recenzje / KOMENTARZE

Sum, Ortalion, Nadzieja – bez zaskoczeń

Krzysztof Siwczyk

Autorski komentarz Krzysztofa Siwczyka do wierszy z książki List otwarty.

Biuro Literackie

Sum

W mro­ku klat­ki scho­do­wej ktoś powie­sił rośli­nę
Rdza­wy bluszcz już nie wże­ra się pod uszczel­kę okna
To przej­ście gra­nicz­ne było szczel­nie zamknię­te Przy­ssa­ne
do zaku­rzo­nej szy­by liście odpa­da­ją zosta­wia­jąc śla­dy
swo­ich żyłek napęcz­nia­łych mar­twym pul­sem

Tutaj na pół­pię­trze w poło­wie kolej­ne­go mie­sią­ca
w dro­dze do miesz­ka­nia zawsze przy­sta­ję
na parę zna­nych moż­li­wo­ści dzia­ła­nia: wejść do poko­ju i
drep­cząc w bez­de­chu wta­piać się w tłum ciszy
albo ze sta­re­go przy­wią­za­nia do pew­nych rytu­ałów

prak­ty­ko­wać swo­je cia­ło ciut spraw­niej niż ostat­nio
albo sta­rać się wytrzy­mać bez mru­gnię­cia powie­ka­mi
spoj­rze­nie śnię­te­go w akwa­rium suma Tak
Tutaj na pół­pię­trze w poło­wie kolej­ne­go tygo­dnia
w dro­dze do miesz­ka­nia zawsze powta­rzam

parę dobrze zna­nych inten­cji: żeby wresz­cie zaczę­ły grzać
kalo­ry­fe­ry żeby jakiś Bóg prze­żarł się jak rdza
na moją stro­nę nie­ba i żeby do tego cza­su
star­czy­ło mi jesz­cze moich cie­ni do wie­sza­nia
na ścia­nach ciem­nie­ją­cej klat­ki scho­do­wej


Tytuł mógł­by suge­ro­wać, że wiersz ten jest mani­fe­stem obec­no­ści, dowo­dem na „bycie”. Wyda­je się być infan­tyl­nym wyzna­niem wia­ry we wła­sne moż­li­wo­ści ist­nie­nia, któ­re­go poszcze­gól­ne prze­ja­wy doku­men­tu­je w opi­sie czyn­no­ści potwier­dza­ją­cych wystę­po­wa­nie zja­wi­ska „życia”. Boha­ter wier­sza znaj­du­je się w fazie przej­ścia, pró­bu­je poko­nać kolej­ny etap ini­cja­cji, któ­rej staw­ką jest zdo­by­cie wie­dzy doty­czą­cej paru zasad­ni­czych mitów: Boga, śmier­ci czy bez­pie­czeń­stwa socjal­ne­go. Nie­ste­ty wra­że­nie ogól­ne z jakim pozo­sta­je czy­tel­nik nie pozo­sta­wia wąt­pli­wo­ści, że boha­ter wier­sza nie speł­nił wła­snych marzeń o zna­le­zie­niu kamie­nia filo­zo­ficz­ne­go i poło­że­niu fun­da­men­tów pod solid­ne ilu­zje, z któ­ry­mi mógł­by zawę­dro­wać w doro­słość.


Ortalion

Kro­ki za drzwia­mi miesz­ka­nia Szyb­kie ukłu­cia
szpi­lek zosta­wia­ją wyraź­ne śla­dy
echa w ciszy klat­ki scho­do­wej

Już chy­ba nad­szedł czas zorien­to­wać wska­zów­ki
zegar­ka na jakąś kon­kret­ną godzi­nę od któ­rej
mógł­bym zacząć wszyst­ko od nowa Nie

Nie sta­ram się już nie roz­po­zna­wać w lustrze
swo­jej twa­rzy któ­ra się coraz głę­biej zapa­da
w pamięć i nie przy­po­mi­na o niczym istot­nym

Na dwo­rze sza­rze­je Wycho­dzę ubra­ny w orta­lion
któ­ry przy­par­ty przez wiatr do mojej skó­ry kolo­ru muru
sza­mo­cze się i tłam­si cia­ło Trud­no się uwol­nić

W par­ku jesień zaczy­na śmier­dzieć podob­nie
jak czar­ne wor­ki folio­we zale­ga­ją­ce na zaple­czu
punk­tu krwio­daw­stwa Może tu się powie­dzie

Oddać krew ulu­bio­ne sztruk­sy maszy­no­pi­sy
wier­szy ner­kę oszczęd­no­ści i inne przy­słu­gi
nie żąda­jąc nicze­go w zamian Jak naj­szyb­ciej

wyzbyć się oddać się pozbyć się
Zoba­czyć wszyst­ko czar­no na bia­łym


W wier­szu tym ponow­nie czy­tel­nik spo­ty­ka zna­jo­me­go boha­te­ra, któ­ry tym razem posta­na­wia zosta­wić swo­je dotych­cza­so­we „życie”. Pra­gnie coś zmie­nić, w sobie wła­ści­wy spo­sób doko­nu­je sze­re­gu ope­ra­cji, któ­re mają na celu oddzie­le­nie go od rze­czy tego świa­ta. I tak wyzby­wa się cen­nych atry­bu­tów „bycia”: krwi, odzie­nia wierzch­nie­go, wła­snych lite­rac­kich prób. Przy tej oka­zji orien­tu­je się, że jego kon­dy­cję okre­śla­ją warun­ki pogo­do­we i fizycz­ne, natu­ra i cia­ło. To zasad­ni­cze odkry­cie sta­je się dla boha­te­ra wier­sza przy­czyn­kiem do stwo­rze­nia fan­ta­stycz­nej wizji dwu­bie­gu­no­wej rze­czy­wi­sto­ści, w któ­rej czar­ne jest czar­ne, a bia­łe jest bia­łe.


Nadzieja – bez zaskoczeń

Mać­ko­wi Melec­kie­mu

Po tej stro­nie blo­ku bla­de jak kala­fior słoń­ce
świe­ci na zim­no Wiecz­ny cień Sza­rą matę nie­ba
nakłu­wa­ją strzy­kaw­ki anten Żad­nych pisków Tyl­ko
cza­sa­mi jęk hamul­ców przed skrzy­żo­wa­niem
Dostaw­czy żuk z pie­kar­ni stoi na czer­wo­nym
Zapach cie­płych chle­bów i roga­li na chwi­lę zapa­lił
pożą­da­nie w ustach sie­dzą­cych na przy­stan­ku

któ­rzy jed­nak szyb­ko bez zbęd­nych gestów zawo­du
opu­ści­li gło­wy Pod­je­chał auto­bus z masecz­ką
pary na szy­bach Ruch na przy­stan­ku Nikt
nie wysia­dał To jest pierw­szy ran­ny postój Wcho­dzę
do środ­ka z nadzie­ją odna­le­zie­nia na sie­dze­niach
resz­tek cie­pła pasa­że­rów ostat­nie­go wczo­raj­sze­go
kur­su Sia­dam Kła­dę ręce pod uda

Pod dłoń­mi zim­ny skaj


Po raz kolej­ny czy­tel­nik natra­fia na ślad boha­te­ra. Wiersz ten jest opi­sem jed­ne­go z cięż­kich poran­ków jakich doznał boha­ter. Pora­nek jest porą dnia, w któ­rej zwy­kle oka­zu­je się, że świat obo­jęt­nie­je na wszel­kie pró­by jego sakra­li­za­cji. Na szczę­ście boha­ter wier­sza nie jest posta­wio­ny przed tym pro­blem sam. Uświa­da­mia sobie, że jego rosz­cze­nia wobec rze­czy­wi­sto­ści są wspól­ne dla wszyst­kich boha­te­rów, któ­rzy tym razem zna­leź­li swo­je miej­sce w tym wier­szu.

O autorze

Krzysztof Siwczyk

Ur. 1977. Polski poeta, eseista i krytyk literacki, autor osiemnastu tomów poetyckich oraz licznych książek krytyczno-literackich. Debiutował w 1995 roku zbiorem wierszy Dzikie dzieci. W kolejnych latach wydał m.in. Wiersze dla palących(2001), Centrum likwidacji szkód (2008), Gody (2012) oraz trylogię Krematoria (2021-2022). Jego twórczość była tłumaczona na wiele języków, w tym niemiecki, francuski i włoski. Jest również autorem kilku książek eseistycznych –Ulotne obiekty ataku (2010) i Bezduch (2018). Laureat Nagrody Fundacji Kościelskich, Nagrody Literacka Gdynia i Nagrody Silesius. Był także finalistą francuskiej nagrody Prix de la revue NUNC oraz laureatem międzynarodowej Nagrody Václava Buriana. Ostatnio jego wiersze wybrane A Calligraphy of Days zostały wydane przez Seagull Books (Londyn). Regularnie pisuje felietony do tygodnika „Polityka” i zasiada w jury Nagrody Nike. Mieszka w Gliwicach.

Powiązania

Same dreszcze

wywiady / o książce Juliusz Pielichowski Krzysztof Siwczyk

Roz­mo­wa Juliu­sza Pie­li­chow­skie­go z Krzysz­to­fem Siw­czy­kiem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Krzysz­to­fa Siw­czy­ka Na prze­cię­ciu arte­rii, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 23 wrze­śnia 2024 roku.

Więcej

Moje likwidacje

dzwieki / WYDARZENIA Krzysztof Siwczyk Marta Podgórnik Roman Honet

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Roma­na Hone­ta, Mar­ty Pod­gór­nik i Krzysz­tof Siw­czyk pod­czas Por­tu Wro­cław 2009.

Więcej

Rację ma robactwo

debaty / ankiety i podsumowania Krzysztof Siwczyk

Odpo­wie­dzi Krzysz­to­fa Siw­czy­ka na pyta­nia Grze­go­rza Dydu­cha w „Kwe­stio­na­riu­szu 2004”.

Więcej

Kochankowie na otwartm morzu

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Jac­ka Deh­ne­la, Julii Fie­dor­czuk, Łuka­sza Jaro­sza, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka i Dariu­sza Sośnic­kie­go pod­czas Por­tu Wro­cław 2007.

Więcej

Rozbiórka

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Urszu­li Kozioł, Ryszar­da Kry­nic­kie­go, Boh­da­na Zadu­ry, Pio­tra Som­me­ra, Jerze­go Jar­nie­wi­cza, Zbi­gnie­wa Mache­ja, Andrze­ja Sosnow­skie­go, Tade­uszy Pió­ry, Dar­ka Fok­sa, Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Mar­ci­na Sen­dec­kie­go, Dariu­sza Suski, Mariu­sza Grze­bal­skie­go, Dariu­sza Sośnic­kie­go, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka, Mar­ty Pod­gór­nik i Jac­ka Deh­ne­la pod­czas Por­tu Wro­cław 2007.

Więcej

Moi Moskale

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go wokół anto­lo­gii Moi Moska­le pod­czas Por­tu Wro­cław 2006.

Więcej

W państwie środka

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Bogu­sła­wa Kier­ca, Zbi­gnie­wa Mache­ja, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka, Dariu­sza Sośnic­kie­go i Toma­sza Bro­dy pod­czas Por­tu Wro­cław 2005.

Więcej

Z niedanych jestem

wywiady / o książce Kacper Bartczak Krzysztof Siwczyk

Roz­mo­wa Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z Kac­prem Bart­cza­kiem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Wido­ki wyma­zy, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 19 kwiet­nia 2021 roku.

Więcej

Rafał Wojaczek, który jest

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go poświę­co­ne­go twór­czo­ści Rafa­ła Wojacz­ka pod­czas Por­tu Legni­ca 2004.

Więcej

Dzikie wrażenia kreta (poeci trzech pokoleń)

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Toma­sza Maje­ra­na, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka, Andrze­ja Sosnow­skie­go i Boh­da­na Zadu­ry pod­czas Por­tu Lite­rac­kie­go 2004.

Więcej

Dowód z tożsamości i Zdania z treścią

dzwieki / WYDARZENIA Jerzy Jarniewicz Krzysztof Siwczyk

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Jerze­go Jar­nie­wi­cza i Krzysz­to­fa Siw­czy­ka pod­czas Por­tu Legni­ca 2003.

Więcej

Dopiero wyobraźnia wyzwoli rozum, czyniąc go faktycznie rozumnym

wywiady / o książce Krzysztof Siwczyk Tadeusz Sławek

Roz­mo­wa Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z Tade­uszem Sław­kiem, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Wil­lia­ma Blake’a Wyspa na Księ­ży­cu, w tłu­ma­cze­niu Tade­usza Sław­ka, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 2 mar­ca 2020 roku.

Więcej

Rewizyta z zaświatów na okoliczność lektury

recenzje / ESEJE Krzysztof Siwczyk

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Wil­lia­ma Blake’a Wyspa na Księ­ży­cu, w tłu­ma­cze­niu Tade­usza Sław­ka, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 2 mar­ca 2020 roku.

Więcej

Drugie dotknięcie i Dane dni

dzwieki / WYDARZENIA Krzysztof Siwczyk Mariusz Grzebalski

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Mariu­sza Grze­bal­skie­go i Krzysz­to­fa Siw­czy­ka pod­czas Por­tu Legni­ca 2000.

Więcej

Dyskusja: O „Wojaczku wielokrotnym”

dzwieki / DYSKUSJE Różni autorzy

Dys­ku­sja wokół książ­ki Sta­ni­sła­wa Bere­sia i Kata­rzy­ny Bato­ro­wicz-Woło­wiec Woja­czek wie­lo­krot­ny z udzia­łem Romu­al­da Cuda­ka, Bogu­sła­wa Kier­ca, Sta­ni­sła­wa Sro­kow­skie­go, Macie­ja M. Szcza­wiń­skie­go, Krzysz­tof Siw­czy­ka.

Więcej

Nazywacz

recenzje / IMPRESJE Krzysztof Siwczyk

Szkic Krzysz­to­fa Siw­czy­ka do poema­tu Pala­me­des Pio­tra Maty­wiec­kie­go, wyda­ne­go w Biu­rze Lite­rac­kim 1 maja 2017 roku.

Więcej

Dyskusja „Poeci a ikonosfera współczesności”

nagrania / z fortu do portu Różni autorzy

Krzysz­tof Siw­czyk, Mar­cin Świe­tlic­ki, Andrzej Sosnow­ski, Adam Wie­de­mann i Boh­dan Zadu­ra spie­ra­ją się o iko­nos­fe­rę współ­cze­sno­ści. Port Legni­ca 2002.

Więcej

Dyskusja „Czy poezja może zmienić świat?”

nagrania / między wierszami Różni autorzy

Krzysz­tof Siw­czyk, Anna Pod­cza­szy, Boh­dan Zadu­ra, Jerzy Jar­nie­wicz, Zbi­gniew Machej oraz Tomasz Bro­da o tym, czy poezja to pró­ba „dania w pysk świa­tu”, czy może jego zmia­ny?

Więcej

Dyskusja „Słowa ujemne poetycko”

nagrania / między wierszami Różni autorzy

Zbi­gniew Machej, Krzysz­tof Siw­czyk, Mar­cin Świe­tlic­ki i Boh­dan Zadu­ra zasta­na­wia­ją się, czy ist­nie­ją sło­wa o ujem­nym poten­cja­le poetyc­kim. Port Legni­ca 2002.

Więcej

Rodzaj przenikliwości

recenzje / ESEJE Krzysztof Siwczyk

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z książ­ki Farsz Mar­cin Sen­dec­kie­go.

Więcej

Osiemdziesiąt pięć prawd o Rafale Wojaczku

recenzje / ESEJE Krzysztof Siwczyk

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z książ­ki Woja­czek wie­lo­krot­ny. Wspo­mnie­nia, rela­cje, świa­dec­twa Sta­ni­sła­wa Bere­sia i Kata­rzy­ny Bato­ro­wicz-Woło­wiec.

Więcej

„Gra w literackość” i „gra w życie”

recenzje / ESEJE Krzysztof Siwczyk

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z książ­ki Inne tem­po Jac­ka Guto­ro­wa.

Więcej

Półświatek

recenzje / IMPRESJE Krzysztof Siwczyk

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z książ­ki Stu­dium tem­pe­ra­men­tu Ronal­da Fir­ban­ka.

Więcej

Koszmarne mroki

recenzje / ESEJE Krzysztof Siwczyk

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z książ­ki Pięć opa­ko­wań Mar­ty Pod­gór­nik.

Więcej

[Blant chwacko przyjmuje…], [Wjazd do osady smutnych religii], [I nadal żywisz urazę…]

recenzje / KOMENTARZE Krzysztof Siwczyk

Autor­ski komen­tarz Krzysz­to­fa Siw­czy­ka do wier­szy z książ­ki Cen­trum likwi­da­cji szkód.

Więcej

O Egzotycznych ptakach i roślinach

recenzje / NOTKI I OPINIE Joanna Wajs Julia Fiedorczuk Krzysztof Siwczyk

Komen­ta­rze Julii Fie­dor­czuk, Joan­ny Wajs, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka.

Więcej

O Wycieczkach krajoznawczych

recenzje / NOTKI I OPINIE Karol Maliszewski Krzysztof Siwczyk Marta Podgórnik

Komen­ta­rze Karo­la Mali­szew­skie­go, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka, Mar­ty Pod­gór­nik.

Więcej

O Ustaleniach z Maastricht

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Agniesz­ki Wol­ny-Ham­ka­ło, Jac­ka Bie­ru­ta, Karo­la Pęche­rza i Krzysz­to­fa Siw­czy­ka.

Więcej

…jak aksjomat na granicy kilku geometrii (o poezji Kacpra Bartczaka)

recenzje / NOTKI I OPINIE Krzysztof Siwczyk

Krzysz­tof Siw­czyk o poezji Kac­pra Bart­cza­ka.

Więcej

Ludzie, których znacie, Słowa do muzyki, Bez

recenzje / KOMENTARZE Krzysztof Siwczyk

Autor­ski komen­tarz Krzysz­to­fa Siw­czy­ka do wier­szy z książ­ki W pań­stwie środ­ka.

Więcej

Cóż, Jeść, Głupi Jaś

recenzje / KOMENTARZE Krzysztof Siwczyk

Autor­ski komen­tarz Krzysz­to­fa Siw­czy­ka do wier­szy z książ­ki Dane dni.

Więcej

On młody i genialny był…

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recen­zja Pio­tra Śli­wiń­skie­go z książ­ki List otwar­ty Krzysz­to­fa Siw­czy­ka.

Więcej

O Centrum likwidacji szkód

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Bar­to­sza Sadul­skie­go, Mag­da­le­ny Jędru­siak, Mał­go­rza­ty (Kin­go­si) Nikla­siń­skiej oraz Łuka­sza Badu­li.

Więcej

On młody i genialny był…

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recen­zja Pio­tra Śli­wiń­skie­go z książ­ki List otwar­ty Krzysz­to­fa Siw­czy­ka.

Więcej