O Ustaleniach z Maastricht

Ci z państwa, którzy mają już dość wierszy nudnawych-gorsecików i stracili szacunek dla współczesnej poezji – powinni niezwłocznie użyć wierszy Darka Foksa. To stuprocentowy tuning podczasza, a Ustalenia z Maastricht – wersja luksusowa książki “all includive”: jaja i postmodernizm, miłość i śmierć, proza i poezja – cała kosmologia! Jest także dancing. Że w bibliotece? To po prostu najbliższa Foksowi dekoracja.

Agnieszka Wolny-Hamkało

Foks to same sprzeczności. Znakomity i beznadziejny jak zwykle. Jakby wiedział, że każdy wiersz jest przede wszystkim błędem. Jakby każdy jego wiersz starał się być przede wszystkim progiem poza wiersz, a jednocześnie ucieczką z wiersza. Uderza w najwyższe tony szczeniacką pałeczką. Za każdym razem celnie. Za każdym razem okazuje się, że szczeniacka pałeczka nie jest szczeniacką pałeczką.

Jacek Bierut

W zasadzie książka jest sympatyczną stratą czasu i nie ma w tym zdaniu nawet nuty nihilizmu. Jeśli ktoś lubi tracić czas, zapewne nie poczuje się zawiedziony. Z tytułowych ustaleń nie wynika nic, tak jak nic nie wynika ze straty czasu. To, co zostaje ustalone, przychodzi od strony powrotu, uwikłania frazy w inną frazę, zapętlenie i wykręcenie ręki, która szukała dla siebie pola. Pola nie są miejscem, to raczej moment przesunięcia frazy, ustalmy więc, że pole jest ruchem, albo ruchliwym placem zabaw pełnym postmodernistycznych półśrodków, zapożyczeń i zmian. Jeśli ktoś lubi stratę czasu na placu zabaw, warto sięgnąć do nowej książki Darka Foksa, choćby po to, żeby przekonać się “jak Proza Polska odbiera rachunek, z którego wynika, że milczenie jest złotem.”

Karol Pęcherz

Twórczość Darka Foksa jest jedną z bardziej przewrotnych propozycji intelektualnych dla tych miłośników literatury, którzy niechętnie identyfikują się z pisarstwem portretującym polską rzeczywistość i mało ich obchodzi rzeczywistość w ogóle.

Ustalenia z Maastricht to głos rozsądku pisarza świadomego, że literatura to przede wszystkim pole rozgrywek semantycznych, a ich stawką jest osiągnięcie niepodleglości własnego stylu. Książka Foksa jest nominalnie zbiorem wierszy, niemniej to właśnie skierniewicki twórca jest autorem poręcznej definicji wskazującej różnicę między poezją a prozą. ,,Poezja – równo z lewej, z prawej postrzępione. Proza – z lewej i prawej równo”.

Ten dowcipny i nonszalancki komunał stał się z czasem jego znakiem firmowym. Foksowi udalo sie w Ustaleniach z Maastricht przekonująco znieść sztywny podział gatunkowy, a róznorodność zawartych w tomie tekstów przyprawia o zawrót głowy. Darek Foks jest pisarzem zorientowanym na tropienie absurdów życia. Książka roi się od szyderczych interpretacji uświęconych w kulturze mitów. A wszystko to w celu podniesienia poziomu intelektualnej percepcji słowa pisanego, które w kraju nad Wisłą kojarzone jest wciąż z problemem “odkrywania” dla literatury nowych tematów.

Otóż Darek Foks twierdzi i potrafi brawurowo dowieść, że nie ma żadnych “nowych” tematów, którymi warto się zająć w pisarstwie. Natomiast należy sobie zadać trud przyjrzenia się słowom i sprawdzić, czy aby ich znaczenia dawno temu nie zawiodły. Stąd Foksa należy czytać ostrożnie i uważnie. W tym przypadku trudno pozwolić sobie na lekturę naiwną, gdyż za każdym wersem kryje się co najmniej otchłań miejskich bibliotek, które zwiedził Foks w poszukiwaniu swojego oryginalnego języka.

Krzysztof Siwczyk