
Rozmowy na koniec: odcinek 10 Katarzyna Jakubiak
nagrania / TransPort Literacki Antonina Tosiek Jakub Skurtys Katarzyna JakubiakDziesiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJZ Kacprem Bartczakiem o książce Świat nie scalony. Estetyka, poetyka, pragmatyzm rozmawiają Paweł Kaczmarski i Jakub Skurtys.
Paweł Kaczmarski: Pytanie, które nasuwa się już podczas lektury wstępu do twojej książki, a potem stale powraca (najczęściej chyba w rozdziale poświęconym Emersonowi, gdzie wskazujesz na związki między wieloma nurtami i tradycjami), dotyczy możliwości recepcji twojej książki w Polsce. Przerzucasz mosty pomiędzy pojęciami stojącymi w polskiej krytyce i w polu praktyki czytelniczej dość daleko od siebie – z jednej strony Bloom, Emerson, Rorty, z drugiej – Siwczyk, Sommer, Sosnowski (poeci rozpoznawalni, ale tak różni, czego im zresztą nie odmawiasz). Robisz to na dwustu stronach bardzo zagęszczonej sieci krytycznoliterackich odniesień, refleksji i odwołań. Twoim celem jest naszkicowanie pewnych perspektyw myśli zachodniej, czy raczej przeniesienie jej na rodzimy grunt? A jeśli to drugie – to jakie lekcje musimy odrobić, żeby przyswoić sobie Blooma i Rorty’ego?
Kacper Bartczak: Moim celem podstawowym jest zbliżenie się, popróbowanie, wstępne testowanie sposobu czytania tekstów literackich, który nie byłby ani hermeneutyczny, ani poststrukturalistyczny. Próbuję zarysować poetykę – zestaw kryteriów estetycznych – wywodzoną z pragmatyzmu oraz obszarów pragmatyzmowi bliskich. Nie chcę nic przerzucać, przenosić. Przenosiny dzieją się same, jeśli coś zaskoczy. Ja tylko chcę coś zasugerować, podrzucić parę nowych nazwisk, parę nowych możliwości wyciągania innych konsekwencji ze starych tez Nietzscheańskich. Wydaje mi się, iż takie inne konsekwencje zauważyłem dzięki swojemu dostępowi do amerykańskiej linii Emersonowskiej. Bloom i Rorty to późne owoce tej linii. Myśląc o tym, co Rorty ma nam do powiedzenia o literaturze, możemy wrócić do Deweya. Rorty pisze gdzieś, że kto wstępuje na ścieżkę, którą kroczy na przykład Foucault, w końcu trafi na Deweya. Tej tezy nie da się przyjąć w całości, ale jednak ciekawe jest, w jak dużym stopniu okazuje się ona trafna. Rorty jest też świetnym filtrem asymilacyjnym dla Davidsona, który wielkim stylistą nie był, ale myślicielem jak najbardziej. W Stanach jest książka pt. Teoria literacka po Davidsonie. U nas dotąd były przetłumaczone chyba tylko dwa jego eseje w “Tekstach Drugich”. Fascynujące byłoby omówienie zbieżności i różnic między Davidsonem a Derridą. Bloom natomiast odsyła zawsze do Emersona i Vico. No i oczywiście do innych, na przykład Freuda, ale jego czytanie Freuda będzie inne niż Lacanowskie. I to też jest mam nadzieję ciekawe.
Jakub Skurtys: Teorie pragmatystyczne, wykorzystywanie koncepcji Rorty’ego i Shustermana, wreszcie, analizowanie polskiej poezji w praktyce metodami organiczności i wpływów sieci, to odważny pomysł, który wypełnia pewne braki w naszych dyskursach. Wybrałeś jednak poetów w pewien sposób reprezentatywnych. Nie oszukujmy się, Sommer, Sosnowski, Siwczyk – to pewna wspólna koncepcja otwarcia się na amerykańską teorię literatury i żywy związek z amerykańskimi poetami modernizmu. Nie myślałeś, aby pokusić się o wykorzystanie np. Shustermana do innych, odleglejszych od tej koncepcji, realizacji?
Absolutnie tak. To znaczy “tak” dla możliwości pracowania z Shustermanem dla potrzeb czytania innych poetów. Nasi poeci, a może przede wszystkim nasze poetki, już od dawna przeczuwały to, co Shusterman artykułuje. Problem może polegać na tym, że Shusterman to tylko otwarcie tematu, wskazanie obszaru. Zadanie wypracowania nowego podejścia do kwestii relacji język-ciało, szczególnie takiego, które pokazałoby jak te sfery wymieniają się i wspomagają (a nie nicują) w poezji jest jeszcze otwarte. Uważam na przykład, że poetą somatycznym, w znaczeniu Shustermanowskim, jest O’Hara, ba, powiem więcej, nawet Stevens, w pewnym specjalnym sensie… Mój tekst o Siwczyku, w którym wspominam o tych kwestiach, jest tylko sygnałem wstępnym. U Siwczyka dostrzegłem pewne zjawisko, pewien sposób podejścia do ciała, który jest charakterystyczną pochodną całej rodziny tez o dominacji języka. A jednocześnie ciało u Siwczyka figuruje, ale figuruje jako problem, jako kłopotliwy krewny, temat niezręczny i drażliwy. To, o czym pisze Shusterman, wychodząc od Deweya, należałoby dopracować i skonfrontować z twórczością wielu różnych poetów.
Jakub Skurtys: Na Deweya również chciałbym zwrócić tutaj uwagę, a dokładniej na analizę, którą przeprowadzasz na wierszu Sosnowskiego “Awizo”. Rzucasz tam wyzywającą (choć w pełni uzasadnioną) tezę: “Uważam, że w Awizo’ mówi do nas, jakkolwiek pojęty, nieskończonościowy system odpowiedzialny za produkcję znaczeń, emanujący z siebie – przypadkiem? celowo? – fragment słyszalnego głosu, by ten wyraził podziw dla piękna”. Bardzo ciekawa jest twoja analiza wymazującego się podmiotu, choć po niej właściwie możemy mówić już o samym procesie wymazywania się, roztapiania w tle komunikacyjnej sieci. Jak ma sobie więc poradzić, jak się utrzymać, Deweyowska koncepcja organiczności (jako alternatywy dla tekstualizmu) wobec praktyk użytych w tym wierszu, wprowadzających jakiś rodzaj ahumanistycznego pojęcia istnienia?
To jest ogromne pytanie i nie damy sobie tu z nim rady, ale można chociaż pokusić się o zarys kierunku odpowiedzi. Po pierwsze należy zauważyć, że organiczność Deweyowska nie jest już całkowicie z Wordswortha/Coleridge’a (czy też z Keatsa lub Emersona), ale także z Darwina. Po drugie, powinniśmy się przyzwyczaić do myśli, że radykalny tekstualizm jest po prostu w błędzie. Oczywiście, że istnieją “znaczące”, czyli figurujące w świadomości, wpływające na świadomość, elementy świata, które są poza językiem. Ale nie chodzi mi o “niewyrażalność”. Są one poza językiem w formule wymieniania się z nim, wywierania na niego nacisku. Tak jest właśnie z cielesnością. Innymi słowy, tu dochodzimy do punktu rozbieżnego w łonie estetyki pragmatystycznej: Rorty myli się, zbyt kurczowo trzymając się Searla, a Shusterman słusznie wypomina mu te obszary u Deweya (oraz poetów), które przeczą Searlowskiej właśnie tezie, jakoby cała świadomość była językowa. Powtarzam jednak raz jeszcze, że nie chodzi mi o powrót do opozycji język/cisza lub wyrażalne/niewyrażalne. W pewnym sensie Dewey pozostaje więc nierozpoznany, a Shusterman stwarza szansę na inny od Rortyańskiego powrót do niego.
Paweł Kaczmarski: Zastanawia mnie wielopoziomowy, złożony stosunek twojej pracy krytycznej do projektu Agaty Bielik-Robson. Odwołujesz się do jej słów dość często (w rozdziale o Bloomie raczej pozytywnie, mówiąc o Rortym – negatywnie), ale niejako na marginesie zasadniczej refleksji. Niewątpliwie nie opierasz się na jej twierdzeniach, jeśli je rozwijasz, to polemicznie. Stąd ogólne pytanie – jak widzisz swój projekt (jako pewną całość, bo Świat nie scalony nosi znamiona takiej całości) wobec projektu Bielik-Robson?
Gdyby postawić moją książkę w relacji do dzieła Agaty Bielik-Robson, to obawiam się, że zdołałem na razie dodać coś w rodzaju przypisu. Bielik-Robson omawia o wiele większe obszary, ale jej intuicje i tezy są dla mnie bardzo ważne. Uważam je za trafne. Jej krytyka ironii de Mana jest po prostu potrzebna. Posługuje się on na przykład bardzo przestarzałym podziałem na sferę empiryczną i transcendentalną. Tymczasem kiedy pisał de Man, te opozycje były już przeszłością, na przykład ze względu na późnego Wittgensteina. Obraz relacji między podmiotem, językiem a tzw. światem, wyłaniający się z Rorty’ego, Wittgensteina, Davidsona, Cavella, jest ciekawszy, dynamiczniejszy i po prostu bardziej przystaje do naszego przelewowego świata niż teza o ciągłym “odpadaniu od świata”, która znajduje się u sedna pojęcia ironii u de Mana. Więc jego konstrukcja ironii jest po prostu warsztatowo wadliwa i Bielik-Robson to punktuje. A cała sprawa wiąże się z prezentowanym przez nią ważnym odczytaniem romantyzmu, które też jest mi bliskie. Romantyzm to złożone zjawisko, którego pewna warstwa jest nadal żywa i pożyteczna. I znów Bielik-Robson nam to uświadamia. Natomiast różnimy się co do widzenia pragmatyzmu. Dla mnie pragmatyzm to otwarcie duchowości pometafizycznej, cielesnej, biologicznej. I tu być może Bielik-Robson już by się nie zgodziła. Choć kto wie…
Jakub Skurtys: Twoja książka jest bardzo zróżnicowana stylistycznie – oczywiście niektóre teksty ukazywały się już w różnych pismach i tę różnorodność form widać (niby to tylko eseje, ale o różnym stopniu sproblematyzowania). Z jednej strony – referowanie cudzych koncepcji, z drugiej – choćby interesująca obrona Rorty’ego przed stanowiskiem Agaty Bielik-Robson. Ale czy nie boisz się, że twoja obrona pragmatyzmu może wybrzmieć jak ponowna próba umetafizycznienia literatury (choćby przez kategorię odkupienia u Rorty’ego), przez próbę stworzenia pionowej (wobec poziomej, relatywizującej) koncepcji sieci?
Przepraszam, ale to pytanie oznacza, że nie najlepiej odczytujesz Rorty’ego. Rorty oddaje pole całkowicie literaturze. Myśl o tym, że w sztafetowej, dziejowej wymianie między literaturą a filozofią pałeczkę teraz przekazuje się literaturze, znajduje swoją pełną realizację właśnie u niego. Umetafizycznienia literatury poszukiwałbym raczej u Derridy, który zaprzęga ją do pracy na rzecz filozofii, nawet jeśli ma być to tylko pewne nowe rozumienie filozofii. Tymczasem u Rorty’ego na polu zostaje już tylko literatura, która jednak nigdy nie ilustruje żadnej tezy, na przykład tezy o niedostępności prawa, generatywnego prawa tekstu. Tam gdzie definitywnie znika myśl o ostatecznym formacie epistemologicznym, o nadrzędnej epistemologicznej ramie, tam właśnie wchodzi literatura, czyli życie bez trwałych zasad i założeń, czyli czysta gra kontekstów, zawsze nieprzewidywalna sytuacyjność. Metafizyka powraca u de Mana, Hillisa, Millera i Derridy, u których literatura zawsze mówi o tym samym: o rozziewie, bloku, aporii, nierozwiązywalnym węźle, niemożliwości. A z tego “bloku” już niedaleko do boskiej konieczności. “Odkupienie”, czy też “wybawienie” poprzez literaturę, o którym pisze Rorty, należy rozumieć jako zdolność do zmiany myślenia, zdolność do porzucenia myśli o nieśmiertelności metafizycznej, o eschatologii, oraz do dostąpienia kontaktu z kontekstem ostatecznym. To odkupienie jest radością z pewnej umiejętności nabywanej właśnie przez obcowanie z literaturą, umiejętności bycia pośród wielości. “Wybawienie” Rorty’ego oznacza kulturę ludzi, którzy afirmują skończoność, brak nadrzędnego kontekstu, afirmują samą możliwość literatury, która jest pochodną nieoznaczoności i nieprzewidywalności świata ludzkiego. Whitman wyobrażał sobie kiedyś, że będą istnieć ludzie, mogący żyć w pełni samym faktem życia, bez wybiegania poza życie. Rorty idzie tą ścieżką. Jego utopia to ametafizyczna afirmacja skończonego organizmu biologicznego w jego zdolności do aktywowania gry kontekstów. “Odkupienie” Rortyańskie jest więc czymś zupełnie innym niż religijnie pojęte odkupienie duszy. To zupełna zmiana paradygmatu człowieczeństwa. To odkupienie jest uwolnieniem od pewnej chimery. No ale trzeba też powiedzieć, iż jest to utopia, czyli projekt na przyszłość. Pozycja niezmiernie trudna. Whitman mógł sobie wyobrażać takich ludzi, którzy będą uniesieni samym faktem bycia żywym (jak wyobrażali sobie też Emerson, Thoreau, Dickinson, Stevens, Williams, Dewey; jak wyobrażają sobie Shusterman i Rorty). Ale czy tacy ludzie istnieją? Odpowiedź brzmi tak, tyle że ich odsetek jest chyba dość mizerny.
Jakub Skurtys: A jednak biorę twoją replikę za dobrą monetę, bo to kolejna udana próba przybliżenia nam Rorty’ego, wynikła z odpowiedzi na pytanie zadane raczej z przekory… Ale zastanówmy się nad tym, co powiedziałeś, wymieniając całą linię teoretyków afirmacji “żywego”, której początków należałoby pewnie szukać u Nietzschego. Projekt Rorty’ego ma coś z idei nadczłowieka, chociaż nie jestem sobie w stanie wyobrazić społeczeństwa zorganizowanego według praw afirmacji, w gruncie rzeczy, chaosu biologizmu. Nie wiem nawet, na ile psychologicznie jest to możliwe, a mam wrażenie, że głównym problemem poezji polskiej na linii, którą pokazujesz, jest właśnie odpowiedź na relację między nieskończoną możliwością i brakiem centrum. To bardzo daleka perspektywa, czy nie sądzisz więc, że i Rortyański pragmatyzm, i jego narzędzia mogą się nie przyjąć w naszej głęboko metafizycznej kulturze?
Początkiem tej linii jest Emerson. Biologizm to nie jest czysty chaos. Mówiąc biologizm, mam (Dewey, Rorty, Shusterman mają) na myśli rzeczywistość ludzką, a nie pozaludzką, śmiertelną ludzką skończoność, która jest mieszanką struktur związanych i rozpadających się. Rytm jest integrująco-dezintegrujący, a nie permanentnie dezintegrujący. I to jest problem dla kultur rozchwianych między opiewaniem świętości a próbą mówienia jakby z wnętrza permanentnie aktywnego rozpadu. I tak właśnie widzę polską kulturę poetycką, tak rozchybotaną. Istnieje wrażenie, że pragmatyzm to opcja spolegliwa, uniemożliwiająca opór. A dziś oczywiście trzeba się opierać coraz bardziej, zanim nie zjedzą nas do szczętu politycy, różnej maści działacze i cwani bankowcy. No i rzeczywiście poeci, ludzie na ogół – tak się składa – przyzwoici, nie znajdują innej opcji niż dalekie wychylenie w kierunku permanentnej rewolucji, takiego sposobu bycia poza. I ja ich tak w ogóle podziwiam, bo to jest trudne, a jeśli przemyślane, to trudne i uczciwe. W gruncie rzeczy pragmatyzm to taki realizm funkcyjny: nie mamy innej kondycji, innego świata, tylko ten, więc trzymajmy się go. Ale ten realizm nie zakłada, że wie, że zawsze wiadomo, co to jest rzeczywistość. Więc wyobraźnia jest jak najbardziej w cenie, bo rzeczywistość trzeba sobie wyobrażać i to nieustannie, bo inaczej gnije. To jest właśnie pragmatyzm Emersonowski i tu wchodzi ktoś taki jak Stevens. Czy to jest psychologicznie karkołomne? Pozwólcie, że odeślę do kawałków mojej książki, szczególnie rozdziału “Języka nie ma”, w której omawiam przedstawioną przez Hillisa-Millera krytykę Stevensa, by się z nią całkowicie nie zgodzić. To tak jakby poeta jednak spłynął po krytyku. Odpowiedzią na twoje pytanie jest postawa, którą nazwałbym poezją lub kontrolowanym szaleństwem (Rorty w życiu by tak tego nie ujął i nie wiedziałby, o czym mówię, to znaczy z “poezją” by się zgodził, ale nie z “kontrolowanym szaleństwem”; ale Stevens tak właśnie by to ujął; jakie to ciekawe, że Rorty lubił Stevensa, znajdował w nim odpowiedź na swoje tęsknoty, ale nigdy tego wątku nie ciągnął, bo był zbyt profesjonalny). Ale szczegóły w książce. A czy to się przyjmie w głęboko metafizycznej kulturze? Masz na myśli tak w ogóle? Dookoła? Na ulicach i w sklepach? Tam być może nic się już nie przyjmie, tylko kiedyś ludzie się na wszystko totalnie wkurwią, wszystko rozpieprzą i przejdą na islam. No i wtedy zostanie garstka tych, którym udało się kontrolowane szaleństwo Stevensa. I wtedy dopiero będą mieli przechlapane. Więc teraz cieszmy się sobą jeszcze przez chwilę.
Paweł Kaczmarski: Pisząc o Bloomie, akcentujesz potencjał “tropiczny” tradycji poetyckiej, kwestię zdolności poetów do “bycia przepisanymi”. Siwczyk, Sommer i Sosnowski są dla ciebie ważni, jeśli chodzi o wskazanie pewnych istotnych przemian w poezji, kształtowania się myślenia o języku i podmiocie. Ale czy jednocześnie widzisz u nich największą zdolność do bycia przepisanymi właśnie, do wzięcia udziału w dynamicznej grze literatury już w charakterze “przeszłych tradycji i nazwisk”? Innymi słowy: na ile Sosnowski i Sommer, wyciągający ze swoich poetyk ostateczne konsekwencje, mogą stać się tropami poetyckimi dla następców? Czy horyzonty, które niewątpliwie otwierają dla krytyków, są równie dostępne dla poetów?
Trudno sobie chyba wyobrazić przyszłych poetów w języku polskim, którzy nie mieliby jakichś istotnych doświadczeń lekturowych związanych z Sosnowskim i Sommerem. Ci dwaj panowie to takie punkty odniesienia, bez których ani rusz. Nawet jeśli założymy, że zmienią się, a zmienią, preferencje estetyczne i stylistyczne, u nich jest coś, jakaś energia twórcza, która wykracza poza taki właśnie moment preferencyjny. Ale trzeba też chyba dodać, że dzisiaj takich punktów odniesienia jest coraz więcej i pojawiają się ciągle. Kolejnym będzie Jarniewicz, którego czucie czegoś, co nazwałbym nerwem kulturowo-językowym zaczyna nie mieć sobie równych. I być może przyszli poeci staną przed zadaniem nie tyle wyboru punktu odniesienia, co znalezienia sposobów ich łączenia i przejść między nimi. Siła Sosnowskiego, Jarniewicza i Sommera polega na tym, że oni właśnie takie pasaże wytwarzają.
Paweł Kaczmarski: Bardzo podoba mi się to zestawienie – cieszę się, że wspomniałeś o Jarniewiczu. Ale obawiam się, że nawet dzisiaj – wśród debiutantów – znajdziemy osoby, które deklarują obojętność wobec tych poetyk. Już choćby na tym etapie recepcji Sosnowskiego widać niewspółgranie refleksji polskiej krytyki i literatury, duże różnice w odbiorze i wartościowaniu tych samych zjawisk. Czy pod świetną literaturą krytyczną na temat Sosnowskiego i Sommera obok dostrzeżenia ich energii twórczej nie kryje się po prostu oczekiwanie na odpowiednio ukształtowanych następców (a tym samym – dążenie do pewnej elitaryzacji literatury)? A jeśli nie – co może zrobić krytyka, by wpływać na podejmowanie tych i innych tropów w polu literackim? Czy jest w ogóle uprawniona do takiego działania? Pytam oczywiście w pewnym sensie o etos i rolę krytyki, krytyka.
Ja przepraszam, ale dla mnie to pytanie brzmi, jakbyśmy wszyscy pracowali w biegu i na zadyszce. Czyli, że już wiemy, czym są/byli/będą Sosnowski, Sommer, Zadura, Jarniewicz (kolejność dowolna)? Już ich zobaczyliśmy, a z nich co się dało powyciskaliśmy? I historia literatury poszła dalej, choć oni ciągle wydają nowe książki? Z pewnością jest świetna literatura krytyczna o tych poetach, ale na przykład dla mnie Sosnowski, nie mówiąc już o Jarniewiczu, który zaczyna wchodzić na jakiś inny bieg, to sprawa nie opisana. Czy już omówiliśmy ich wiersze, książki? I już następcy? Spokojnie, panowie. Nie możemy tak lecieć, bo zupełnie nie zrozumiemy, gdzie jesteśmy. Ale ja to mówię jako ktoś, kogo ambicją nie jest rysowanie mapy, tylko jako spokojnie kłusujący czytelnik wybiórczy, którego interesują sposoby interakcji z pojedynczymi wierszami.
Jakub Skurtys: A teraz pytanie odnośnie twoich diagnoz, bo kilka interesujących stwierdzeń pojawiło się przy okazji esejów. Między innymi napisałeś o Siwczyku, że “nie na darmo jednym ze źródeł języków tej poezji jest teoria. Chodzi tu jednak o ten jej odłam, który porzucił już krytykę i filozofię, by przejść na pozycje poezji, stając się nie narzędziem do jej rozbioru, ale jej sprzymierzeńcem, katalizatorem, paralelą jej przestrzeni”. Zaliczyłeś Siwczyka do szkoły postteoretycznej, a więc poezji karmiącej się współczesną teorią. Czy nie jest tak, że w obliczu wyczerpania teoria staje się jedynym niezdezaktualizowanym zapleczem dla poezji? I czy nie jest to poezja za daleko posunięta, nierozczytywalna bez tego zaplecza?
Nie, nie jest tak, bo teksty Siwczyka zostawiają teorie za sobą, a biorą z niej jej dziedzictwo estetyczne. Uwalniają teorię ku temu, czym pragnęła być. Ostatnie książki Siwczyka to przecież takie gobeliny utkane z wielu obrazów, i one wciąż się mienią. To takie ruchome mozaiki, palimpsesty. Czytanie jego tekstów jest jak przyglądanie się snom o naszej kulturze, snom, które pokazują jej makabryczną całość, jej przerażającą metafizyczną, drapieżną podszewkę. Mają więc wielką moc estetyczną, a jednocześnie są ważnym oświadczeniem kulturowym.
Paweł Kaczmarski: Pisząc o badaniach literackich, często unikasz mówienia o “metodzie”, odsyłając czytelnika raczej do “reakcji” i “praktyki” czytania tekstu (w czym dochowujesz często wierności samym badaczom, np. Bloomowi, o którym stwierdzasz, że “teoria Blooma nie jest metodą, tylko, jeszcze raz, reakcją na tezę o figuratywnym pochodzeniu wszelkich znaczeń”). Czy nie obawiasz się jednak, że na dłuższą metę prowadzi nas to do zgubnego “stanu bezparadygmatyczności”, o którym w kontekście antropologii pisał Geertz, a którego pojmowanie możemy za Nyczem rozciągnąć na całą humanistykę?
No ale ja nie jestem taki bezpański. Mnie ciągnie pragmatyzm. Jeśli nie paradygmat, to jest to jakiś punkt odniesienia. Chociaż rzeczywiście to jest punkt odniesienia, który mówi, że nasze punkty odniesienia zostaną zrekonfigurowane. Dziwić się wszystkiemu, ale nie blokować żadnego dociekania – to jest mój punkt odniesienia. Cały czas stawiać sobie pytanie – jak można przeczytać ten dziwny wiersz. Jak można napisać wiersz, po tak dziwnym przejściu.
Paweł Kaczmarski: Konkretyzując więc: myślisz, że możliwe jest wprowadzenie do polskich badań literackich i/lub krytyki literackiej paradygmatu pragmatyzmu?
Badania literackie to poważny termin, poważni ludzie, którzy zawsze potrzebują nowych pokarmów, więc tu chyba nie ma kłopotu. Ale ja po prostu napisałem książkę, mając nadzieję, że są w niej ciekawe przejścia, ciekawe fragmenty. Moje ulubione fragmenty w tej książce (przepraszam za zachowanie; wiem, że nie nazywam się Nabokov), to te, w których coś się rozkręca, jakiś przebieg czytania się rozwija. Tak jak we fragmentach o Białoszewskim, Creeleyu, Sosnowskim. Pragmatyzm w badaniach literackich? Po prostu nienaiwna estetyka posttektstualna. Estetyka organizmu mówiącego.
Jakub Skurtys: W eseju o antologii Sommera napisałeś: “Poezja nie jest już liryką, lecz pewnym ruchem formatów językowych, które przysłuchują się sobie, poszukując wciąż nowych ustawień”. W innym miejscu zamieszczasz z kolei taki fragment: “Być może jest możliwa poetyka, która nie popadając w naiwność mitu o znaczeniach danych stabilnie i bezpośrednio, jest jednak w stanie czerpać z doświadczenia ciała, odzyskiwać dla życia, dla języka i świadomości witalność estetyczną pochodzącą z fizjologicznego geniuszu ciała”. To ciekawa próba ustanowienia “organiczności” jako kryterium poznawczego. Czy wierzysz w propozycję tej nowej poetyki? Może to właśnie prognoza na przyszłość, perspektywa dająca możliwość ucieczki z zapętleń języka jako ciągłego procesu ustanawiania i niszczenia znaczeń?
Myślę o poetyce pojemnej, która weźmie na siebie zadanie anulowania niedobrych schematów i dystynkcji, którymi żyła, nadal żyje, nasza kultura: ciało/umysł, język/ciało, język/rzeczywistość, etc. O takiej poetyce, która będzie nadążać za dynamiką naszej wymienności ze światem, naszych płynnych złożeń i rozłożeń. O takiej poetyce wreszcie, która, nie zaprzęgając poezji do żadnych użyć wymiernych, pomoże jednak ludziom się odnajdować w ich własnej złożoności, w której sfery języka, psychiki, estetyki i somatyki będą się wspomagać, wzajemnie aktywować.
Ur. 1989, krytyk i historyk literatury; doktor literaturoznawstwa; pracuje na Wydziale Filologicznym UWr; autor książek o poezji najnowszej Wspólny mianownik (2020) oraz Wiersz… i cała reszta (2021).
Ur. w 1972 roku. Poeta, krytyk, tłumacz poezji, amerykanista. Wydał kilka tomów poetyckich, m.in. Wiersze organiczne (2015), za które był nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius oraz Nagrody Literackiej Nike, Pokarm suweren (2017), a także zbiór Naworadiowa (2019). Autor monografii o Johnie Ashberym (2006) oraz zbioru esejów o poezji i teorii Świat nie scalony (2009), za który otrzymał Nagrodę „Literatury na Świecie”. Tłumaczył wiersze Johna Ashbery’ego, Rae Armantrout, Charlesa Bernsteina i Petera Gizziego. Stypendysta Fundacji Fulbrighta (dwukrotny) i Fundacji im. T. Kościuszki. Wykłada literaturę amerykańską na Uniwersytecie Łódzkim. Mieszka w Łodzi.
Urodzony w 1991 roku. Krytyk literacki, pisze głównie o poezji współczesnej. Redaktor działu recenzji książkowych w „Ricie Baum” oraz „8. Arkusza”, dodatku młodopoetyckiego do miesięcznika „Odra”. Współpracownik czasopisma naukowego „Praktyka Teoretyczna”. Mieszka we Wrocławiu.
Dziesiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRecenzja Kacpra Bartczaka, towarzysząca premierze książki Bagaż Jerzego Jarniewicza, wydanej w Biurze Literackim 6 marca 2023 roku.
WIĘCEJRecenzja towarzysząca premierze książki fuzja bordo Karoliny Kapusty, wydanej w Biurze Literackim 6 lutego 2023 roku.
WIĘCEJDziewiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Joanny Łępickiej, laureatki projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2022”.
WIĘCEJÓsmy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJSiódmy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJSzósty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJ12. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Jakuba Grabiaka, laureata 17. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze książki cierpkie Marleny Niemiec, która ukaże się w Biurze Literackim 28 listopada 2022 roku.
WIĘCEJPiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJCzwarty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJPosłowie Jakuba Skurtysa z książki Inaczej nie będzie Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która wydanej w Biurze Literackim 14 listopada 2022 roku.
WIĘCEJ11. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJRozmowa Przemysława Suchaneckiego z Jakubem Skurtysem, towarzysząca premierze książki Inaczej nie będzie Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która wydanej w Biurze Literackim 14 listopada 2022 roku.
WIĘCEJ10. odcinek cyklu „PPR” autorstwa Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJDrugi odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJPierwszy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJTrzeci odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRozmowy na koniec: odcinek 4 Maria Krzywda
WIĘCEJCzternasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ8. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJTrzecia część dyskusji prowadzonej przez Antoninę Tosiek i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDruga część dyskusji prowadzonej przez Antoninę Tosiek i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Oli Lewandowskiej-Ferenc, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJ7. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJDwunasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJTrzynasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ6. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Patricka Leftwicha, laureata 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJ5. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJJedenasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDziesiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDziewiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJÓsmy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Teksty odzyskane Tadeusza Różewicza, która ukaże się w Biurze Literackim 18 kwietnia 2022 roku.
WIĘCEJ4. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Julkiem Rosińskim, towarzysząca premierze książki streszczenie pieśni, wydanej w Biurze Literackim 21 marca 2022 roku.
WIĘCEJ3. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJOdpowiedzi Kacpra Bartczaka na pytania Tadeusza Sławka w „Kwestionariuszu 2022”.
WIĘCEJSzósty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJCzytanie z książki Widoki wymazy z udziałem Kacpra Bartczaka w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJSiódmy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJ2. odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJCzwarty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPiąty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPierwszy odcinek cyklu „PPR” Jakuba Skurtysa.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Zofii Kiljańskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJTrzeci odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJPierwszy odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJDrugi odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Meskalina i muzyka Henriego Michaux w przekładzie Jakuba Kornhausera i Wacława Rapaka, wydanej w Biurze Literackim 15 listopada 2021 roku.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Bartosza Horyzy, laureata 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJSpotkanie wokół książek “Najsłabszy opór” Addy Djørup i “Zegary w pokoju matki” Tanji Stupar-Trifunović z udziałem Addy Djørup, Tanji Stupar-Trifunović, Kacpra Bartczaka i Bogusławy Sochańskiej w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Po domu Dariusza Sośnickiego, wydanej w Biurze Literackim 1 listopada 2021 roku.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Aleksandry Byrskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJZapis całego spotkania autorskiego z udziałem Marka K.E. Baczewskiego, Kacpra Bartczaka, Jacka Dehnela i Macieja Roberta podczas Portu Wrocław 2006.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie debiuty 2020, która ukazała się w Biurze Literackim 26 lipca 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Mondo cane Jerzego Jarniewicza, która ukazała się w Biurze Literackim 28 czerwca 2021 roku.
WIĘCEJAutorski komentarz Kacpra Bartczaka w ramach cyklu „Historia jednego wiersza”, towarzyszący premierze książki Widoki wymazy, wydanej w Biurze Literackim 19 kwietnia 2021 roku.
WIĘCEJRozmowa Krzysztofa Siwczyka z Kacprem Bartczakiem, towarzysząca premierze książki Widoki wymazy, wydanej w Biurze Literackim 19 kwietnia 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Agaty Puwalskiej haka!, wydanej w Biurze Literackim 22 marca 2021 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2020 roku”.
WIĘCEJSpotkanie wokół książki Świat w ogniu Charlesa Bernsteina z udziałem Charlesa Bernsteina, Kacpra Bartczaka, Jerzego Jarniewicza i Joanny Roszak w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Adamem Kaczanowskim, towarzysząca premierze książki Utrata, która zostanie wydana w Biurze Literackim 22 lutego 2021 roku.
WIĘCEJFragment zapowiadający książkę Kacpra BartczakaWidoki wymazy, która ukaże się w Biurze Literackim 19 kwietnia 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukazała się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJSpotkanie wokół książek Wyspa na Księżycu Williama Blake’a, świnia jest najlepszym pływakiem Mirjoluba Todorovicia, Kielich upojenia Otona Župančiča oraz Skóra byka Salvadora Espriu z udziałem Tadeusza Sławka, Jakub Kornhauser, Miłosza Biedrzyckiego, Filipa Łobodzińskiego, Joanny Orskiej i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJGłos Kacpra Bartczaka w debacie „Nowe języki poezji”.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie „Nowe języki poezji”.
WIĘCEJZapis dyskusji “Nowe języki poezji” prowadzonej przez Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Nowe języki poezji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Radosława Jurczaka Zakłady holenderskie, która ukazała się w Biurze Literackim 18 listopada 2020 roku.
WIĘCEJSzkic Jakuba Skurtysa, towarzyszący wydaniu almanachu Wiersze i opowiadania doraźne 2020, który ukazał się w Biurze Literackim 8 października 2020 roku.
WIĘCEJGłos Kacpra Bartczaka w debacie „Ludzie ze Stacji”.
WIĘCEJRozmowa Kacpra Bartczaka z Charlesem Bernsteinem, towarzysząca wydaniu książki Charlesa Bernsteina Świat w ogniu: wiersze i przemowy, w tłumaczeniu Kacpra Bartczaka, która ukazała się w Biurze Literackim 7 września 2020 roku.
WIĘCEJSzkic Kacpra Bartczaka, towarzyszący wydaniu książki Charlesa Bernsteina Świat w ogniu: wiersze i przemowy, w tłumaczeniu Kacpra Bartczaka, która ukazała się w Biurze Literackim 7 września 2020 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2019, który ukazał się w Biurze Literackim 17 sierpnia 2020 roku.
WIĘCEJFragment zapowiadający książkę Charlesa Bernsteina Świat w ogniu: wiersze i przemowy, w tłumaczeniu Kacpra Bartczaka, która ukaże się w Biurze Literackim 7 września 2020 roku.
WIĘCEJFragment zapowiadający książkę Charlesa Bernsteina Świat w ogniu: wiersze i przemowy, w tłumaczeniu Kacpra Bartczaka, która ukaże się w Biurze Literackim 7 września 2020 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Ludzie ze Stacji”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Otona Župančiča Kielich upojenia, w wyborze, przekładzie i z posłowiem Katariny Šalamun- Biedrzyckiej, która ukazała się w Biurze Literackim 15 czerwca 2020 roku.
WIĘCEJSpotkanie z udziałem Anny Kałuży, Karola Maliszewskiego, Joanny Mueller, Joanny Orskiej oraz Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJSpotkanie z udziałem Ramiego Al-Aszeka, Fadiego Dżomara, Kacpra Bartczaka i Natalii Malek w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJCzytanie z książki Naworadiowa z udziałem Kacpra Bartczaka w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJSpotkanie wokół książek Kroniki ukrytej prawdy Pere’a Caldersa, Sroga zima Raymonda Queneau i Biblia i inne historie Pétera Nádasa z udziałem Anny Sawickiej, Elżbiety Sobolewskiej, Anny Wasilewskiej, Anny Kałuży i Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2019 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Przemysławem Suchaneckim, towarzysząca premierze książki Wtracenie Przemysława Suchaneckiego, która ukazała się w Biurze Literackim 31 grudnia 2019 roku.
WIĘCEJSpotkanie wokół książki Ciemna materia z udziałem Rae Armantrout, Kacpra Bartczaka i Bartosza Krajki w ramach festiwalu Stacja Literatura 23.
WIĘCEJRozmowa Zuzanny Sali z Kacprem Bartczakiem towarzysząca wydaniu książki Naworadiowa Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 26 sierpnia 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Naworadiowa Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 26 sierpnia 2019 roku.
WIĘCEJAutorski komentarz Kacpra Bartczaka, towarzyszący wydaniu książki Naworadiowa, która ukazała się w Biurze Literackim 26 sierpnia 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Kroniki ukrytej prawdy Pere Caldersa, w tłumaczeniu Anny Sawickiej, wydanej w Biurze Literackim 15 lipca 2019 roku.
WIĘCEJFragment zapowiadający książkę Naworadiowa Kacpra Bartczaka, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 26 sierpnia 2019 roku.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Dawidem Mateuszem, towarzysząca wydaniu almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2018, który ukazał się nakładem Biura Literackiego 3 czerwca 2019 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Animalia Anny Adamowicz, która ukazała się w Biurze Literackim 28 stycznia 2019 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2018 roku”.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego książki Język korzyści Kiry Pietrek, która ukazała się w Biurze Literackim w wersji elektronicznej 27 grudnia 2018 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Poetycka książka trzydziestolecia”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Dni powszednie i święta Julii Szychowiak, wydanej w Biurze Literackim 15 października 2018 roku.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie „Poetycka książka trzydziestolecia”.
WIĘCEJRozmowa z Rae Armantrout, towarzysząca premierze książki Ciemna materia Rae Armantrout w tłumaczeniu Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 3 września 2018 roku.
WIĘCEJEsej Kacpra Bartczaka dotyczący książki Ciemna materia Rae Armantrout, wydanej w Biurze Literackim 3 września 2018 roku.
WIĘCEJSpotkanie autorskie w ramach festiwalu Stacja Literatura 22, w którym udział wzięli Asja Bakić, Charlotte Van den Broeck, Llŷr Gwyn Lewis i Kacper Bartczak.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2017, który ukazał się w Biurze Literackim 13 sierpnia 2018 roku.
WIĘCEJSpotkanie autorskie w ramach festiwalu Stacja Literatura 22, w którym udział wzięli Kacper Bartczak, Martyna Buliżańska, Roman Honet, Szymon Słomczyński i Maciej Jakubowiak.
WIĘCEJSpotkanie autorskie “Tribute to John Ashbery” w ramach festiwalu Stacja Literatura 22.
WIĘCEJRozmowa Marty Koronkiewicz i Paweł Kaczmarski o twórczości Jerzego Jarniewicza, będąca posłowiem do książki Sankcje, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 30 kwietnia 2018 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Sankcje Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 30 kwietnia 2018 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki roku 2017”.
WIĘCEJRozmowa Przemysława Rojka z Pawłem Kaczmarskim, towarzyszącą premierze antologii Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, wydanej w Biurze Literackim 20 września 2016 roku, a w wersji elektronicznej 18 grudnia 2017 roku.
WIĘCEJSzkic Marty Koronkiewicz i Pawła Kaczmarskiego o poezji Konrada Góry i Szczepana Kopyta, prezentujący antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, wydaną w Biurze Literackim 20 września 2016 roku, a w wersji elektronicznej 18 grudnia 2017 roku.
WIĘCEJSpotkanie autorskie “Nie będzie naród pluł nam w twarz” z udziałem Pawła Kaczmarskiego, Jakobe Mansztajna, Dawida Mateusza i Piotra Przybyły w ramach festiwalu Stacja Literatura 21.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Raport wojenny Agaty Jabłońskiej, wydanej nakładem Biura Literackiego 20 listopada 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Historie ważne i nieważne w przekładzie Bohdana Zadury, wydanej nakładem Biura Literackiego 26 maja 2011 roku, a w wersji elektronicznej 13 listopada 2017 roku.
WIĘCEJRozmowa Kacpra Bartczaka z Llŷr Gwyn Lewis. Prezentacja w ramach cyklu „Nowe głosy z Europy”.
WIĘCEJRozmowa Kacpra Bartczaka z Charlotte Van den Broeck. Prezentacja w ramach cyklu „Nowe głosy z Europy”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa książki Trawers Andrzeja Sosnowskiego, wydanej w Biurze Literackim w wersji papierowej 6 marca 2017 roku, a w wersji elektronicznej 31 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRozmowa Kacpra Bartczaka z Asją Bakić. Prezentacja w ramach cyklu Nowe głosy z Europy.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Wybieganie z raju (2006-2012) Tomasza Pułki, wydanej w Biurze Literackim 10 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Stacja wieży ciśnień Dawida Mateusza, wydanej w Biurze Literackim w wersji papierowej 26 lipca 2016 roku, a w wersji elektronicznej 17 lipca 2017 roku.
WIĘCEJRozmowa Pawła Kaczmarskiego z Kacprem Bartczakiem, towarzysząca premierze książki Pokarm suweren, wydanej w Biurze Literackim 12 czerwca 2017 roku.
WIĘCEJAutorski komentarz Kacpra Bartczaka do książki Pokarm suweren, wydanej w Biurze Literackim 12 czerwca 2017 roku.
WIĘCEJWiersz zarejestrowany podczas spotkania “Odsiecz” z festiwalu Port Wrocław 2006.
WIĘCEJRozmowa Pawła Kaczmarskiego z Przemysławem Owczarkiem, towarzysząca premierze książki Jarzmo, wydanej w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Jarzmo Przemysława Owczarka, wydanej w Biurze Literackim 29 maja 2017 roku.
WIĘCEJFragment książki Pokarm suweren Kacpra Bartczaka, która ukaże się w Biurze Literackim 12 czerwca 2017 roku.
WIĘCEJFragment książki Pokarm suweren Kacpra Bartczaka, która ukaże się w Biurze Literackim 12 czerwca 2017 roku.
WIĘCEJRozmowa Piotra Jemioły z Jakubem Skurtysem, towarzysząca premierze książki Trawers Andrzeja Sosnowskiego, wydanej w Biurze Literackim 6 marca 2017 roku.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Na scenie czy w polu”.
WIĘCEJZapis ze spotkania autorskiego „Nowe głosy z Europy 2016: Poezja i Proza”, w którym udział wzięli Kacper Bartczak, Anja Golob, Juana Adcock oraz Árpád Kollár. Spotkanie odbyło się w ramach festiwalu literackiego Stacja Literatura 21.
WIĘCEJKomentarz Kacpra Bartczaka do zestawu wierszy Julii Miki „Wiersze czyszczące”. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJWiersz pochodzi z książki Pokarm suweren Kacpra Bartczaka, która ukaże się w przyszłym roku w Biurze Literackim.
WIĘCEJKomentarz Kacpra Bartczaka do zestawu wierszy Kuby Pszoniaka „Chyba na pewno”. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Z tamtej strony ciszy Bolesława Leśmiana w wyborze Jacka Gutorowa, wydanej 8 listopada 2012 roku w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Biurowe książki 2016 roku”.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Piotrem Matywieckim.
WIĘCEJKomentarz Kacpra Bartczaka do zestawu wierszy Bartka Zdunka „Sól z ziemi”. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJSzkic Pawła Kaczmarskiego o poezji Kiry Pietrek. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJSzkic Jakuba Skurtysa o poezji Kamili Janiak. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Szymonem Domagałą-Jakuciem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJSzkic Pawła Kaczmarskiego o poezji Szymona Domagały-Jakucia. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJPolemika Pawła Kaczmarskiego z głosem Łukasza Żurka w debacie „Formy zaangażowania”, towarzyszącej premierze antologii Zebrało się śliny, która ukaże się niebawem w Biurze Literackim.
WIĘCEJRozmowa Pawła Kaczmarskiego z Tomaszem Bąkiem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJRozmowa Jakuba Skurtysa z Dawidem Mateuszem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających antologię Zebrało się śliny. Nowe głosy z Polski, która ukaże się w Biurze Literackim.
WIĘCEJPremierowy zestaw wierszy Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie „Formy zaangażowania”, towarzyszącej premierze antologii Zebrało się śliny, która ukaże się niebawem w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie „Formy zaangażowania”, towarzyszącej premierze antologii Zebrało się śliny, która ukaże się niebawem w Biurze Literackim.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie „Nowy (polski) głos w Europie”
WIĘCEJPolemika Pawła Kaczmarskiego z podsumowaniem debaty “Krytyka krytyki” autorstwa Marcina Jurzysty.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Krytyka krytyki”.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Powiadacie, że chcecie rewolucji”.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Powiadacie, że chcecie rewolucji”.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Killer Andrija Lubki.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Ruchomy ogień Ostapa Sływynskiego.
WIĘCEJEsej Jakuba Skurtysa towarzyszący premierze książki Zmartwychwstanie ptaszka Bohdana Zadury.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Po co nam Dzieła zebrane Karpowicza”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z ksiażki Księga zakładek Jacka Gutorowa.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Biurowe książki 2010 roku”.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Nocne życie Bohdana Zadury.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “44. Poezja polska od nowa”.
WIĘCEJZ Piotrem Matywieckim o książce Złotniejący świat Marii Konopnickiej rozmawia Jakub Skurtys.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Dobry wieczór”.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Dobry wieczór”.
WIĘCEJZ Anną Kałużą o książce Bumerang rozmawia Kacper Bartczak.
WIĘCEJGłos Jakuba Skurtysa w debacie “Jak rozmawiać o poezji”.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Jak rozmawiać o poezji”.
WIĘCEJSzkic Pawła Kaczmarskiego o książkach Ta chwila i takim ściegiem Andrzeja Falkiewicza.
WIĘCEJEsej Pawła Kaczmarskiego towarzyszący premierze książki Kronika zakłóceń Mariusza Grzebalskiego.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Poezja na nowy wiek”.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z antologii Poeci na nowy wiek przygotowanej przez Romana Honeta.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Z Fortu do Portu”.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Radiowidmo Agnieszki Mirahiny.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki poems Andrzeja Sosnowskiego.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaneya.
WIĘCEJRozmowa Pawła Kaczmarskiego z Jackiem Gutorowem o książce Rzeczywiste i nierzeczywiste staje się jednym ciałem Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 3 grudnia 2009 roku.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Być poetą dzisiaj”.
WIĘCEJZ Jakubem Skurtysem o książce Sajgon rozmawia Mateusz Kotwica.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Zdarte okładki (1965-2009) Piotra Matywieckiego, wydanej w Biurze Literackim 14 września 2009 roku.
WIĘCEJZ Piotrem Matywieckim o książce Zdarte okładki rozmawia Jakub Skurtys.
WIĘCEJGłos Kacpra Bartczaka w debacie “Poeci na nowy wiek”.
WIĘCEJGłos Pawła Kaczmarskiego w debacie “Poeci na nowy wiek”.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Długi dystans Krzysztofa Szeremety.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Przymiarki Rafała Gawina.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Niepiosenki Mariusza Grzebalskiego.
WIĘCEJGłosy Julii Fiedorczuk, Grzegorza Jankowicza, Pawła Kaczmarskiego, Mateusza Kotwicy, Marty Kucharskiej i Marcina Sierszyńskiego w debacie “Dożynki 2008”.
WIĘCEJGłosy Artura Burszty, Piotra Czerniawskiego, Grzegorza Jankowicza, Pawła Kaczmarskiego, Adama Poprawy, Bartosza Sadulskiego i Przemysława Witkowskiego w debacie “Barbarzyńcy czy nie? Dwadzieścia lat po ‘przełomie'”.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Państwo P. Dariusza Sośnickiego.
WIĘCEJKomentarze Kacpra Bartczaka, Grzegorza Jankowicza, Edwarda Pasewicza, Justyny Sobolewskiej, Agnieszki Wolny-Hamkało.
WIĘCEJKomentarze Kacpra Bartczaka, Anety Kamińskiej, Kamila Zająca i Rafała Wawrzyńczyka o książce Raj w obrazkach D.J. Enrighta.
WIĘCEJZ Kacprem Bartczakiem rozmawia Kuba Mikurda.
WIĘCEJRecenzja Kacpra Bartczaka z książki Dowód z tożsamości Jerzego Jarniewicza.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Winiarskiego z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 2 listopada 2009 roku.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJZ Kacprem Bartczakiem rozmawia Kuba Mikurda.
WIĘCEJRecenzja Anny Kałuży towarzysząca premierze książki Widoki wymazy Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 19 kwietnia 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Pawła Kaczmarskiego z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJRecenzja Jakuba Skurtysa z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka.
WIĘCEJ