O Zebranych

Już dla samej przedmowy skreślonej lekkim wartkim piórem Jerzego Jarniewicza warto się obkupić w tę wspaniałą książkę. Już dla samego posłowia skreślonego słynnym, wysublimowanym piórkiem Jacka Dehnela koniecznie należy ją mieć. A jeszcze Larkin…

Agnieszka Wolny-Hamkało

Larkin nie jest ważny. On jest najważniejszy. Uświadomiłam to sobie czytając kolejne utwory z Zebranych. Tu każdy wiersz dotyka, nie daje spokoju. Gra z życiem, z rozdźwiękiem między pragnieniami i niemożliwym spełnieniem. A w dodatku jest rodzajem woltyżerki, bo z gorzkiej albo humorystycznej konstatacji rodzi się niespodziewanie liryzm, z kronikarskiej, chłodnej obserwacji – czysta wzniosłość, ze złośliwości – niewypowiedziana tęsknota. U Larkina krzyżują się rozmaite głosy i języki, a to sprawia, że każdy z jego wierszy daje się czytać przynajmniej na kilka sposobów, więcej, można w interpretacji podążać zupełnie sprzecznymi ścieżkami. Przy czym Larkinowska ironia, dzięki której oczywistości przestają być oczywistościami, a słowa i ich znaczenia rozmijają się – zaskakuje. Bo to ironia czuła. Nie znam takiej drugiej.

Justyna Sobolewska

Larkin – zabójca czułostkowości. Larkin – podejrzliwy filozof kultury. Larkin – prowokator. Larkin – subtelny dokumentalista. Larkin – żartowniś, cynik, ironista i autoironista. Zapewne trzeba także powiedzieć: Larkin – mędrzec. Jaka korzyść z takiego poety po polsku, a mówiąc konkretniej, jaka korzyść z Larkina po polsku w przekładach Jacka Dehnela? Taka może, że oto – w translatologii rzadko spotyka się cuda tego rodzaju, więc tym bardziej cudu owego nastanie wypada wszem i wobec głosić, skoro żadnego z głosów Larkina w przekładzie nie stracono, będzie mógł stać się ów poeta dla czytelników wreszcie tak bardzo doskonały i nieoczywisty, jak doskonały i nieoczywisty w istocie był. Chciałbym podkreślić: tym razem naprawdę żadnego Larkina nie amputowano, nie dekapitowano, żadnych wąsów czy bródki w szpic żadnemu Larkinowskiemu wcieleniu nie dorobiono i dzięki tej arcywierności tłumacza wobec przenoszonego do polszczyzny dzieła prawie wszystkie tony tej niebywałej liryki zostały w przetłumaczonych wierszach zachowane, więc ocalone, nie tylko ten intensywnie smutny, do tej pory u nas najczęściej z Philipem Larkinem kojarzony. A to jest naprawdę coś. (Powiedzieć, że to jest naprawdę coś, to jakby nic nie powiedzieć.)

Jakub Winiarski

Oto facet, któremu życie zalazło za skórę swoją obmierzłą banalnością. Oto facet, który szczerze nie znosił nudy przemysłowych przedmieść, albumów ze zdjęciami leżących na telewizorze, matek i ich dzieci przesiadujących na placach zabaw, mężczyzn w garniturach, którzy co miesiąc z dumą sprawdzają stan konta.

A jednocześnie – oto facet, który, dopięty po ostatni guzik, solennie wysiadywał obowiązkowe godziny na urzędowym etacie.

A potem miał czelność całą swoją wściekłość i cały smutek egzystencji ładować w ramy wierszy o tak klasycznej budowie, że niektórych mogło to zamroczyć bardziej niż nokautujący lewy sierpowy. Bez potu, krwi i krzyku. Uzbrojony w dyskretną ironię ten łysielec w nienagannym ubraniu elegancko rozprawił się ze światem. Zakradł się na tyły wroga, nie zostawił śladów, nie wziął zakładników. Czysta robota.

Wiersze Philipa Larkina to arcydzieła poetyckiej dywersji.

Maciej Robert

Larkin tylko udaje, że zapisuje świat wielości i zmiany, bo tak naprawdę nieustannie szuka w swoich wierszach dróg wyjścia poza niego – ku morzu, to jest ku temu, co jest pierwotną jednością i zmianie nie podlega. Przywołuje obrazy niepokojącej go fragmentarycznej rzeczywistości, żeby tym dobitniej, jak w pierwszych dziesięcioleciach ubiegłego wieku czynili to Eliot, Yeats i inni moderniści, mówić, choćby na stronie, o jej niewystarczalności.

Jerzy Jarniewicz

W ocenie twórczości Larkina podnosi się, że “była szeroko ceniona za wrażliwość, uczciwość, doskonałą swobodę wypowiedzi oraz rzadką zdolność konsekwentnego podniesienia obserwacji do poziomu poważnych wniosków bez niezrozumiałości”. W tych ostatnich dwu słowach cytatu mieści się zasadnicze wymaganie, jakie w latach pięćdziesiątych stawiano poezji. Wymaganie to Larkin spełniał, podobnie zresztą jak i inni poeci należący do The Movement.

Henryk Zbierski

Lubiłem i lubię w Larkinie idee, że skrajnie pesymistyczne, wręcz wywrotowo pesymistyczne obserwacje można zapisać w spokojnym rytmie klasycznego wiersza. Że taki nieomal akademicki rygor powoduje, że brzmią one znacznie mocniej niż krzyki Ginsberga.

Tomasz Majeran