recenzje / ESEJE

Krystyna Miłobędzka od początku

Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki dwanaście wierszy w kolorze Krystyny Miłobędzkiej.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

1.
O poezji świadczą czytelnicy; Krystyna Miłobędzka ma czytelników nieprzeciętnie wymagających i niezwykle oddanych myśli o nadzwyczajnej wartości tego, co pisze. Fragmenty książek Anny Kałuży, Anny Legeżyńskiej, Jacka Gutorowa, Tomasza Cieślaka-Sokołowskiego, Pawła Próchniaka, szereg ciekawych interpretacji z tomu Miłobędzka wielokrotnie, nieopublikowana synteza Marcina Malczewskiego, opublikowana – imponująca – monografia Piotra Bogaleckiego, a nawet szereg prac magisterskich, które zdarzyło mi się przeczytać – wszystko to mówi: oto poetka, oto poezja, oto wyzwanie, oto zadanie. Miłobędzka magnetycznie przyciąga i nie daje się łatwo pojąć. Nie znam dobrej odpowiedzi na pytanie, co o tym podwójnym statusie decyduje, odpowiedzi, której byłbym autorem lub którą mógłbym sobie przywłaszczyć, lecz przecież w opracowaniach krytycznych znajduje się sporo sugestii bardzo interesujących.

2.
Z rozpoznań krytyków wyłania się osobowość specyficznie współczesna, przesiewająca rzeczywistość przez różne sita, z których najważniejszym pozostaje język. Nie mamy dostępu do własnych przeżyć, również nasze ekspresje wikłają się w różne konwencje. Dlatego właśnie doświadczenie jest czymś podstawowym, lecz bezpośrednio niewyrażalnym. Jeśli jednak odkrycie medialności, pochłaniającej treść, fingującej autentyczność przekazu, odkrycie nienowe, stało się punktem wyjścia dla wielu projektów mało oryginalnych, przyczyniając się do narodzin i rozpowszechnienia poglądu, funkcjonującego w uproszczonej postaci, że tekst jest rodzajem maszyny do fabrykowania aporii, to w poezji Krystyny Miłobędzkiej rzecz ma się zdecydowanie ciekawiej. Przede wszystkim twórczyni ta nie ekscytuje się niewyrażalnością, lecz – mając jej świadomość – stara się powściągać uczucie niemożności, szuka przejścia między światem przedstawionym a światem, poluje na chwilę, kiedy rzecz, myśl, słowo zbiegną się na moment, dając wrażenie istnienia, jedności, sensu, prawdy. To polowanie za pomocą wiersza odbywa się przy użyciu niewielu środków, słowa nie rozbiegają się jak nagonka, nie próbują zamęczyć nicości, lecz – powiązane luźno – oczekują, aż rozdzielone trajektorie spotkają się na mgnienie.

3.
Bardzo dzisiejsze (późno nowoczesne) jest postawienie kwestii tożsamości. Jak zauważył Jacek Gutorow, poetka “od początku podważała istnienie jakiegoś jednego “ja”, kreując jaźnie potencjalne, wyobrażone, tłumione, fikcyjne czy retoryczne. Nie istnieje w poezji Miłobędzkiej “jaźń centralna”. Zgoda, nie oznacza to jednak, że poezja ta nie daje możliwości dopatrzenia się i doznania istotnej, ludzkiej bliskości, a nawet identyfikacji. Krystyna, dziewczyna, kobieta, żona, matka – w oszczędnie zarysowanej przestrzeni tych wierszy dokonuje się ciągły proces skupiania, dobijania się wiedzy, kim się jest przede wszystkim lub przynajmniej w danych okolicznościach. Dzięki temu wiersze, o których nie da się powiedzieć w żadnym wypadku “sentymentalne”, po stronie odbiorcy mobilizują empatię, przywiązanie, przejęcie, bardzo żywe uczucia do drugiego, konkretnego człowieka: “droga od ciebie do mnie/ ode mnie do ciebie/ uśmiech nad przepaścią””.

4.
Liryzm Miłobędzkiej. Ta poezja jest inteligentna i mądra. Jej duch awangardowy, formalny, filozoficzny jest cudownie inteligentny. Jej duch poetycki jest mądry. Mądry poeta wie, że czytelnik i bez niego jest mądry, lub bywa, lecz bez niego nie jest, lub nie bywa, tak liryczny jak niekiedy chciałby.

5.
Jej tematy, medytacje i niepokoje – czas, ubywanie, ogród, dziecko, niepochwytność, niewysłowienie – są jak blizny, pozostawione w pamięci przez bolesną, upokarzającą bezsilność, a zarazem są śladem prowadzącym do innego, bliźniego, równe bezradnego. Nie mogę zapomnieć studentki, która po wieczorze pani Krystyny zwierzyła się, rozgorączkowana, że chciałaby już być stara.

O AUTORZE

Piotr Śliwiński

profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Kierownik Zakładu Poetyki i Krytyki Literackiej UAM. Krytyk literacki, redaktor, badacz polskiej poezji współczesnej. Autor i współautor książek, m.in. Awangarda przedwojenna, Kraków 2004; Po całości. Szkice, punkty, Poznań 2016 ‒ razem z K. Hoffmannem i M. Jaworskim, a także redaktor blisko dwudziestu książek na temat poezji współczesnej (ostatnio Jakieś rozwiązania. Szkice o poezji (nie tylko) najnowszej, Poznań 2016).

powiązania

Doświadczanie romantyczności

recenzje / KOMENTARZE Piotr Śliwiński

Autorski komentarz Piotra Śliwińskiego, towarzyszący premierze książki Romantyczność. Współczesne ballady i romanse inspirowane twórczością Adama Mickiewicza, wydanej w Biurze Literackim 5 września 2022 roku.

WIĘCEJ

Wyczerpanie, niewyczerpane. Parę zdań o wyborze wierszy Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukazała się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.

WIĘCEJ

Pozytywki i marienbadki

nagrania / Między wierszami Andrzej Sosnowski Anna Kałuża Jacek Gutorow Joanna Orska Kamil Zając Piotr Śliwiński Wojciech Bonowicz

O twórczości Andrzeja Sosnowskiego wypowiadają się Wojciech Bonowicz, Jacek Gutorow, Anna Kałuża, Joanna Orska, Piotr Śliwiński, Kamil Zając.

WIĘCEJ

Dyskusja „Barbarzyńcy czy nie. Dwadzieścia lat po przełomie”

nagrania / Między wierszami Bohdan Zadura Darek Foks Dariusz Nowacki Justyna Sobolewska Krzysztof Jaworski Piotr Czerniawski Piotr Śliwiński Roman Honet

Port Wrocław 2009: wypowiedzi Dariusza Nowackiego, Piotra Śliwińskiego, Justyny Sobolewskiej, Piotra Czerniawskiego, Darka Foksa, Krzysztofa Jaworskiego, Bohdana Zadury, Romana Honeta.

WIĘCEJ

Literatura polska ostatniego dwudziestolecia

nagrania / Między wierszami Piotr Śliwiński

Wykład Piotra Śliwińskiego o najważniejszych publikacjach literackich ostatnich dwudziestu lat.

WIĘCEJ

Na co dzień raczej nie rozpaczam

wywiady / O PISANIU Jacek Podsiadło Piotr Śliwiński

Rozmowa Piotra Śliwińskiego z Jackiem Podsiadłą przeprowadzona na spotkaniu autorskim w Biurze Literackim 30 stycznia 2014 i opublikowana na stronie dwutygodnika.com.

WIĘCEJ

Przedszkolny sen Marianki

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Szkic Piotra Śliwińskiego towarzyszący premierze książki Przedszkolny sen Marianki Jacka Podsiadły, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 20 kwietnia 2015 roku.

WIĘCEJ

Świat podminowany

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.

WIĘCEJ

piąte królestwo – pięć uwag

recenzje / NOTKI I OPINIE Piotr Śliwiński

Autorski komentarz Piotra Śliwińskiego do książki piąte królestwo Romana Honeta, wydanej nakładem Biura Literackiego 20 stycznia 2011 roku.

WIĘCEJ

sto jedenaście wierszy o własnym pomyśle na pustkę

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki Oddam wiersze w dobre ręce (1988-2010) Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która ukazała się 5 stycznia 2010 roku na łamach „Gazety Wyborczej”.

WIĘCEJ

Sześć głosów o wierszach Jacka Gutorowa

recenzje / NOTKI I OPINIE Adam Wiedemann Konrad Wojtyła Mieczysław Orski Piotr Śliwiński Zdzisław Jaskuła

Komentarze Zdzisława Jaskuły, Andrzeja Nowaka, Mieczysława Orskiego, Piotra Śliwińskiego, Adama Wiedemanna oraz Konrada Wojtyły.

WIĘCEJ

Wierszem na odlew

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki Kup kota w worku Tadeusza Różewicza.

WIĘCEJ

O Bez stempla

recenzje / NOTKI I OPINIE Adam Wiedemann Anna Kałuża Jacek Gutorow Piotr Śliwiński

Komentarze Anny Kałuży, Jacka Gutorowa, Adama Wiedemanna, Piotra Śliwińskiego, Piotra Bogaleckiego.

WIĘCEJ

Piotr Kępiński – krytyk z charakterem

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki Bez stempla Piotra Kępińskiego.

WIĘCEJ

Dlaczego nie mamy dość Różewicza

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki nauka chodzenia Tadeusz Różewicza.

WIĘCEJ

O Rozbiórce

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Justyna Sobolewska Karol Maliszewski Piotr Śliwiński

Komentarze Anny Kałuży, Justyny Sobolewskiej, Piotra Śliwińskiego i Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Ponowoczesny Arcypoeta

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki Wiersze wyprane Marcina Świetlickiego.

WIĘCEJ

On młody i genialny był…

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki List otwarty Krzysztofa Siwczyka.

WIĘCEJ

Dialogi z wierszem (w tle)

recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński

Recenzja Piotra Śliwińskiego towarzysząca premierze książki Między wierszami Bohdana Zadury, wydanej w Biurze Literackim 20 września 2002 roku.

WIĘCEJ

Innymi łowy

recenzje / IMPRESJE Maja Staśko

Esej Mai Staśko towarzyszący premierze książki dwanaście wierszy w kolorze Krystyny Miłobędzkiej.

WIĘCEJ

Czytać głębiej

recenzje / ESEJE Tomasz Fijałkowski

Recenzja Tomasza Fijałkowskiego z książki Horror poeticus Piotra Śliwińskiego.

WIĘCEJ

Ćwiczenia z bezstronności

recenzje / ESEJE Maciej Boenisch

Recenzja Macieja Boenischa z książki Horror Poeticus Piotra Śliwińskiego.

WIĘCEJ