recenzje / ESEJE Co zgrzyta w języku miłości?
Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.
1
Motto z Flauberta, znany akapit o “słowie ludzkim”, będącym “jak pęknięty kocioł, na którym wygrywamy melodie godne tańczącego niedźwiedzia, gdy tymczasem chcielibyśmy wzruszyć gwiazdy”, wraz z sugestią – też Flaubertowską – że “bogactwo ducha” wyrażać się czasem może “przez puste zgoła metafory” – już na wstępie ustawia Jerzy Jarniewicz potencjalną lekturę swojej najnowszej książki tak, by czytelnik wiedział: to, co zostało zapisane, jest może tylko cieniem tego, co zostało przeżyte i doświadczone. Jest cieniem, ponieważ blasku i pełni zapisać nie sposób. One wymykają się nawet najgrubszym, najdokładniejszym słownikom i gramatyce. Tak pomyślałem.
2
Tak pomyślałem po przeczytaniu “Makijażu” dokładnie, kiedy stało się dla mnie jasne, że Jerzy Jarniewicz spróbował rzeczy być może w poezji dzisiejszej najtrudniejszej: opisania tak zwanej miłości. Albowiem brać się dziś za opisywanie tak zwanej miłości, to ustawiać naprzeciwko siebie dwa porządki: tradycję pisania wierszy miłosnych co najmniej od “Pieśni nad Pieśniami” wywodzącą się i – z drugiej strony – świat współczesny z jego technicznym, merkantylnym, pospiesznym i cynicznym spojrzeniem na wszystko. Co wynika z takiej opozycji? Przede wszystkim może wyniknąć myśl, którą Jarniewicz zapisał w wierszu “Na wprost”: “Coś zgrzyta w języku miłości”. We współczesnym języku współczesnej miłości – uściślijmy.
3
Coś zgrzyta we współczesnym języku współcześnie przeżywanej miłości – taka jest, jak mi się zdaje, główna konstatacja nowego zbioru wierszy Jerzego Jarniewicza, taki jest dla “Makijażu” punkt wyjścia. I cały ten tom jest świadectwem zmagań poety z językiem, w który nie daje się łatwo wtłoczyć tego, co doświadczone, przeżyte (w miłości). Znajdą się, podejrzewam, czytelnicy, którzy niektóre koncepty liryczne Jarniewicza uznają za – jak na poezję miłosną – jedynie ciekawie nieudane. Ale Jarniewicz nawet w tym, co przegięte, ma, tak myślę, swój cel: te wszystkie emfatyczne wyznania z giełdą i terrorystami w tle, te przeskoki od strumieni i gazel z “Pieśni nad pieśniami” do indeksów giełdowych i kijów do bejsbola – to czytelnika powinno wybić z, jak to się mówi, dogmatycznej drzemki. To powinno uzmysłowić przepaść naszego, współczesnego odczuwania, które skazane jest na język nieadekwatny, zawsze spóźniony. W przypadku miłości – spóźniony o dobre dwa tysiące lat. I dlatego poezja Jerzego Jarniewicza z “Makijażu” może albo do siebie przekonać, albo od siebie odrzucić, ale na pewno nie pozostawi nikogo obojętnym. Jeśli zresztą Jerzego Jarniewicza sposób pisania o uczuciach najintymniejszych odrzuci kogoś, warto być może takiemu komuś przypomnieć, że w ogóle styl w poezji to jedynie ta szczególna, nasza własna forma naszej własnej klęski, jaką ponosimy, zmagając się z zastanym, pełnym komunałów i martwych metafor językiem.
4
Jerzy Jarniewicz, piszący o namiętności i uczuciach gwałtownych, ma swój styl. Jego pozorna klęska w dziedzinie liryki miłosnej jest według mnie na swój sposób świetna. I może ta świetna klęska to już właściwie zwycięstwo. Jedyne możliwe do odniesienia w warunkach, kiedy “coś zgrzyta w języku miłości”, a miłość zjawia się, przynaglając poetę do inwencji. Jakub Winiarski
O AUTORZE
Jakub Winiarski
Urodzony w 1974 roku. Poeta, prozaik i krytyk literacki. Wykładał gościnnie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 2010 roku redaktor naczelny miesięcznika "Nowa Fantastyka". Mieszka w Warszawie.
powiązania
Rzeczy, a nie idee
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego książki Spóźniony śpiewak Williama Carlosa Williamsa w przekładzie Julii Hartwig, wydanej w Biurze Literackim w 5 stycznia 2009 roku, a w wersji elektronicznej 10 kwietnia 2019 roku.
WIĘCEJ
W literaturze zawsze zostaje się w tyle
wywiady / O KSIĄŻCE Jakub Winiarski
Roman Honet
Rozmowa Jakuba Winiarskiego z Romanem Honetem, towarzysząca premierze książki ciche psy, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 21 sierpnia 2017 roku.
WIĘCEJ
Subtelność przesady, urok dekadencji
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z książki Antypody Sławomira Elsnera.
WIĘCEJ
O znikomości wspólnych mianowników
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z książki Bez stempla Piotra Kępińskiego.
WIĘCEJ
Ten stary szelma, Larkin
wywiady / O KSIĄŻCE Jacek Dehnel
Jakub Winiarski
Rozmowa Jakuba Winiarskiego z Jackiem Dehnelem i Jerzym Jarniewiczem o książce Zebrane Philipa Larkina, wydanej nakładem Biura Literackiego.
WIĘCEJ
Stawiając na śpiące pąki
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z książki remont poranka Reinera Kunzego.
WIĘCEJ
Czternaście poetyk
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z antologii poezji francuskiej Na szali znaków w wyborze i przekładzie Krystyny Rodowskiej.
WIĘCEJ
Wola świata
debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Jakub Winiarski
Głos Jakuba Winiarskiego w debacie “Być poetą dzisiaj”.
WIĘCEJ
Pierwiastek niewyjaśnienia. Kilka myśli przy Świecie nie scalonym
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z książki Świat nie scalony Kacpra Bartczaka, wydanej w Biurze Literackim 2 listopada 2009 roku.
WIĘCEJ
Transfer wieczności w mainstream
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego towarzysząca premierze książki Jacka Dehnela Ekran kontrolny, wydanej w Biurze Literackim 19 października 2009 roku.
WIĘCEJ
Tylko tacy autorzy zostają
debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Jakub Winiarski
Głos Jakuba Winiarskiego w debacie “Poeci na nowy wiek”.
WIĘCEJ
O ambicji oraz poezji zasłaniającej widoki
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Krzysztofa Siwczyka z książki Inne tempo Jacka Gutorowa.
WIĘCEJ
Kto?
debaty / WYDARZENIA I INICJATYWY Jakub Winiarski
Głos Jakuba Winiarskiego w debacie “Dożynki 2008”.
WIĘCEJ
Każda opowieść to nowe doświadczenie
debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Jakub Winiarski
Głos Jakuba Winiarskiego w debacie “Książka 2008”.
WIĘCEJ
O Oddziale otwartym
recenzje / NOTKI I OPINIE Jakub Winiarski
Marek K. E. Baczewski
Marta Podgórnik
Wojciech Brzoska
Komentarze Wojciecha Brzoski, Marka K.E. Baczewskiego, Marty Podgórnik oraz Jakuba Winiarskiego.
WIĘCEJ
O Zebranych
recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało
Jakub Winiarski
Jerzy Jarniewicz
Justyna Sobolewska
Maciej Robert
Tomasz Majeran
Komentarze Jerzego Jarniewicza, Tomasza Majerana, Macieja Roberta, Justyny Sobolewskiej, Jakuba Winiarskiego, Agnieszki Wolny-Hamkało, Henryka Zbierskiego.
WIĘCEJ
O Cle
recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Podczaszy
Jacek Dehnel
Jakub Winiarski
Paweł Sarna
Tobiasz Melanowski
Komentarze Anny Podczaszy, Jacka Dehnela, Tobiasza Melanowskiego, Pawła Sarny oraz Jakuba Winiarskiego, towarzyszące premierze książki Bogusława Kierca Cło, wydanej w Biurze Literackim 16 czerwca 2008 roku.
WIĘCEJ
Saga Zadury, krytyka i felietonisty
recenzje / ESEJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z dwutomowej edycji Szkiców, recenzji, felietonów Bohdana Zadury, wydanej w Biurze Literackim 4 czerwca 2007 roku.
WIĘCEJ
Początek pięknej historii
recenzje / IMPRESJE Jakub Winiarski
Recenzja Jakuba Winiarskiego z arkusza Poprawiny Julii Szychowiak.
WIĘCEJ
O Brzytwie okamgnienia
recenzje / NOTKI I OPINIE Darek Pado
Jakub Winiarski
Julia Fiedorczuk
Karol Maliszewski
Kuba Mikurda
Komentarze Kuby Mikurdy, Karola Maliszewskiego, Julii Fiedorczuk, Jakuba Winarskiego i Darka Pado.
WIĘCEJ
Makijaż zaczyna się od demakijażu
wywiady / O KSIĄŻCE Jerzy Jarniewicz
Joanna Orska
Rozmowa Joanny Orskiej z Jerzym Jarniewiczem, opublikowana w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.
WIĘCEJ
Cztery krótkie wiersze dla Doroty Nieznalskiej
recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz
Komentarz Jerzego Jarniewicza opublikowany w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.
WIĘCEJ
Bieżnia
dzwieki / RECYTACJE Jerzy Jarniewicz
Wiersz z tomu Makijaż, zarejestrowany podczas spotkania “Hotel, makijaż, piosenki” na festiwalu Port Wrocław 2010.
WIĘCEJ
Makijaż
dzwieki / AUDYCJE Jerzy Jarniewicz
Audycja poświęcona premierze książki Makijaż Jerzego Jarniewicza z udziałem autora.
WIĘCEJ
Mokry parkiet
dzwieki / RECYTACJE Jerzy Jarniewicz
Wiersz z tomu Makijaż, zarejestrowany podczas spotkania “Hotel, makijaż, piosenki” na festiwalu Port Wrocław 2010.
WIĘCEJ
Lęk przed sztucznością
recenzje / ESEJE Michał Larek
Recenzja Michała Larka z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.
WIĘCEJ
Dominuje technika "makijażu"
recenzje / ESEJE Anna Kałuża
Recenzja Anny Kałuży z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.
WIĘCEJ
Raz jeszcze, po słowie, w otwartych drzwiach (fragment)
recenzje / ESEJE Jacek Gutorow
Recenzja Jacka Gutorowa z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.
WIĘCEJ