recenzje / KOMENTARZE

Mer Betlejem, Orlę (fragmenty)

Darek Foks

Autorski komentarz Darka Foska do książki Mer Betlejem, która ukazała się w Biurze Literackim.

Biuro Literackie

16
Pewien mieszkaniec Lwowa spotkał w lesie lisa. A ponieważ jeszcze nigdy nie rozmawiał z lisem, powiedział:
– Dzień dobry, lisie. Co słychać?
Lis obrzucił go pełnym pychy spojrzeniem i zapytał:
– Z czym do lisa, człowieku?
Człowiek pomyślał chwilę i rzekł:
– Znam niezłą sztuczkę.
Lis, który był specjalistą od sztuczek, zainteresował się trochę.
– Jakaś nowa sztuczka? – zapytał.
– Kiedy spotykam w lesie myśliwego, wyjmuję z kieszeni dowód osobisty i mam święty spokój – powiedział człowiek.
W tej samej chwili nadszedł myśliwy z psami. Człowiek sięgnął do kieszeni.
Później dokończę, bo właśnie zbliżamy się do przebudowanej naprędce Czarnej Kamienicy, o której też muszę trochę opowiedzieć.

20
Pewien mieszkaniec Lwowa wybrał się na polowanie. Kiedy już zapuścił się głęboko w las, usłyszał płacz dziecka. Rozejrzał się i spostrzegł niemowlę na wierzchołku sporego dębu. Myśliwy wszedł na drzewo, zdjął chłopaka i postanowił, że będzie się wychowywał z jego córką.
Dzieci rosły sobie w spokoju i kochały się bardzo. Mały, przez całą rodzinę nazywany Wróbelkiem, wyglądał na szczęśliwego.
Myśliwy miał starą ciotkę, która często go odwiedzała. Pewnego dnia ciotka przyniosła wielki kocioł.
– Po co ci ten kocioł? – zapytała córka myśliwego.
– Powiem ci, jeśli nikomu nie powtórzysz – powiedziała ciotka.
Córka myśliwego obiecała, że będzie milczeć.
– Jutro, kiedy twój ojciec pójdzie na polowanie, ugotuję Wróbelka.
Później dokończę, bo właśnie zbliżamy się do przebudowanego naprędce Uniwersytetu Jana Kazimierza, o którym też muszę trochę opowiedzieć.

22
Żył sobie raz we Lwowie człowiek, który przebierał się za żebraka, chodził od drzwi do drzwi i porywał co ładniejsze dziewczyny. Dziewczyn nikt nigdy więcej nie widział.
Pewnego dnia przebieraniec stanął przed drzwiami hydraulika, który miał trzech dorodnych synów.
Później dokończę, bo właśnie zbliżamy się do przebudowanego naprędce Niskiego Zamku, o którym też muszę trochę opowiedzieć.

26
Żył sobie kiedyś we Lwowie nocny portier. Pewnego ranka po śniadaniu, kiedy jego żona już wychodziła do pracy, powiedział:
– Szkoda, że nie mamy dzieci.
– Rzeczywiście – powiedziała kobieta. – Szkoda.
Później dokończę, bo właśnie zbliżamy się do przebudowanej naprędce Baszty Prochowej, o której też muszę trochę opowiedzieć.

28
Żyła kiedyś we Lwowie leniwa dziewczyna, która nawet pomagać matce w pracach domowych nie chciała. Matka nie wytrzymała i zbiła córkę. Córka darła się jak obdzierana ze skóry.
Akurat koło ich domu przechodziła żona dyrektora gimnazjum. Weszła do środka i zapytała, co się dzieje, bo to była ludzka pani. Kobieta się trochę wstydziła, więc powiedziała:
– Córki nie mogę oderwać od prac domowych, ciągle by tylko sprzątała i gotowała. W ogóle się nie uczy.
– Dajcie ją do mnie – powiedziała żona dyrektora gimnazjum. – Poszaleje sobie.
Matka się ucieszyła, a żona dyrektora gimnazjum zaprowadziła dziewczynę do wielkiego domu koło remizy. Na początek nowa gosposia miała sprzątnąć wielką kuchnię, pełną brudnych naczyń.
Dziewczyna wpadała w panikę, bo przecież nie potrafiła sprzątać.
Później dokończę, bo właśnie zbliżamy się do przebudowanego naprędce Klasztoru Bernardynów, o którym też muszę trochę opowiedzieć.

36
Pewien murarz ze Lwowa zakochał się w dziewczynie i ożenił się z nią. Któregoś dnia rzekł do żony:
– Idę budować ten hipermarket, o którym kiedyś ci mówiłem. Zrób coś dobrego na kolację.
– Dobrze, kochanie – odpowiedziała kobieta.
Budowa hipermarketu trochę się przedłużyła, bo ktoś coś źle obliczył, więc kolacja wystygła.
Murarz wrócił do domu następnego dnia rano w nie najlepszym nastroju. Nie tknął jedzenia i położył się spać. Śniło mu się, że jego brygadzie udało się po raz pierwszy postawić hipermarket na czas. Obudził się i poszedł do kuchni. Zjadł, wypił piwo i wrócił do łóżka. Zamknął oczy i pomyślał o kilku technologicznych sztuczkach, które mogłyby pomóc związkowi zawodowemu murarzy w walce o skrócenie czasu pracy do jednego dnia w roku.
Później dokończę, bo właśnie zbliżamy się do przebudowanej naprędce Katedry św. Jura, o której też muszę trochę opowiedzieć.


Nigdy nie byłem na Ukrainie, a co za tym idzie, nie byłem we Lwowie. Swoją wiedzę o tym mieście czerpałem z polskojęzycznej broszury anonimowego autora, którą mój dotyk i wzrok datują na lata dwudzieste ubiegłego stulecia, a którą znalazłem przypadkiem w posagu żony.


Komentarz do całości:

W paru tekstach na temat tej powieści, pojawiły się błędne spostrzeżenia ich autorów, sugerujące czytelnikowi, że Mer Betlejem to to, co wypełnia rozdział piąty książki. Korzystając z okazji, pragnę wyjaśnić, że to, co wypełnia rozdział piąty, to cytat z powieści jednej z bohaterek Mera Betlejem, a dokładnie – żony mera. Cytat ten (owszem, ma jakieś 80 stron, ale cały czas jest to cytat, dla pewności wydrukowany mniejszą czcionką – jak na cytat przystało), nie ma tytułu. Mer Betlejem to tytuł mojej całości – pewnie dlatego umieściłem go na okładce i stronie tytułowej.

O AUTORZE

Darek Foks

Urodzony w Skierniewicach. Poeta, prozaik, redaktor i scenarzysta. Studiował na Wydziale Wiedzy o Teatrze warszawskiej Akademii Teatralnej, ukończył scenopisarstwo w łódzkiej Filmówce. Laureat m.in. głównej nagrody Konkursu na Brulion Poetycki (1993), Nagrody im. Natalii Gall (1999), Nagrody TVP Kultura (2006) za książkę Co robi łączniczka (przygotowaną wraz ze Z. Liberą), nominowaną również do Nagrody Literackiej Gdynia (2006). Laureat Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2014) za całokształt twórczości. Dwukrotnie nominowany do Paszportu Polityki (2000, 2004). Redaktor działu prozy w „Twórczości”. Mieszka w Skierniewicach.

powiązania

Wiersz polski średniej długości

dzwieki / WYDARZENIA Darek Foks Krzysztof Jaworski Tomasz Majeran Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Darka Foksa, Krzysztofa Jaworskiego, Zbigniewa Macheja i Tomasza Majerana podczas Portu Wrocław 2007.

WIĘCEJ

Rozbiórka

dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski Bohdan Zadura Darek Foks Dariusz Sośnicki Dariusz Suska Jacek Dehnel Jerzy Jarniewicz Krzysztof Siwczyk Marcin Sendecki Mariusz Grzebalski Marta Podgórnik Piotr Sommer Ryszard Krynicki Tadeusz Pióro Urszula Kozioł Wojciech Bonowicz Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Urszuli Kozioł, Ryszarda Krynickiego, Bohdana Zadury, Piotra Sommera, Jerzego Jarniewicza, Zbigniewa Macheja, Andrzeja Sosnowskiego, Tadeuszy Pióry, Darka Foksa, Wojciecha Bonowicza, Marcina Sendeckiego, Dariusza Suski, Mariusza Grzebalskiego, Dariusza Sośnickiego, Krzysztofa Siwczyka, Marty Podgórnik i Jacka Dehnela podczas Portu Wrocław 2007.

WIĘCEJ

Lament na dancingu

dzwieki / WYDARZENIA Adam Zdrodowski Dagmara Sumara Darek Foks Marta Podgórnik Tadeusz Pióro

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Darka Foksa, Marty Podgórnik, Dagmary Sumary, Adama Zdrodowskiego i Tadeusza Pióry podczas Portu Wrocław 2005.

WIĘCEJ

Piosenki dla martwego koguta

dzwieki / WYDARZENIA Andrij Bondar Bohdan Zadura Darek Foks Jurij Andruchowycz Mykoła Riabczuk Nazar Honczar Ostap Sływynski Serhij Żadan

Zapis całego spotkania autorskiego Jurija Andruchowycza, Andrija Bondara, Nazara Honczara, Mykoły Riabczuka, Ostapa Slywynskiego, Serhija Żadana, Darka Foksa oraz Bohdan Zadury podczas Portu Legnica 2004.

WIĘCEJ

Rafał Wojaczek, który jest

dzwieki / WYDARZENIA Agnieszka Wolny-Hamkało Andrzej Sosnowski Bogusław Kierc Bohdan Zadura Darek Foks Dariusz Sośnicki Edward Pasewicz Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Jerzy Jarniewicz Jurij Andruchowycz Krzysztof Siwczyk Maciej Malicki Maciej Melecki Marcin Sendecki Mariusz Grzebalski Marta Podgórnik Tadeusz Pióro Tomasz Majeran Tomasz Różycki Wojciech Bonowicz Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego poświęconego twórczości Rafała Wojaczka podczas Portu Legnica 2004.

WIĘCEJ

Mer Betlejem i 60% słów

dzwieki / WYDARZENIA Darek Foks Maciej Malicki

Zapis całego spotkania autorskiego Darka Foksa i Macieja Malickiego podczas Portu Legnica 2003.

WIĘCEJ

Poematy taty

recenzje / ESEJE Darek Foks

Szkic Darka Foksa opublikowany w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.

WIĘCEJ

Sonet drogi i Paradiso

dzwieki / WYDARZENIA Darek Foks Marta Podgórnik

Zapis całego potkania autorskiego Darka Foksa i Marty Podgórnik podczas Portu Legnica 2000.

WIĘCEJ

Dyskusja „Barbarzyńcy czy nie. Dwadzieścia lat po przełomie”

nagrania / Między wierszami Bohdan Zadura Darek Foks Dariusz Nowacki Justyna Sobolewska Krzysztof Jaworski Piotr Czerniawski Piotr Śliwiński Roman Honet

Port Wrocław 2009: wypowiedzi Dariusza Nowackiego, Piotra Śliwińskiego, Justyny Sobolewskiej, Piotra Czerniawskiego, Darka Foksa, Krzysztofa Jaworskiego, Bohdana Zadury, Romana Honeta.

WIĘCEJ

Dyskusja “Poezja a język niski”

nagrania / Między wierszami Andrzej Sosnowski Darek Foks Marcin Świetlicki Wojciech Wilczyk

Co poezji po wulgaryzmach? Odpowiadają Wojciech Wilczyk, Marcin Świetlicki, Darek Foks i Andrzej Sosnowski.

WIĘCEJ

Dyskusja “Co to jest barbarzyństwo w poezji?”

nagrania / Między wierszami Adam Wiedemann Bohdan Zadura Darek Foks Tadeusz Pióro

Mityczne pytanie o klasycystów i barbarzyńców zadane Darkowi Foksowi, Tadeuszowi Piórze, Adamowi Wiedemannowi i Bohdanowi Zadurze.

WIĘCEJ

Tablet taty: fragmenty

dzwieki / RECYTACJE Darek Foks

Wiersze z tomu Tablet taty, zarejestrowane podczas spotkania “Barbarzyńcy i nie” na festiwalu Port Wrocław 2015.

WIĘCEJ

Barbarzyńcy i nie

nagrania / Z Fortu do Portu Darek Foks Grzegorz Wróblewski Krzysztof Jaworski

Archiwalne nagranie z udziałem Krzysztofa Jaworskiego, Darka Foksa, Grzegorza Wróblewskiego.

WIĘCEJ

Haiku Birkenau

nagrania / Z Fortu do Portu Darek Foks

Darek Foks na scenie Teatru im. Modrzejewskiej. Wieczór autorski “Bitwa o Legnicę” w ramach Fortu Legnica 1999.

WIĘCEJ

Komentarz Darka Foksa do krótszego motta

recenzje / KOMENTARZE Darek Foks

Komentarz Darka Foksa do motta z książki Historia kina polskiego, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 7 grudnia 2015 roku.

WIĘCEJ

Panie i panowie, powtarzamy

wywiady / O KSIĄŻCE Darek Foks Grzegorz Tomicki

Rozmowa Grzegorza Tomickiego z Darkiem Foksem, towarzysząca premierze książki Historia kina polskiego, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 7 grudnia 2015 roku.

WIĘCEJ

Komentarz do wiersza "Weronika"

recenzje / KOMENTARZE Darek Foks

Autorski komentarz Darka Foksa do wiersza “Weronika” z książki Tablet taty, która ukazała się 9 marca nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Wymyślanie drwala

wywiady / O KSIĄŻCE Darek Foks Zuzanna Witkowska

Rozmowa Zuzanny Witkowskiej z Darkiem Foksem o książce Tablet taty, która ukazała się 10 marca 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Tylko nie mów, że była bez

wywiady / O PISANIU Bohdan Zadura Darek Foks

Rozmowa Darka Foksa z Bohdanem Zadurą o jego nowej książce Kropka nad i, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 22 września 2014 roku.

WIĘCEJ

Ważne dokumenty

recenzje / NOTKI I OPINIE Darek Foks

Recenzja Darka Foksa towarzysząca premierze dwutomowej edycji Szkiców, recenzji, felietonów Bohdana Zadury, wydanej przez Biuro Literackie 4 czerwca 2007 roku.

WIĘCEJ

WNP: Warszawa – Nieborów – Polska

recenzje / KOMENTARZE Darek Foks

Autorski komentarz Darka Foksa poświęcony książce Przecena map.

WIĘCEJ

Tablet taty

recenzje / ESEJE Monika Piotrowska-Wegner

Recenzja Moniki Piotrowskiej-Wegner z książki Darka Foksa Tablet taty, która ukazała się na blogu monweg.

WIĘCEJ

Szlifowane chropawym pumeksem

recenzje / ESEJE Marek Olszewski

Recenzja Marka Olszewskiego z książek Susza i Tablet taty, która ukazała się w czasopiśmie „Nowe Książki”.

WIĘCEJ

Polska szkoła montażu literackiego. Przypadek Darka Foksa

recenzje / IMPRESJE Klaudia Muca

Esej Klaudii Mucy towarzyszący premierze książki Darka Foksa Historia kina polskiego, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 7 grudnia 2015 roku.

WIĘCEJ

Liryczne migawki

recenzje / ESEJE Sylwia Sekret

Recenzja Sylwii Sekret z książki Darka Foksa Tablet taty, która ukazała się na stronie Lubimyczytać.pl

WIĘCEJ

Ach, gdzie są niegdysiejsze foldery!

recenzje / ESEJE Karolina Górniak

Recenzja Karoliny Górniak z książki Tablet taty Darka Foksa, która ukazała się 30 kwietnia 2015 roku w portalu Xiegarnia.pl.

WIĘCEJ

Że zapytam

recenzje / IMPRESJE Piotr Lorkowski

Esej Piotra W. Lorkowskiego z książki Tablet taty Darka Foksa, która ukazała się 9 marca 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

O Ustaleniach z Maastricht

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało Jacek Bierut Karol Pęcherz Krzysztof Siwczyk

Komentarze Agnieszki Wolny-Hamkało, Jacka Bieruta, Karola Pęcherza i Krzysztofa Siwczyka.

WIĘCEJ

Czapajew wypłynął, czyli nowe klejenie starych map

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego poświęcony książce Przecena map Darka Foksa.

WIĘCEJ