
Rozmowy na koniec: odcinek 12 Julek Rosiński
nagrania / TransPort Literacki Antonina Tosiek Jakub Skurtys Julek RosińskiDwunasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Jarzmo Przemysława Owczarka, wydanej w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
Idę po szczęście swoje. Po ciszę. Do kogo?
Którędy? Ach, jak ślepiec! Zwyczajnie – przed siebie.
J. Tuwim
To nie będzie łatwa lektura. Przemysław Owczarek zawsze wymagał od czytelnika wyjątkowego skupienia, uwagi i cierpliwości, mieszał wizyjność z intelektualizmem, obmyślał projekty książek i tak też rozgrywał wiersze wewnątrz tomów – między sobą oraz przeciw sobie. Z Jarzmem jest podobnie, a i sam tytuł nie obiecuje lekturowej swobody. Będziemy się poruszać raczej w kontekstach niewoli, zniewolenia, brzemienia, ograniczenia, ciężaru, ujarzmiania, zastanawiać się nad piętnem, ale też nad tym, co łączy i spaja (jak w etymologicznych korzeniach słowa). Nie będzie to zatem lektura łatwa, ale warta zachodu.
Autor jest z wykształcenia antropologiem i czuć to w większości wierszy, ale tym razem widać to również w koncepcie. Podtytuł obwieszcza czytelnikowi, że ma do czynienia z „zapiskami na pograniczu poezji”, a teksty konsekwentnie rozwijają trop genologiczny fiszki. Są to jednak zapiski innej natury, niż w np. w Wołyniu Bourne’a Darka Foksa: ich charakter jest przemyślany i celowy, przypomina raczej poetycki dziennik, w którym „ja” odbija się w lustrach kolejnych zawodów, miejsc i obowiązków. Fiszki uzupełnione są ponadto o niebanalne zestawienia i metafory, które tworzą napięcia już w obrębie tytułów, np.: “lenno. fiszka akwizytora”, “rada programowa. fiszka czeladnika”, “rewanż. fiszka żniwiarza”. Oba człony tytułów napędzają następnie tematykę wierszy, a czasem wręcz stają się metapoetycką dźwignią, jak w “Tuwim zlazł z ławki i włóczy Stefę po Łodzi. fiszka nad fiszkami” czy w “wystarczą trzy słowa, żeby rozpędzić wiersz. fiszka partacza”:
dziwka?
żelazko?
burleska?
król jaszczur z bombą w dupie
i antropolog na jego tropie w asyście
poważnie usposobionej mumii
melancholijnego jestestwa. (jak się tu wślizgnąłeś
gadzi dopełniaczu?)
(…)
Tom składa się z pięciu części: „prolog”, „tu”, „gdzieniegdzie”, „między” oraz „epilog”, i – zgodnie z ideą zapisków „na pograniczu” – owo pogranicze eksploruje w stopniu jak najbardziej dosłownym, metafory przestrzenne i świadomość utekstowienia świata zmieniając w rodzaj etnograficznych studiów nad usytuowaniem „ja” (poetyckiego i realnego). Zacznijmy jednak od motta, pisanego z iście biblijnym, prorockim rozmachem, w którym czuć jeszcze styl Owczarka z Pasji:
Ten, który odkrywa, albowiem jest w terenie, umiera Tu, jako autor, sam nakładając na siebie jarzmo książki. Ale zmartwychwstaje, ponieważ był Tam wierząc, że ciało i pismo są światem, nawet jeśli badacz wędrował tylko po własnej głowie i korzystał z tego, co ma pod ręką. I wtedy Tam jest Tu albo Tu jest wszędzie, co zresztą podlega nieustannym negocjacjom. Toteż wiersz staje się fiszką a fiszka wierszem, lecz ich twórca może być tylko majsterkowiczem.
Autorem motta jest sam Owczarek i – jak głosi podpis – datuje jego pochodzenie na własne, czterdzieste urodziny. Spróbujmy ten fragment rozpisać, wydobyć z niego tematy, które mogłyby jakoś zorientować samą książkę. Powyższy fragment jest zarazem iście metafizycznym traktatem i swoistą instrukcją obsługi, biblijnym okruchem i metarefleksją o dyscyplinach (literaturze i etnografii równocześnie) w ich stricte nowoczesnym rozumieniu, ale to właśnie rozumienie próbującą przekroczyć. Mamy zatem metafizyczne opozycje Tu i Tam, które zostają w pewnej chwili zawieszone. Warunkiem tego zawieszenia jest albo zmartwychwstanie, albo sama wiara. Tutaj można się oczywiście zastanawiać, czy wiara „że ciało i pismo są światem” wystarcza, żeby doszło do zmartwychwstania, czy też powinno wydarzyć się coś jeszcze, jakiś rodzaj przemienienia.
Tym, który zmartwychwstaje, a wpierw musi oczywiście umrzeć (Tu), jest Autor (Ten), fetysz nowoczesności w jej wszystkich odmianach. W kryptoteologii Owczarka Autor okazuje się równocześnie Badaczem, tym, który pisze, i tym, który odkrywa (w terenie, Tam), a więc poznaje siebie i świat. Nie tylko zatem wytwarza, ale też przetwarza, naśladuje, korzysta ze świata i z siebie, z już gotowych elementów. Nie ma boskich mocy kreowania ex nihilo, ale ma moc syntezy, jest bowiem nosicielem boskich przymiotów, albo inaczej: figurą Boga, który stał się człowiekiem i umarł jak człowiek (Tu), aby dokonać syntezy (Tu i Tam, ciała i słowa).
Coś jednak się nie mieści w tej religijnej otoczce, wymyka jej absolutnemu rozstrzygnięciu, a więc i jakiejkolwiek silnej metafizyce: konieczność nieustannych negocjacji między Tu a Tam. Ta wstawka brzmi cokolwiek postmodernistycznie. Negocjacje to (łac.) neg-otia, zaprzeczenie otium, czyli czasu wolnego, próżnowania, a zatem czas przeznaczony na interesy, pracę i handel. Jaka paradoksalna ekonomia zawiązuje się między Tu i Tam i jaka praca musi zostać zatem wykonana? Kolejne zdanie jest w tym sensie konsekwentne i spójne z całym wywodem: pracą będzie pisanie, zapisywanie, rozumiane jako proces majsterkowania; rzemieślniczego, choć z założenia prowadzonego dla przyjemności składania artefaktów z elementów pierwszych. Echa ekonomicznego jarzma, które na literaturę nakłada pojęcia użyteczności i utowarowienia, będą jednak powracać w tomie, a duch Pounda dostanie swój ogarek:
naturalnie poeta jest pośrednikiem.
hermes papieros napala się, a zgasły
schyla po kasę
widział, jak duch zostaje monetą.
kadruje materiał z terenu. sabotuje audyt.
już pięć lat gra kuratora pod nieufnym
wąsem centrali (…)
(“tauto. fiszka latających butów”)
Negocjacje powodują, że wiersz staje się fiszką, że stanowi dopisek, notatkę. Zyskuje przez to dwie właściwości: niegotowość i pragmatyczność. Oczywiście nikt nie uwierzy po lekturze kilku pierwszych tekstów Owczarka, że są one niegotowe oraz że powinny mieć charakter wyłącznie pragmatyczny, tak jak fiszki pomagają zapamiętać i uporządkować informacje, często błahe, codzienne. To raczej postulat: próba nawiązania połączenia między autonomią literacką, kolejnym jarzmem, z którym zmagać się będzie każdy poeta nowoczesny, a samym światem, zdolnością do bycia w nim, interwencji czy poznania. Jeszcze bardziej ciekawi mnie jednak to połączenie ze spójnikiem przeciwstawienia „lecz”. Rodzą się pytania: czy to źle, że twórca fiszek/wierszy jest majsterkowiczem?; czy „tylko” odnosi się do jakiegoś dezawuowania jego pracy (wobec kogo?), czy raczej celowo ogranicza potencjalność ludzkich działań wobec boskiej omnipotencji?; czy wynika to z pierwszego członu, dotyczącego natury wiersza/fiszki, czy jakaś zależność została tu pominięta (może negocjowalność właśnie, nieostateczność rozstrzygnięć, synteza niedoskonała)? Czytam motto do tomu Owczarka, jakbym analizował wiersz, co może się wydać nadużyciem, ale zwróćmy uwagę, na ile tropów równocześnie naprowadza nas poeta: Śmierć i Powrót Autora, opozycja Tu i Tam, literatury (autonomii) i świata, pojęcia pracy (w słowie) i wiary (w słowo), nowoczesna mitologia zaburzana nagle jakimś rodzajem sprozaizowania (fiszki). Cały czas koczujemy w gniazdach religijnych sensów, zaledwie koczujemy, by opuścić je w profanacyjną gonitwę przez miasto (współczesną Łódź) i życie.
O czym jest zatem Jarzmo? Posłużę się cytatami z prologu i epilogu: „o tym jak chłopca okłamał teren” oraz o tym, że „był sobie etnograf kąsany przez ducha”. Nie wiem, na ile tym chłopcem i etnografem chciałby być sam Owczarek, a na ile to tylko maski dla podmiotu, który książka odgrywa, uśmierca i ożywia na zmianę, testując granice jego wytrzymałości i produktywności. Figury „ducha” i „terenu” są jednak w tomie istotnymi elementami, bohater Owczarka jest bowiem zarazem usytuowany (we wszystkich aspektach słowa, również tych politycznych) w konkretnej przestrzeni i momencie historycznym i nawiedzany przez ducha właśnie, przez jakiś rodzaj literackiej metafizyki z przeszłości, próżną wiarę w poezję. Czy zatem Owczarek napisał tom religijny, czy raczej postsekularny? Jego poprzednie osiągnięcia kierowałyby w tę drugą stronę, co sygnalizuję niepewnie, onieśmielony taką możliwością lektury. Katolicyzm zostaje tu wielokrotnie wydrwiony i ośmieszony jako element pustej konwencji, a samemu poecie bliżej chyba do pogaństwa czy innej, antropologicznie motywowanej sakralności:
podobnie koją mnie msze w lesie. stoję,
nie wierzę, ale czuję obecność ziemi,
jak na zarannych łowach z canonem. widzę
derkacza w przelocie. za nim nadciąga jastrząb
poganiany przez jaskółki (…)
(“Mouton Cadet de Słajszewo. fiszka dla lepszych chwil”)
Ma jednak Owczarek nierozwiązany konflikt z chrześcijaństwem, obraca jak monetę jego symbole, nie tylko prowokuje, ale też profanuje („pij mnie Jezu na moją pamiątkę”). Najbardziej przekonują jednak w Jarzmie te iście wirpszowskie momenty intelektualne z początku książki, tryby dyskursu zdążającego dążącego do opisania samego siebie, do mówienia z poziomu zero, formułowania definicji, z których wyłania się rodzaj przepaści między literaturą a codziennością:
teren pisze niewidzialna ręka.
teren otwiera się jak księga
o kulistym kształcie i licznych
obrotach: spraw odświętnych
i potocznych. centrum to widmo. obwód
niknie w sobie. nie da się oddzielić
wód niebieskich od podziemnych. i nie wiesz,
w której rzece obmyłeś twarz,
tak ją rozmazały podwójne kręgi.
teren tkwi w kuli. „ja” kwili w centrum, i bywa,
że wnika w siebie mimowolnie, gdy obwód
to widmo i wchłania go dal, ponętne pismo.
(“retencja. fiszka pastucha”)
A jednak codzienność, bycie-w-świecie („w terenie”), zmienione za pomocą naukowego naddatku w rodzaj etnograficznych studiów nad sobą samym, jest konstytutywnym elementem tej poezji, napędza ją, jak choćby w iście bitnikowskiej “radzie programowej. fiszka czeladnika”, dedykowanej zmarłemu niedawno Zdzisławowi Jaskule, patronowi łódzkiego środowiska literackiego (wróci on zresztą – jak sądzę – “w orszaku pięciorga mistrzów. fiszka odcięta ze sznura” jako ten „Za Którym Tęsknisz”, w przejmującej końcówce: „w ciemnym pokoju, w Brzezinach, widziałeś jak znikał/ w oknie, wysysany przez chorobę i światło. łkałeś,/ jakbyś się jednał z ojcem”).
„Tu” jest doświadczone, łódzkie, miejskie, urbanistyczne, pofabryczne, powoli zmieniające się w inną przestrzeń, ale mimo wszystko obciążone swoim dziedzictwem (jarzmem?) i świadome jego konsekwencji („za późno, by opuścić miasto,/ za wcześnie, by śnić inaczej”, „połamie cię miasto. przyjdą z zębami polerowanymi// w cieniu”). Pisałem kiedyś, że jest coś w tomach współczesnych łódzkich poetów, że ich związek z miastem przybiera różne formy, ale zwykle zostaje wypowiedziany w wierszu, ulokowany w konkretnych tekstach, pełnych odniesień geograficznych i nasyconych niepowtarzalnym klimatem. Nie mam oczywiście na myśli żadnej „dykcji łódzkiej”, bo obecność miasta nie jest tu miarodajną dystynkcją, ale odruchowo szukam w kolejnych tomach tego, co u Owczarka znajduję aż w nadmiarze. Widać zatem w Jarzmie gniew, bluzgi, dosadny, mocny i męski język, rozmiłowany w nazywaniu świata i swojego wobec tego świata stosunku.
Zarazem cały czas bazuje się na religijnym patosie, nie jest to jednak szaleństwo proroka w stylu Domagały-Jakucia z Hotelu Jahwe, nie jest to gniew Boga; to zwyczajnie ludzka agresja, banalna i znana wszystkim frustracja, przeklinanie i zaklinanie jutra.
Większy problem mam jednak z „Tam” (tzn. „gdzieniegdzie”), z częścią, w której „ja” Owczarka zostaje wyprawione w drogę, opuszcza dobrze znaną Łódź, a lokalne konteksty ustępują tym globalnym: komentarzom do współczesnych wojen czy polityki (“Afryka. fiszka spękana jak ziemia czy dymał cię Syjon. fiszka rzezaka”). Chciałbym napisać, że jest to jakiś model zaangażowania, który warto rozważyć, ale wygłaszane z poziomu poetyckiej autonomii komunikaty polityczno-filozoficzne na temat terroryzmu i wojen oraz ich uwikłania w globalny kapitał wydają się raczej książkowym dyskursem, niż próbami studiów terenowych. Owczarek poprzez konflikt między ja-publicznym i ja-prywatnym zmierza do syntezy, do pokazania ich współistnienia, ale to właśnie retoryka konfliktu dominuje w Jarzmie na tyle, że do żadnej syntezy dojść nie może. „Ja” nie osiąga spokoju, wybiera raczej prywatność, z której od czasu do czasu wyruszyć musi w miejską lub planetarną wędrówkę, dać się pokąsać duchom i zostać odpowiednio obite, bo taki rodzaj kontaktu wybiera poeta. Jakby wojna i konflikt były uniwersalną dyspozycją rzeczywistości i człowieka w niej zanurzonego, jakby to właśnie w starciach miała się aktualizować jakaś pierwotna siła, inicjująca działanie, pracę i sens. I jakby nietzscheański bój między Panem i Niewolnikiem dotyczył tego „ja” w sposób bardziej bezpośredni, niż innych współczesnych podmiotów lirycznych.
Czy Owczarek jest wciąż tym samym „filozofem wiejskim” ze Stojąc na jednej nodze, czy zmienił się znowu, przeobraził np. w ujarzmiającego i ujarzmionego etnografa? A może to jedno i to samo wcielenie, rozpisane po prostu na kilka społecznych ról, które na różne sposoby kontaktują się ze światem? Jest przecież równocześnie „filozofem miejskim”, który nawiązał organiczny wręcz kontakt z Łodzią, przetrawił ją w sobie, przeżuł. Jeśli złożyć powyższe stylizacje i role, a fiszki o codzienności połączyć z jakąś bachiczną i zarazem beznadziejną świadomością ekstazy, toczącym się w beczce Diogenesem, na horyzoncie zjawi się najważniejszy chyba patron poezji Owczarka: Julian Tuwim, po którym ten przejmuje schedę krytyka nowoczesności, błazna i słowiarza w jednym.
Jeszcze raz zatem: o czym jest Jarzmo? O trudzie codziennego życia. O byciu pisarzem, mężem, ojcem, dyrektorem Łódzkiego Domu Literatury, badaczem. O spełnianiu tych wszystkich ról na raz, bo one również są jarzmem, tym, co uwiera. Ale jarzmem jest też dla Owczarka kwestia zaangażowania w sprawy społeczne, obowiązkiem i zarazem zadaniem, niedającym się wypełnić w medium literackim, syzyfową pracą, którą poeta najchętniej by zapewne porzucił, ale która wraca do niego jak bumerang. Może dlatego w części „tu” jest aż tyle Łodzi: jej urbanistyki i historii, jej delirycznej i pulsującej w jakiś rozpaczliwy sposób energii, w którą uwierzyła formacja „mŁODZI LITERACKIEJ” z Owczarkiem i Gawinem na czele.
Piotr Gajda pisał o Pasji: “Owczarek, którego natura wyposażyła w umiejętność odpowiedniego rozprzęgania zmysłów, grzeczny nigdy nie był i od zawsze płynął wraz z frazą oraz płynami ustrojowymi pośród odgłosów czkawki alkoholowej, prowadząc przy tym transgresyjno-profetyczny dyskurs ze wschodzącym w nim przeczuciem, iż taniec wokół zastawionego wiktuałami stołu nad ranem zamieni się w potężnego kaca.” Z kolei Max Nałęcz dodawał, że w Stojąc na jednej nodze: „Bitew nie brakuje, momentami można ulec wrażeniu, że autor jest wielbicielem przemocy pomiędzy rzeczywistościami, wojujących ze sobą półkul mózgowych, systemów”. Oba te spostrzeżenia mają zastosowanie również do najnowszego tomu, z drobnymi korektami. W rozdymanym, ekstatycznym „ja” Owczarka Bachus, pławiący się w alkoholu Poeta, pan mizoginicznych spostrzeżeń i seksualnej maskarady, toczy bój z Ojcem, figurą odpowiedzialnego prawodawcy i zmagającej się z rzeczywistością głowy rodziny. Wieczna teraźniejszość i żywioł spotykają się z myślami o przyszłości, a profanacyjne gesty na religii, tkance miejskiej i porządku symbolicznym z gestami utwierdzającymi ten porządek, nadpisującymi go na własną, poetycką korzyść. „Ja” – wyprowadzane w teren (w pole?), wierne swoistej „etyce badań terenowych”, której nie zaznał Platon (“wypad. fiszka podpalacza”), zmuszane do weryfikacji metafizyki w konfrontacji ze światem – toczy swoje małe wojny, mikrokonflikty, w których zderzają się różnorakie społeczne figury i role. Prowadzi to oczywiście do produktywnego rozwoju owego „ja”, do wypracowywania własnego sposobu życia (lub rezygnowania z niego), własnej filozofii bycia zarazem publicznym i prywatnym, „Tu” i „Tam”, gdzieś pomiędzy:
niczego nie oczekuj.
zachłanne „ja” to refleks. skończy się
gastroskopią i wyrzygasz zdwojonego siebie.
idź ścieżką pomiędzy
cwaniakiem, co w lewo zezuje za kasą,
a kaznodzieją, co kurczowo trzyma się
toposu (…)
(“sakwa. fiszka wzięta w dyby”)
Ur. 1989, krytyk i historyk literatury; doktor literaturoznawstwa; pracuje na Wydziale Filologicznym UWr; autor książek o poezji najnowszej Wspólny mianownik (2020) oraz Wiersz… i cała reszta (2021).
Dwunasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Miłosza Fleszara, laureata projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2022”.
WIĘCEJJedenasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJDziesiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRecenzja towarzysząca premierze książki fuzja bordo Karoliny Kapusty, wydanej w Biurze Literackim 6 lutego 2023 roku.
WIĘCEJDziewiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Joanny Łępickiej, laureatki projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2022”.
WIĘCEJÓsmy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJSiódmy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJSzósty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJ12. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Jakuba Grabiaka, laureata 17. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze książki cierpkie Marleny Niemiec, która ukaże się w Biurze Literackim 28 listopada 2022 roku.
WIĘCEJPiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJCzwarty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJPosłowie Jakuba Skurtysa z książki Inaczej nie będzie Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która wydanej w Biurze Literackim 14 listopada 2022 roku.
WIĘCEJ11. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJRozmowa Przemysława Suchaneckiego z Jakubem Skurtysem, towarzysząca premierze książki Inaczej nie będzie Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która wydanej w Biurze Literackim 14 listopada 2022 roku.
WIĘCEJ10. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJDrugi odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJPierwszy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJTrzeci odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRozmowy na koniec: odcinek 4 Maria Krzywda
WIĘCEJCzternasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ8. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJTrzecia część dyskusji prowadzonej przez Antoninę Tosiek i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDruga część dyskusji prowadzonej przez Antoninę Tosiek i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Oli Lewandowskiej-Ferenc, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJ7. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJDwunasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJTrzynasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ6. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Patricka Leftwicha, laureata 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJ5. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJJedenasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDziesiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDziewiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJÓsmy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Teksty odzyskane Tadeusza Różewicza, która ukaże się w Biurze Literackim 18 kwietnia 2022 roku.
WIĘCEJ4. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Julkiem Rosińskim, towarzysząca premierze książki streszczenie pieśni, wydanej w Biurze Literackim 21 marca 2022 roku.
WIĘCEJ3. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJSzósty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJSiódmy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ2. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJCzwarty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPierwszy odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Zofii Kiljańskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJTrzeci odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPierwszy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDrugi odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Meskalina i muzyka Henriego Michaux w przekładzie Jakuba Kornhausera i Wacława Rapaka, wydanej w Biurze Literackim 15 listopada 2021 roku.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Bartosza Horyzy, laureata 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Po domu Dariusza Sośnickiego, wydanej w Biurze Literackim 1 listopada 2021 roku.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Aleksandry Byrskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie debiuty 2020, która ukazała się w Biurze Literackim 26 lipca 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Mondo cane Jerzego Jarniewicza, która ukazała się w Biurze Literackim 28 czerwca 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Agaty Puwalskiej haka!, wydanej w Biurze Literackim 22 marca 2021 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2020 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Adamem Kaczanowskim, towarzysząca premierze książki Utrata, która zostanie wydana w Biurze Literackim 22 lutego 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukazała się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJSpotkanie wokół książek Wyspa na Księżycu Williama Blake’a, świnia jest najlepszym pływakiem Mirjoluba Todorovicia, Kielich upojenia Otona Župančiča oraz Skóra byka Salvadora Espriu z udziałem Tadeusza Sławka, Jakub Kornhauser, Miłosza Biedrzyckiego, Filipa Łobodzińskiego, Joanny Orskiej i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJZapis dyskusji “Nowe języki poezji” prowadzonej przez Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Nowe języki poezji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Radosława Jurczaka Zakłady holenderskie, która ukazała się w Biurze Literackim 18 listopada 2020 roku.
WIĘCEJSzkic Jakuba Skurtysa, towarzyszący wydaniu almanachu Wiersze i opowiadania doraźne 2020, który ukazał się w Biurze Literackim 8 października 2020 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2019, który ukazał się w Biurze Literackim 17 sierpnia 2020 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Ludzie ze Stacji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Otona Župančiča Kielich upojenia, w wyborze, przekładzie i z posłowiem Katariny Šalamun- Biedrzyckiej, która ukazała się w Biurze Literackim 15 czerwca 2020 roku.
WIĘCEJSpotkanie z udziałem Anny Kałuży, Karola Maliszewskiego, Joanny Mueller, Joanny Orskiej oraz Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJSpotkanie wokół książek Kroniki ukrytej prawdy Pere’a Caldersa, Sroga zima Raymonda Queneau i Biblia i inne historie Pétera Nádasa z udziałem Anny Sawickiej, Elżbiety Sobolewskiej, Anny Wasilewskiej, Anny Kałuży i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2019 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Przemysławem Suchaneckim, towarzysząca premierze książki Wtracenie Przemysława Suchaneckiego, która ukazała się w Biurze Literackim 31 grudnia 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Naworadiowa Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 26 sierpnia 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Kroniki ukrytej prawdy Pere Caldersa, w tłumaczeniu Anny Sawickiej, wydanej w Biurze Literackim 15 lipca 2019 roku.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Dawidem Mateuszem, towarzysząca wydaniu almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2018, który ukazał się nakładem Biura Literackiego 3 czerwca 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Animalia Anny Adamowicz, która ukazała się w Biurze Literackim 28 stycznia 2019 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2018 roku”.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Poetycka książka trzydziestolecia”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Dni powszednie i święta Julii Szychowiak, wydanej w Biurze Literackim 15 października 2018 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2017, który ukazał się w Biurze Literackim 13 sierpnia 2018 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Sankcje Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 30 kwietnia 2018 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki roku 2017”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Raport wojenny Agaty Jabłońskiej, wydanej nakładem Biura Literackiego 20 listopada 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Historie ważne i nieważne w przekładzie Bohdana Zadury, wydanej nakładem Biura Literackiego 26 maja 2011 roku, a w wersji elektronicznej 13 listopada 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Trawers Andrzeja Sosnowskiego, wydanej w Biurze Literackim w wersji papierowej 6 marca 2017 roku, a w wersji elektronicznej 31 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Wybieganie z raju (2006-2012) Tomasza Pułki, wydanej w Biurze Literackim 10 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Stacja wieży ciśnień Dawida Mateusza, wydanej w Biurze Literackim w wersji papierowej 26 lipca 2016 roku, a w wersji elektronicznej 17 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRozmowa Piotra Jemioły z Jakubem Skurtysem, towarzysząca premierze książki Trawers Andrzeja Sosnowskiego, wydanej w Biurze Literackim 6 marca 2017 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Na scenie czy w polu”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Z tamtej strony ciszy Bolesława Leśmiana w wyborze Jacka Gutorowa, wydanej 8 listopada 2012 roku w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2016 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Piotrem Matywieckim.
WIĘCEJSzkic Jakuba Skurtysa o poezji Kamili Janiak. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Szymonem Domagałą-Jakuciem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Dawidem Mateuszem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Formy zaangażowania”, towarzyszącej premierze antologii Zebrało się śliny, która ukaże się niebawem w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Powiadacie, że chcecie rewolucji”.
WIĘCEJEsej Jakuba Skurtysa towarzyszący premierze książki Zmartwychwstanie ptaszka Bohdana Zadury.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Po co nam Dzieła zebrane Karpowicza”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z ksiażki Księga zakładek Jacka Gutorowa.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Biurowe książki 2010 roku”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Nocne życie Bohdana Zadury.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “44. Poezja polska od nowa”.
WIĘCEJZ Piotrem Matywieckim o książce Złotniejący świat Marii Konopnickiej rozmawia Jakub Skurtys.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Dobry wieczór”.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Jak rozmawiać o poezji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki poems Andrzeja Sosnowskiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaneya.
WIĘCEJZ Jakubem Skurtysem o książce Sajgon rozmawia Mateusz Kotwica.
WIĘCEJZ Kacprem Bartczakiem o książce Świat nie scalony. Estetyka, poetyka, pragmatyzm rozmawiają Paweł Kaczmarski i Jakub Skurtys.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Zdarte okładki (1965-2009) Piotra Matywieckiego, wydanej w Biurze Literackim 14 września 2009 roku.
WIĘCEJZ Piotrem Matywieckim o książce Zdarte okładki rozmawia Jakub Skurtys.
WIĘCEJRozmowa Pawła Kaczmarskiego z Przemysławem Owczarkiem, towarzysząca premierze książki Jarzmo, wydanej w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
WIĘCEJAutorski komentarz Przemysława Owczarka do książki Jarzmo, wydanej w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
WIĘCEJFragment książki Jarzmo Przemysława Owczarka, która ukaże się w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
WIĘCEJFragment książki Jarzmo Przemysława Owczarka, która ukaże się w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
WIĘCEJ