recenzje / ESEJE

Studium temperamentu

Jerzy Jarniewicz

Recenzja Jerzego Jarniewicza z książki Studium temperamentu Ronalda Firbanka.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Żyjemy w świecie sztucznych obrazów, które są obrazami innych obrazów, zasłaniających rzeczywistość. To Baudrillard? Nie, Ronald Firbank – twórca campu, czyli świadomie wykorzystywanego kiczu, sztuczności i przerysowania. W Polsce niemal w ogóle nieznany Firbank (1886-1926) to pisarz dokuczliwy. Wydawałoby się, że jego legendarna ekscentryczność pozwala nam uznać go za uroczego dziwaka, pogrobowca angielskiej dekadencji, po czym znaleźć dla niego miejsce w gabinecie literackich osobliwości. Albo że etykieta twórcy campu, czyli estetyki świadomie wykorzystywanego kiczu, sztuczności i przerysowania, opisuje nam go na tyle dokładnie, że można go ustawić w jednym szeregu z Barbarellą i Freddiem Mercurym. Wydawałoby się wreszcie, że skrywany homoseksualizm Firbanka wpisuje jego twórczość w prahistorię anglojęzycznej prozy gejowskiej sprzed coming outu. We wszystkich tych przypadkach Firbank mógłby zostać bezpiecznie zamknięty w niszach, tymczasem jego twórczość, choć z założenia niszowa i peryferyjna, na jakiekolwiek peryferie relegować się nie daje.

Biografistka Firbanka, brytyjska pisarka Brigid Brophy, stawia jedną z jego powieści w trójce najwybitniejszych dokonań XX w., obok dzieła Prousta i Złotej czary Henry’ego Jamesa. Czy Brophy przesadziła? Dopuściła się świadomej prowokacji? Jeśli tak, to zastanówmy się nad słowami Alana Hollinghursta, laureata nagrody Bookera, który stwierdził, że wpływ Firbanka jest być może trwalszy i pożyteczniejszy niż pisarzy takich jak James Joyce i Virginia Woolf, których dominujące osobowości przyćmiły go w historii powieści modernistycznej. Takie stwierdzenie trudno zlekceważyć, zwłaszcza że jego autor wykazał się uwiarygodniającą ostrożnością, opatrując swój sąd zastrzeżeniem “być może”.

Okazuje się, że Firbank to nie tylko kolorowa postać życia literackiego i historii obyczajów, ale przede wszystkim – pisarz. I jako pisarza powinno się go oceniać. To wymaga uważnej lektury, co może być trudne ze względu na skąpość spolszczeń: do niedawna poza powieścią Zdeptany kwiatuszek nie mieliśmy żadnych przekładów.

Ronald Firbank to postać, którą trudno przypisać jednej epoce czy nurtowi: choć wiele zawdzięcza Oscarowi Wilde’owi i estetyzmowi przełomu wieków, wyraźnie poza tę poetykę wykracza w swoim radykalnym, konsekwentnym pomyśle na literaturę. Przenika go bowiem poczucie, że żyjemy w świecie gestów i ceremonii, masek i koturnów, a konwencje wsączyły się w nas tak głęboko, że już niczego z czystym sumieniem nie da się nazwać spontanicznością czy naturalnością. Już nie tylko sztuka jest domeną sztuczności, stylizowana jest cała rzeczywistość – kulturowa, społeczna, a nawet psychiczna. Literaturze nie pozostaje nic innego jak tylko ze swoją sztucznością się obnosić i ujawniać własne zadłużenie we wszechogarniającej umowności. Literatura realistyczna, która swoją sztuczność ukrywa pod przykrywką wiernego odwzorowywania rzeczywistości, tonie w prostackiej obłudzie.

Bo w literaturze wszystko jest stylizowane i przetworzone. Nie przypadkiem w trzech pierwszych utworach tomu pojawia się obraz lustra. Kiedy spogląda w nie jeden z bohaterów, narrator opisuje nie jego twarz, ale twarz odbitą w lustrze. W innym miejscu zaś twarz młodej zakonnicy przypomina narratorowi nie anioła, ale anioła na fresku w jakimś starożytnym kościele. To nie rzeczywistość interesuje Firbanka, ale wizerunki. Gdyby pozwolić sobie na anachronizm, powiedzielibyśmy, że Firbankowi blisko do teorii symulakrów Jeana Baudrillarda i jego przekonania, że żyjemy w świecie sztucznych obrazów, które są obrazami innych obrazów, tworząc świat bardziej realny niż niedostępna nam już, coraz bardziej hipotetyczna rzeczywistość.

U Firbanka ta świadomość doprowadza do stopienia się dwóch dotychczas przeciwstawianych pojęć – głębi i powierzchni. Jego proza to migotliwe kompozycje, za którymi nie kryje się żadne wcześniejsze przesłanie. Stąd zainteresowanie twarzą jako maską, niedającą dostępu do tego, co wewnątrz. Stąd obsesja na punkcie makijażu, strojów i draperii, a przede wszystkim fascynacja tym najdoskonalszym być może przejawem sztuki dla sztuki – konwersacją.

W sztuce konwersacji jest zaś Firbank niezrównanym mistrzem, a jego powieściowe dialogi to mająca wielu naśladowców najbardziej bodaj radykalna innowacja jego prozy. Firbank spisywał zasłyszane zwroty fioletowym atramentem na długich, cienkich paskach papieru, które potem zestawiał w rozmaitych konfiguracjach jak w słownym kolażu – ten sam fragment dialogu mógł pojawić się w innej rozmowie w kolejnej powieści. Nie chodziło o zależności przyczynowo-skutkowe czy logiczną kontynuację – u Firbanka konwersacja często dryfuje bez wyraźnego celu, a słowa splatają się ze sobą w nieprzewidywalny sposób.

Podobne zasady rządzą też jego fragmentami opisowymi, w których trudno dopatrzyć się konsekwencji. Epizody nie układają się w fabułę. Czytelnik próbujący uchwycić hierarchię postaci i zdarzeń, śledzić wątek rozmowy czy wyłuskać z niej dyskursywną treść, stoi na z góry straconych pozycjach. Mamy bowiem do czynienia z kompozycją na pół abstrakcyjną, opartą na zaskakujących zestawieniach, kontrastach i spięciach. Alan Hollinghurst zauważa, że swoje kolaże złożone ze strzępów konwersacji autor Zdeptanego kwiatuszka tworzył kilka lat wcześniej niż T.S. Eliot stosujący podobną technikę. A więc Firbank jako nowatorski modernista, a nie dandysowaty ekscentryk?

Studium temperamentu jest wyborem wczesnych krótkich próz Firbanka uwzględniającym także jeden z jego wierszy. Wiele z tych utworów zostało opublikowanych dopiero po śmierci autora, który opatrzył je komentarzem “nie do druku”. Jednak to nie młodzieńcze wprawki, których wartość ujawnia się dopiero w zestawieniu z utworami dojrzałymi. Znajomość późniejszego Firbanka, choć zalecana, nie jest konieczna, bo wczesne utwory bronią się same. Zatrzymują ten moment progowy przejścia od dekadencji do campu, od estetyzmu do modernizmu, zapowiadając wręcz wrażliwość charakterystyczną dla naszej ponowoczesnej epoki. Niektóre prozy mogłyby z powodzeniem znaleźć się w późniejszych dziełach Firbanka, inne pozostawiają czytelnika w intrygującej niepewności, na ile XIX-wieczna estetyka jest tu stosowana z rozmysłem i dystansem, a na ile dowodzi zauroczenia się autora kwiecistą dykcją dekadentów. Skłaniałbym się do pierwszego sądu, głównie z uwagi na wpisaną w te teksty ironiczną przesadę i niepokojące, nieludzkie niemal wyrafinowanie. Ma się wrażenie, że Firbank wywraca tę dykcję na nice, by pokazać, że za feeryczną, często chorobliwą grą obrazów, woni i dźwięków nic się nie kryje. Przy czym jest to nie tyle nihilistyczne rozpoznanie pustki pod lśniącą powierzchnią, ile odkrycie tej wyjątkowej, fascynującej głębi, jaką jest sama powierzchnia.

Polszczyzna szczególnie przysłużyła się Firbankowi. Wytrawne przekłady Grzegorza Jankowicza i Andrzeja Sosnowskiego pełne są zdrobnień, których brak w angielszczyźnie – co rusz spotykamy tu nie “kwiaty”, nawet nie “kwiatki”, lecz “kwiatuszki”, nie “oczy”, ale “oczęta”. Takie nasycenie tekstu zdrobnieniami każe szukać przyjemności lektury właśnie na powierzchni słów, perwersyjnie dziecięcych, ostentacyjnie naiwnych, podejrzanie niewinnych. Myliłby się, kto uznałby, że zdrobnienia prowadzą tylko do wytworzenia ciepłego, przytulnego klimatu tej prozy, która za wszelką cenę chce się podobać – to nie jest proza dużego dziecka. Ten ukochany synek swojej mamy, pierwszej czytelniczki jego utworów, jest dokuczliwym geniuszem: rozsadza oczywistości, nasycając je wyraźną nutą niepokojącej transgresji i perwersji. Podobną wymowę ma też upodobanie Firbanka do wybujałej metaforyki kwiatowej, która naładowuje te utwory podskórną seksualną energią, a jego katolicyzm pozwala mu pławić się w obrazach czyhających pokus, występku skrytego pod makijażem piękna i chorobliwej urody cierpienia.

Wróćmy jeszcze do stwierdzenia Hollinghursta – który Firbankowi poświęcił swoją najgłośniejszą powieść Klub koryncki – że proza autora Zdeptanego kwiatuszka miała większy wpływ na powieść modernistyczną niż twórczość Joyce’a i Woolf. Historycy literatury przytoczą tu nazwiska zadłużonych u Firbanka pisarzy, jak choćby Evelyn Waugh, autor wznowionej właśnie powieści Znowu w Brideshead. Odczytywanie Firbanka jako pisarza zadziwiająco współczesnego to zadanie do odrobienia. Zamieszczone w uzupełnieniu tomu anegdoty z życia Firbanka przyczyniają się do utrwalenia jego legendy, ale anegdota nie powinna przesłonić go jako pisarza. Czytajmy Firbanka.


Tekst opublikowany na łamach “Gazety Wyborczej”. Dziękujemy za udostępnienie materiału.

O AUTORZE

Jerzy Jarniewicz

Urodzony 4 maja 1958 roku w Łowiczu. Poeta, tłumacz, krytyk. W 1982 r. ukończył anglistykę na Uniwersytecie Łódzkim, w 1984 r. filozofię. Autor między innymi tomów poetyckich Dowód z tożsamości (2003), Oranżada (2005), Na dzień dzisiejszy i chwilę obecną (2012) czy Woda na Marsie (2015), licznych przekładów literatury zagranicznej oraz książek krytycznoliterackich. Od 1994 r. redaktor "Literatury na Świecie". Współpracuje z "Gazetą Wyborczą", "Tygodnikiem Powszechnym" i "Tyglem Kultury". Mieszka w Łodzi.

powiązania

Rozmowy na koniec: odcinek 16 Jerzy Jarniewicz

nagrania / TransPort Literacki Antonina Tosiek Jakub Skurtys Jerzy Jarniewicz Resina

Szesnasty odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 28. Muzyka Resina.

WIĘCEJ

Port jest wyzwaniem i obietnicą

recenzje / ESEJE Jerzy Jarniewicz

Impresja Jerzego Jarniewicza, otwierająca festiwal TransPort Literacki 28.

WIĘCEJ

Wiersz to istota społeczna

wywiady / O KSIĄŻCE Artur Burszta Jerzy Jarniewicz

Rozmowa Artura Burszty z Jerzym Jarniewiczem, towarzysząca premierze książki Bagaż Jerzego Jarniewicza, wydanej w Biurze Literackim 6 marca 2023 roku.

WIĘCEJ

Café Cobro

dzwieki / WYDARZENIA Dariusz Suska Jerzy Jarniewicz Marcin Sendecki

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Jerzego Jarniewicza, Marcina Sendeckiego i Dariusza Suski podczas Portu Wrocław 2008.

WIĘCEJ

Bagaż (2)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragmenty zapowiadające książkę Bagaż Jerzego Jarniewicza, która ukaże się w Biurze Literackim 6 marca 2023 roku.

WIĘCEJ

Bagaż (1)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragmenty zapowiadające książkę Bagaż Jerzego Jarniewicza, która ukaże się w Biurze Literackim 6 marca 2023 roku.

WIĘCEJ

Rozmowy na torach: odcinek 11 Jerzy Jarniewicz

nagrania / Stacja Literatura Antonina Tosiek Jakub Skurtys Jerzy Jarniewicz

Jedenasty odcinek z cyklu “Rozmowy na torach” w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.

WIĘCEJ

Rozbiórka

dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski Bohdan Zadura Darek Foks Dariusz Sośnicki Dariusz Suska Jacek Dehnel Jerzy Jarniewicz Krzysztof Siwczyk Marcin Sendecki Mariusz Grzebalski Marta Podgórnik Piotr Sommer Ryszard Krynicki Tadeusz Pióro Urszula Kozioł Wojciech Bonowicz Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Urszuli Kozioł, Ryszarda Krynickiego, Bohdana Zadury, Piotra Sommera, Jerzego Jarniewicza, Zbigniewa Macheja, Andrzeja Sosnowskiego, Tadeuszy Pióry, Darka Foksa, Wojciecha Bonowicza, Marcina Sendeckiego, Dariusza Suski, Mariusza Grzebalskiego, Dariusza Sośnickiego, Krzysztofa Siwczyka, Marty Podgórnik i Jacka Dehnela podczas Portu Wrocław 2007.

WIĘCEJ

Amerykańska Szkoła Pisania

nagrania / Stacja Literatura Elizabeth Bishop Jerzy Jarniewicz Joanna Mueller Juliusz Pielichowski Marcin Szuster

Spotkanie wokół książki Amerykańska Szkoła Pisania Elizabeth Bishop z udziałem Juliusza Pielichowskiego, Marcina Szustra, Jerzego Jarniewicz i Joanny Mueller w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

Drobiazgowa explozja

dzwieki / WYDARZENIA Agnieszka Wolny-Hamkało Bartłomiej Majzel Jerzy Jarniewicz Marcin Sendecki Marta Podgórnik

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Jerzego Jarniewicza, Bartłomieja Majzla, Marty Podgórnik, Marcina Sendeckiego i Agnieszki Wolny-Hamkało podczas Portu Wrocław 2006.

WIĘCEJ

Głaszczki o kształcie toporków

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Autorski komentarz Jerzego Jarniewicza w ramach cyklu „Historia jednego wiersza”, towarzyszący premierze książki Mondo cane, która ukazała się w Biurze Literackim 28 czerwca 2021 roku.

WIĘCEJ

Dywersja, schizma, herezja

wywiady / O KSIĄŻCE Jerzy Jarniewicz Zuzanna Sala

Rozmowa Zuzanny Sali z Jerzym Jarniewiczem, towarzysząca premierze książki Mondo cane, która ukazała się w Biurze Literackim 28 czerwca 2021 roku.

WIĘCEJ

Moi Moskale

dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski Anna Podczaszy Bogusław Kierc Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Jerzy Jarniewicz Julia Fiedorczuk Krzysztof Siwczyk Natalia Gorbaniewska Natalia Woroszylska Tadeusz Pióro Wiktor Woroszylski

Zapis całego spotkania autorskiego wokół antologii Moi Moskale podczas Portu Wrocław 2006.

WIĘCEJ

Mondo cane

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający książkę Mondo cane Jerzego Jarniewicza, która ukaże się w Biurze Literackim 12 lipca 2021 roku.

WIĘCEJ

Świat w ogniu

nagrania / Stacja Literatura Charles Bernstein Jerzy Jarniewicz Joanna Roszak Kacper Bartczak

Spotkanie wokół książki Świat w ogniu Charlesa Bernsteina z udziałem Charlesa Bernsteina, Kacpra Bartczaka, Jerzego Jarniewicza i Joanny Roszak w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

Rafał Wojaczek, który jest

dzwieki / WYDARZENIA Agnieszka Wolny-Hamkało Andrzej Sosnowski Bogusław Kierc Bohdan Zadura Darek Foks Dariusz Sośnicki Edward Pasewicz Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Jerzy Jarniewicz Jurij Andruchowycz Krzysztof Siwczyk Maciej Malicki Maciej Melecki Marcin Sendecki Mariusz Grzebalski Marta Podgórnik Tadeusz Pióro Tomasz Majeran Tomasz Różycki Wojciech Bonowicz Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego poświęconego twórczości Rafała Wojaczka podczas Portu Legnica 2004.

WIĘCEJ

Poetki z Wysp

dzwieki / WYDARZENIA Carol Rumens Jerzy Jarniewicz Julia Fiedorczuk Lavinia Greenlaw Marta Podgórnik

Zapis całego spotkania autorskiego Lavinii Greenlaw, Carol Rumens, Julii Fiedorczuk, Marty Podgórnik oraz Jerzego Jarniewicza podczas Portu Legnica 2004.

WIĘCEJ

Ludzie ze Stacji

nagrania / Stacja Literatura Bogusław Kierc Dawid Mateusz Jerzy Jarniewicz Karol Maliszewski Katarzyna Szaulińska Konrad Góra Łukasz Dynowski Marta Podgórnik Robert Rybicki

Spotkanie wokół książki Ludzie ze Stacji w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

Dowód z tożsamości i Zdania z treścią

dzwieki / WYDARZENIA Jerzy Jarniewicz Krzysztof Siwczyk

Zapis całego spotkania autorskiego Jerzego Jarniewicza i Krzysztofa Siwczyka podczas Portu Legnica 2003.

WIĘCEJ

Nocna zmiana

dzwieki / WYDARZENIA Glyn Maxwell Jacek Gutorow Jerzy Jarniewicz Paweł Marcinkiewicz Simon Armitage

Zapis całego spotkania autorskiego Simona Armitage’a, Glyna Maxwella, Jacka Gutorowa, Jerzego Jarniewicza i Pawła Marcinkiewicza w trakcie festiwalu Port Legnica 2003.

WIĘCEJ

Puste noce i 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego

nagrania / Stacja Literatura Dawid Mateusz Jerzy Jarniewicz Karol Maliszewski

Spotkanie wokół książek Puste noce i 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego z udziałem Jerzego Jarniewicza, Karola Maliszewskiego i Dawida Mateusza w ramach festiwalu Stacja Literatura 23.

WIĘCEJ

Makijaż zaczyna się od demakijażu

wywiady / O KSIĄŻCE Jerzy Jarniewicz Joanna Orska

Rozmowa Joanny Orskiej z Jerzym Jarniewiczem, opublikowana w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.

WIĘCEJ

Cztery krótkie wiersze dla Doroty Nieznalskiej

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Komentarz Jerzego Jarniewicza opublikowany w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.

WIĘCEJ

Wąskie gardło klepsydry

wywiady / O PISANIU Jerzy Jarniewicz Mark Ford Piotr Sommer

Rozmowa Jerzego Jarniewicza i Piotra Sommera z Markiem Fordem opublikowana w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.

WIĘCEJ

Poeci z Wysp 2002

dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski Jerzy Jarniewicz Mark Ford Stephen Romer

Zapis całego spotkania Marka Forda, Stephena Romera, Jerzego Jarniewicza i Andrzeja Sosnowskiego podczas festiwalu Port Legnica 2002.

WIĘCEJ

Pieśń torby na pawia i Tarantula

nagrania / Stacja Literatura Bob Dylan Filip Łobodziński Jerzy Jarniewicz Nick Cave Tadeusz Sławek

Spotkanie autorskie wokół książek Tarantula Boba Dylana oraz Pieśń torby na pawia Nicka Cave’a z udziałem tłumaczy Filipa Łobodzińskiego i Tadeusza Sławka w ramach festiwalu Stacja Literatura 23. Prowadzenie Jerzy Jarniewicz.

WIĘCEJ

Niepoznaki i Przewodnik dla bezdomnych niezależnie od miejsca zamieszkania

dzwieki / WYDARZENIA Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Jerzy Jarniewicz

Zapis całego spotkania Jerzego Jarniewicza i Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego podczas Portu Legnica 2000.

WIĘCEJ

Na trzech calach kwadratowych

wywiady / O PISANIU Craig Raine Jerzy Jarniewicz

Rozmowa Jerzego Jarniewicza z Craigem Rainem, towarzysząca wydaniu antologii 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 24 września 2018 roku.

WIĘCEJ

Wiersze młodsze od bomb

recenzje / ESEJE Jerzy Jarniewicz

Szkic Jerzego Jarniewicza towarzyszący wydaniu antologii 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 24 września 2018 roku.

WIĘCEJ

Wrażliwość wiersza

wywiady / O KSIĄŻCE Jerzy Jarniewicz Juliusz Pielichowski

Rozmowa Juliusza Pielichowskiego z Jerzym Jarniewiczem na temat antologii 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 24 września 2018 roku.

WIĘCEJ

Poezja i sztuka rozpruwania ubrań

wywiady / O PISANIU Jerzy Jarniewicz Seamus Heaney

Rozmowa Jerzego Jarniewicza z Seamus Heaney, towarzysząca wydaniu antologii 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 24 września 2018 roku.

WIĘCEJ

Testowanie Heaneya

recenzje / IMPRESJE Jerzy Jarniewicz

Esej Jerzego Jarniewicza na temat poezji Seamusa Heaneya, towarzyszący wydaniu antologii 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 24 września 2018 roku.

WIĘCEJ

Inspiracje dla wierszy

nagrania / Między wierszami Andrzej Sosnowski Jerzy Jarniewicz

Jerzy Jarniewicz i Andrzej Sosnowski zdradzają, z której strony nadchodzi inspiracja dla wiersza.

WIĘCEJ

Mińsk, czyli Casablanca

wywiady / O PISANIU Jerzy Jarniewicz Lavinia Greenlaw

Rozmowa Jerzego Jarniewicza z Lavinią Greenlaw, towarzysząca wydaniu antologii 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 24 września 2018 roku.

WIĘCEJ

Poezja z nagrodami: Puste noce

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Jerzy Jarniewicz odpowiada na pytania w ankiecie dotyczącej książki Puste noce, wydanej w wersji elektronicznej w Biurze Literackim 12 września 2018 roku. Książka ukazuje się w ramach akcji „Poezja z nagrodami”.

WIĘCEJ

Pogotowie literackie 2012: Jerzy Jarniewicz

nagrania / Ukryta kamera Jerzy Jarniewicz

Zapis zajęć warsztatowych Jerzego Jarniewicza z 4 października 2012 roku. Autor omawia swój własny wiersz “Nike w kawałkach”.

WIĘCEJ

100 wierszy wypisanych z języka angielskiego (3)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający antologię 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 15 października 2018 roku.

WIĘCEJ

100 wierszy wypisanych z języka angielskiego (2)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający antologię 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 15 października 2018 roku.

WIĘCEJ

100 wierszy wypisanych z języka angielskiego (1)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający antologię 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego, w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 15 października 2018 roku.

WIĘCEJ

Sankcje (2)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający książkę Sankcje Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 21 maja 2018 roku.

WIĘCEJ

Sankcje (1)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający książkę Sankcje Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 21 maja 2018 roku.

WIĘCEJ

Wiersz jest synonimem czasu

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Adamowicz Jerzy Jarniewicz

Rozmowa Anny Adamowicz z Jerzym Jarniewiczem, towarzysząca premierze książki Puste noce, wydanej nakładem Biura Literackiego 4 grudnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Bieżnia

dzwieki / RECYTACJE Jerzy Jarniewicz

Wiersz z tomu Makijaż, zarejestrowany podczas spotkania “Hotel, makijaż, piosenki” na festiwalu Port Wrocław 2010.

WIĘCEJ

Skądinąd

nagrania / Z Fortu do Portu Jerzy Jarniewicz

Wiersze z książki Skądinąd (1977-2007), gromadzącej dotychczasowy dorobek poetycki autora. Spotkanie w ramach festiwalu Port Wrocław 2008.

WIĘCEJ

Puste noce (2)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający książkę Puste noce Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 4 grudnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Puste noce (1)

utwory / zapowiedzi książek Jerzy Jarniewicz

Fragment zapowiadający książkę Puste noce Jerzego Jarniewicza, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 4 grudnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Makijaż

dzwieki / AUDYCJE Jerzy Jarniewicz

Audycja poświęcona premierze książki Makijaż Jerzego Jarniewicza z udziałem autora.

WIĘCEJ

Debiuty dawniej

nagrania / Stacja Literatura Adam Lipszyc Anna Wasilewska Hanna Igalson-Tygielska James JOYCE Jerzy Jarniewicz Nathalie Sarraute Raymond Queneau Szymon Żuchowski Tommaso Landolfi

Spotkanie autorskie z udziałem Hanny Igalson-Tygielskiej, Jerzego Jarniewicza, Anny Wasilewskiej, Szymona Żuchowskiego i Adama Lipszyca w ramach festiwalu Stacja Literatura 21.

WIĘCEJ

Pływak woli mierzyć się z kanałem La Manche niż z górnym biegiem Wkry

wywiady / O KSIĄŻCE Filip Łobodziński Jerzy Jarniewicz

Rozmowa Jerzego Jarniewicza z Filipem Łobodzińskim, towarzysząca premierze książki Duszny kraj Boba Dylana, wydanej w Biurze Literackim 20 lutego 2017 roku.

WIĘCEJ

Nowe Głosy z Europy 2016: Proza

nagrania / Stacja Literatura Ciwanmerd Kulek Erika Fatland Jerzy Jarniewicz Rumena Bužarovska Zoran Pilić

Zapis spotkania autorskiego “Nowe głosy z Europy 2016: Proza”, w którym udział wzięli Jerzy Jarniewicz, Rumena Bužarovska, Erika Fatland, Ciwanmerd Kulek i Zoran Pilić. Spotkanie odbyło się w ramach festiwalu literackiego Stacja Literatura 21.

WIĘCEJ

Przyziemna metafizyka

wywiady / O KSIĄŻCE Adam Poprawa Jerzy Jarniewicz

Rozmowa Jerzego Jarniewicza z Adamem Poprawą, towarzysząca premierze książki Epifanie Jamesa Joyce’a, wydanej w Biurze Literackim 23 sierpnia 2016 roku.

WIĘCEJ

Dyskusja “Czy poezja może zmienić świat?”

nagrania / Między wierszami Anna Podczaszy Bohdan Zadura Jerzy Jarniewicz Krzysztof Siwczyk Tomasz Broda Zbigniew Machej

Krzysztof Siwczyk, Anna Podczaszy, Bohdan Zadura, Jerzy Jarniewicz, Zbigniew Machej oraz Tomasz Broda o tym, czy poezja to próba “dania w pysk światu”, czy może jego zmiany?

WIĘCEJ

Trzy fundamentalne pytania o Joyce’a

wywiady / O KSIĄŻCE Jerzy Jarniewicz Przemysław Rojek

Rozmowa Przemysława Rojka z Jerzym Jarniewiczem, towarzysząca premierze książki Portret artysty w wieku młodzieńczym, wydanej w Biurze Literackim 30 maja 2016 roku.

WIĘCEJ

Język sportretowany

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Komentarz Jerzego Jarniewicza w ramach cyklu „Historia jednego tłumaczenia”, towarzyszący premierze książki Portret artysty w wieku młodzieńczym, wydanej w Biurze Literackim 30 maja 2016 roku.

WIĘCEJ

Mokry parkiet

dzwieki / RECYTACJE Jerzy Jarniewicz

Wiersz z tomu Makijaż, zarejestrowany podczas spotkania “Hotel, makijaż, piosenki” na festiwalu Port Wrocław 2010.

WIĘCEJ

Rozmowa o książce Sposoby na zaśnięcie

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Podczaszy Bohdan Zadura Filip Zawada Jerzy Jarniewicz Joanna Mueller Marianna Sztyma Tomasz Broda Zbigniew Machej

Dzieci zadają pytania autorom i autorkom książki Sposoby na zaśnięcie, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 13 lipca 2015 roku.

WIĘCEJ

Komentarz do wiersza "Chemia organiczna dla początkujących"

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Autorski komentarz Jerzego Jarniewicza do wiersza z książki Woda na Marsie, która ukazała się 25 maja nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Marsjańska gościnność

wywiady / O KSIĄŻCE Jerzy Jarniewicz Joanna Mueller

Rozmowa Joanny Mueller z Jerzym Jarniewiczem towarzysząca premierze książki Woda na Marsie, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 25 maja 2015 roku.

WIĘCEJ

Nike w kawałkach

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Autorski komentarz Jerzego Jarniewicza do wiersza „Nike w kawałkach” z książki Na dzień dzisiejszy i chwilę obecną.

WIĘCEJ

Przed słowem: Kamienie w strumieniu, pismo na piasku

recenzje / IMPRESJE Jerzy Jarniewicz

Esej Jerzego Jarniewicza towarzyszący premierze książki Kolejowe dzieci Seamusa Heaney’a.

WIĘCEJ

Otwieranie klatki Cage’a, czyli nic w obszarze wolności

recenzje / IMPRESJE Jerzy Jarniewicz

Esej Jerzego Jarniewicza towarzyszący premierze książki Przeludnienie i sztuka Johna Cage’a.

WIĘCEJ

Elegia do lodziarza

recenzje / IMPRESJE Jerzy Jarniewicz

Esej Jerzego Jarniewicza towarzyszący premierze książki Od kwietnia do kwietnia Michael Longley’a.

WIĘCEJ

Plusk, czyli "być" w jednym wierszu Williama Carlosa Williamsa

recenzje / IMPRESJE Jerzy Jarniewicz

Esej Jerzego Jarniewicza o wierszach Williama Carlosa Williamsa.

WIĘCEJ
O Zebranych

O Zebranych

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało Jakub Winiarski Jerzy Jarniewicz Justyna Sobolewska Maciej Robert Tomasz Majeran

Komentarze Jerzego Jarniewicza, Tomasza Majerana, Macieja Roberta, Justyny Sobolewskiej, Jakuba Winiarskiego, Agnieszki Wolny-Hamkało, Henryka Zbierskiego.

WIĘCEJ

Emo, [stoję na moście]

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Autorski komentarz Jerzego Jarniewicza do wierszy z książki Skądinąd (1977-2007).

WIĘCEJ

O Dobrych manierach

recenzje / NOTKI I OPINIE Jerzy Jarniewicz Julia Szychowiak Marta Podgórnik

Komentarze Julii Szychowiak, Marty Podgórnik, Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

O Pieśniach Muniny Schwartz vel Adabisi

recenzje / NOTKI I OPINIE Edward Pasewicz Jerzy Jarniewicz Marta Podgórnik

Komentarze Jerzego Jarniewicza, Franka L. Vigody, Marty Podgórnik i Edwarda Pasewicza.

WIĘCEJ

Cały ten świat oranżady

wywiady / O KSIĄŻCE Artur Burszta Jerzy Jarniewicz

Rozmowa Artura Burszty z Jerzym Jarniewiczem, towarzysząca premierze książki Oranżada, wydanej w Biurze Literackim 28 września 2005 roku.

WIĘCEJ

Wiersz ostatni, Wiersz, Tchnienie, W czwartki…, Cafe Cobro, Paszport Nansena, Dziś rano…, [stoję na moście]

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Autorski komentarz Jerzego Jarniewicza do wierszy z książki Niepoznaki.

WIĘCEJ

Rewizja osobista, Frutti di mare, Kronika sportowa, Martwa kultura oliwkami, Evviva (wiersz trzeci)

recenzje / KOMENTARZE Jerzy Jarniewicz

Autorski komentarz Jerzego Jarniewicza do wierszy z książki Dowód z tożsamości.

WIĘCEJ

Płeć kursywy

recenzje / ESEJE Tadeusz Pióro

Recenzja Tadeusza Pióry z książki Studium temperamentu Ronalda Firbanka.

WIĘCEJ

Baśń dla znużonych ludzi

recenzje / IMPRESJE Joanna Orska

Recenzja Joanny Orskiej z książki Studium temperamentu Ronalda Firbanka.

WIĘCEJ

Półświatek

recenzje / IMPRESJE Krzysztof Siwczyk

Recenzja Krzysztofa Siwczyka z książki Studium temperamentu Ronalda Firbanka.

WIĘCEJ

Firbankowskie bibeloty

recenzje / NOTKI I OPINIE Jacek Dehnel

Recenzja Jacka Dehnela towarzysząca premierze książki Ronalda Firbanka Studium temperamentu, wydanej w Biurze Literackim 23 lutego 2009 roku.

WIĘCEJ

Ronald Firbank: Literatura jako model życia

recenzje / ESEJE Julia Fiedorczuk

Recenzja Julii Fiedorczuk z książki Studium temperamentu Ronalda Firbanka.

WIĘCEJ

O Firbanku w siedmiu punktach

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recenzja Jacka Gutorowa z książki Studium temperamentu Rolanda Firbanka.

WIĘCEJ

Konceptualizm podwójnie fizyczny

recenzje / ESEJE Joanna Orska

Recenzja Joanny Orskiej, towarzysząca premierze książki Bagaż Jerzego Jarniewicza, wydanej w Biurze Literackim 6 marca 2023 roku.

WIĘCEJ

Autokreacja postkonfesyjna i jej program nieczysty

recenzje / ESEJE Kacper Bartczak

Recenzja Kacpra Bartczaka, towarzysząca premierze książki Bagaż Jerzego Jarniewicza, wydanej w Biurze Literackim 6 marca 2023 roku.

WIĘCEJ

O tym, co mogło zajść, gdyby zajść miało, tej nocy

recenzje / ESEJE Jakub Skurtys

Recenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Mondo cane Jerzego Jarniewicza, która ukazała się w Biurze Literackim 28 czerwca 2021 roku.

WIĘCEJ

Dywersja, schizma, herezja

wywiady / O KSIĄŻCE Jerzy Jarniewicz Zuzanna Sala

Rozmowa Zuzanny Sali z Jerzym Jarniewiczem, towarzysząca premierze książki Mondo cane, która ukazała się w Biurze Literackim 28 czerwca 2021 roku.

WIĘCEJ

Wysokie morza

recenzje / ESEJE Adam Poprawa

Recenzja Adama Poprawy książki Puste noce Jerzego Jarniewicza, wydanej nakładem Biura Literackiego 4 grudnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Zbiegi okoliczności

recenzje / ESEJE Zuzanna Sala

Recenzja Zuzanny Sali książki Puste noce Jerzego Jarniewicza, wydanej nakładem Biura Literackiego 4 grudnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Zmienne kadry

recenzje / ESEJE Marcin Orliński

Recenzja Marcina Orlińskiego z książki Jerzego Jarniewicza Na dzień dzisiejszy i chwilę obecną, która ukazała się na stronie marcinorlinski.pl.

WIĘCEJ

Rekonstrukcja podmiotu

recenzje / IMPRESJE Grzegorz Tomicki

Esej Grzegorza Tomickiego towarzyszący premierze książki Woda na Marsie Jerzego Jarniewicza, która ukazała się 25 maja 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

"Szturm na Pałac Zimowy"

recenzje / ESEJE Anna Kałuża

Recenzja Anny Kałuży z książki Na dzień dzisiejszy i chwilę obecną Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

Lęk przed sztucznością

recenzje / ESEJE Michał Larek

Recenzja Michała Larka z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

Irlandzki mit odzyskany

recenzje / ESEJE Magdalena Stępień

Recenzja Magdaleny Stępień z książki Sześć poetek irlandzkich Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

Sytuacje paradoksalne

recenzje / ESEJE Anna Kałuża

Recenzja Anny Kałuży z książki Skądinąd (1977-2007) Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

Dzieci dorosły

recenzje / ESEJE Tomasz Cieślak-Sokołowski

Recenzja Tomasza Cieślaka-Sokołowskiego z książki Od pieśni do skowytu. Szkice o poetach amerykańskich Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

Dominuje technika "makijażu"

recenzje / ESEJE Anna Kałuża

Recenzja Anny Kałuży z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

Raz jeszcze, po słowie, w otwartych drzwiach (fragment)

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recenzja Jacka Gutorowa z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

Co zgrzyta w języku miłości?

recenzje / ESEJE Jakub Winiarski

Recenzja Jakuba Winiarskiego z książki Makijaż Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ

O Od pieśni do skowytu

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało Edward Pasewicz Grzegorz Jankowicz Tadeusz Pióro

Komentarze Grzegorza Jankowicza, Edwarda Pasewicza, Tadeusza Pióro, Agnieszki Wolny-Hamkało.

WIĘCEJ

O Skądinąd

recenzje / NOTKI I OPINIE Dagmara Sumara Julia Szychowiak Justyna Sobolewska Kamil Zając Karol Maliszewski

Komentarze Julii Szychowiak, Karola Maliszewskiego, Justyny Sobolewskiej, Dagmary Sumary, Kamila Zająca.

WIĘCEJ

Wymknąć się każdemu bogu

recenzje / IMPRESJE Kacper Bartczak

Recenzja Kacpra Bartczaka z książki Dowód z tożsamości Jerzego Jarniewicza.

WIĘCEJ