóra byka Salvadora Espriu z udziałem Tadeusza Sławka, Jakub Kornhauser, Miłosza Biedrzyckiego, Filipa Łobodzińskiego, Joanny Orskiej i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJZapis dyskusji “Nowe języki poezji” prowadzonej przez Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Nowe języki poezji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Radosława Jurczaka Zakłady holenderskie, która ukazała się w Biurze Literackim 18 listopada 2020 roku.
WIĘCEJSzkic Jakuba Skurtysa, towarzyszący wydaniu almanachu Wiersze i opowiadania doraźne 2020, który ukazał się w Biurze Literackim 8 października 2020 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2019, który ukazał się w Biurze Literackim 17 sierpnia 2020 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Ludzie ze Stacji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Otona Župančiča Kielich upojenia, w wyborze, przekładzie i z posłowiem Katariny Šalamun- Biedrzyckiej, która ukazała się w Biurze Literackim 15 czerwca 2020 roku.
WIĘCEJSpotkanie z udziałem Anny Kałuży, Karola Maliszewskiego, Joanny Mueller, Joanny Orskiej oraz Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJSpotkanie wokół książek Kroniki ukrytej prawdy Pere’a Caldersa, Sroga zima Raymonda Queneau i Biblia i inne historie Pétera Nádasa z udziałem Anny Sawickiej, Elżbiety Sobolewskiej, Anny Wasilewskiej, Anny Kałuży i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2019 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Przemysławem Suchaneckim, towarzysząca premierze książki Wtracenie Przemysława Suchaneckiego, która ukazała się w Biurze Literackim 31 grudnia 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Naworadiowa Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 26 sierpnia 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Kroniki ukrytej prawdy Pere Caldersa, w tłumaczeniu Anny Sawickiej, wydanej w Biurze Literackim 15 lipca 2019 roku.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Dawidem Mateuszem, towarzysząca wydaniu almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2018, który ukazał się nakładem Biura Literackiego 3 czerwca 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Animalia Anny Adamowicz, która ukazała się w Biurze Literackim 28 stycznia 2019 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2018 roku”.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Poetycka książka trzydziestolecia”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Dni powszednie i święta Julii Szychowiak, wydanej w Biurze Literackim 15 października 2018 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2017, który ukazał się w Biurze Literackim 13 sierpnia 2018 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Sankcje Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 30 kwietnia 2018 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki roku 2017”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Raport wojenny Agaty Jabłońskiej, wydanej nakładem Biura Literackiego 20 listopada 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Historie ważne i nieważne w przekładzie Bohdana Zadury, wydanej nakładem Biura Literackiego 26 maja 2011 roku, a w wersji elektronicznej 13 listopada 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Trawers Andrzeja Sosnowskiego, wydanej w Biurze Literackim w wersji papierowej 6 marca 2017 roku, a w wersji elektronicznej 31 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Wybieganie z raju (2006-2012) Tomasza Pułki, wydanej w Biurze Literackim 10 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Stacja wieży ciśnień Dawida Mateusza, wydanej w Biurze Literackim w wersji papierowej 26 lipca 2016 roku, a w wersji elektronicznej 17 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Jarzmo Przemysława Owczarka, wydanej w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
WIĘCEJRozmowa Piotra Jemioły z Jakubem Skurtysem, towarzysząca premierze książki Trawers Andrzeja Sosnowskiego, wydanej w Biurze Literackim 6 marca 2017 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Na scenie czy w polu”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Z tamtej strony ciszy Bolesława Leśmiana w wyborze Jacka Gutorowa, wydanej 8 listopada 2012 roku w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2016 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Piotrem Matywieckim.
WIĘCEJSzkic Jakuba Skurtysa o poezji Kamili Janiak. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Szymonem Domagałą-Jakuciem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Dawidem Mateuszem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Formy zaangażowania”, towarzyszącej premierze antologii Zebrało się śliny, która ukaże się niebawem w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Powiadacie, że chcecie rewolucji”.
WIĘCEJEsej Jakuba Skurtysa towarzyszący premierze książki Zmartwychwstanie ptaszka Bohdana Zadury.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Po co nam Dzieła zebrane Karpowicza”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z ksiażki Księga zakładek Jacka Gutorowa.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Biurowe książki 2010 roku”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Nocne życie Bohdana Zadury.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “44. Poezja polska od nowa”.
WIĘCEJZ Piotrem Matywieckim o książce Złotniejący świat Marii Konopnickiej rozmawia Jakub Skurtys.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Dobry wieczór”.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Jak rozmawiać o poezji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki poems Andrzeja Sosnowskiego.
WIĘCEJZ Jakubem Skurtysem o książce Sajgon rozmawia Mateusz Kotwica.
WIĘCEJZ Kacprem Bartczakiem o książce Świat nie scalony. Estetyka, poetyka, pragmatyzm rozmawiają Paweł Kaczmarski i Jakub Skurtys.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Zdarte okładki (1965-2009) Piotra Matywieckiego, wydanej w Biurze Literackim 14 września 2009 roku.
WIĘCEJZ Piotrem Matywieckim o książce Zdarte okładki rozmawia Jakub Skurtys.
WIĘCEJRecenzja Pawła Sarny z książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaneya.
WIĘCEJEsej Jerzego Jarniewicza towarzyszący premierze książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaney’a.
WIĘCEJFragment posłowia do książki Seamusa Heaneya Kolejowe dzieci.
WIĘCEJ