Poematy taty

Dla Krzysztofa Siwczyka

1

Teraz, kiedy XXI wiek w końcu się zaczął, możemy spokojnym głosem i bez obciachu powiedzieć: pisarstwo Bohdana Zadury nabiera kolorów. Urodzony w 1945 roku poeta przeżył pokolenie “bruLionu” (Nową Falę też przeżył, ale to robota dla jakiegoś kandydata na doktora sinologii, bo na polonistyce taki temat nie przejdzie) i z uśmiechem na twarzy wydał właśnie Poematy, że o “debiutanckim” tomie wierszy nie wspomnę. Publicyści “tygodników, które mają się za wzór wszelakich cnót i deklarujących otwarcie przez duże O”, zajmują się szukaniem w młodej poezji nowych kandydatów do Nobla, brzęcząc przy tym niczym Marian Krzaklewski i Wiesław Walendziak w jednym, więc jest raczej pewne, że ta poezja nie dotrze do ich rasowych uszu. Poszedłem do łazienki i popatrzyłem na uszy w lustrze. Zadowolony z ich podejrzanego kształtu, po raz kolejny wciągnąłem kilka dłuższych kawałków Zadury, bo chciałem, by ta piękna chwila trwała przynajmniej do wieczornego wydania “Panoramy”. Przy okazji zdobyłem niewąskie doświadczenie polityczne, które zapewne przyda mi się w dalszych rozważaniach natury literackiej. Jakże niewiele trzeba, by opróżnić butelkę coca-coli i zrobić z niej koktajl Mołotowa!

2

Fachowcy z kolorowych tygodników drugi akapit zaczynają zazwyczaj od przywołania danych o sprzedaży, które zdecydowanie rzutują na ich ogląd świata. Pisząc o Marcinie Świetlickim (bo tak najwygodniej), powołują się na wyniki badań przeprowadzonych na jednoosobowej próbce narodu polskiego, i stwierdzają, że popularność poety “spada sukcesywnie”. Przy okazji nazywają trzecią płytę Świetlików okropną pod każdym względem. Tak się, kurza twarz, nieszczęśliwie składa, że Perły przed wieprze to najlepsza płyta tej grupy. Trzeba tylko wyjść poza T. Love i Pink Floyd. Znowu idę do łazienki (to przez tę coca-colę) i po chwili wiem wszystko. Gdybym spoglądał na świat przez denka od słoików, też miałbym poważne problemy z opisaniem co ciekawszych wytworów rąk ludzkich. Przy okazji pragnę podziękować mojej żonie za to, że kazała powiesić lustro na wysokości, która sprawia, że muszę się schylać, żeby dokładnie ogolić twarz. Człowiek niewielkiego wzrostu nie musiałby gimnastykować się w tych warunkach, a jak wiadomo, poranne golenie ma wielki wpływ na resztę dnia. W dalszej części drugiego akapitu publicyści kolorowych czasopism, w których ciężko odróżnić reklamę od materiału redakcyjnego, stwierdzają zazwyczaj, że najlepiej sprzedają się tomiki sprawdzonych autorów. Przy okazji podają listę: Miłosz, Twardowski, Zagajewski, Szymborska, Różewicz. A gdzie Herbert? I po co tyle literek, kiedy w zupełności wystarczy Różewicz? Spytaj milicjanta, mądralo. Zaraz potem okazuje się, że ci sami publicyści pracują także na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej, bo strasznie ich interesuje zawartość podręczników szkolnych, które są dla nich (jak wyniki sprzedaży dla producenta sprawdzonego proszku) jedyną przepustką do wieczności. A wieczność wygląda mniej więcej tak: trafiamy w podręczniku na portret Zenona z Wałbrzycha, drugorzędnego poety o orientacji barbarzyńsko-homoseksualnej, aktywnego w trzeciej połowie XVII wieku (trzeciej, trzeciej), wydłubujemy mu oczy długopisem, na następnej kartce rysujemy na wysokości oczu Zenona dwa niewielkie punkciki, przykładamy kartkę z Zenonem do kartki z punkcikami i poruszamy nią w prawo i w lewo, albo w górę i w dół, zmuszając naszą koleżankę z ławki do perlistego śmiechu, który nie tylko świadczy o jej poczuciu humoru, ale jest także wyraźną zachętą do ściągnięcia z niej majtek. Po lekcjach udajemy się z koleżanką na balangę do zaprzyjaźnionego syna współwłaściciela hurtowni książek, gdzie zapominamy o Zenonie z Wałbrzycha. Nic dziwnego, że rząd III RP uwierzył w komputer, zapominając jednak, że zdolny gimnazjalista bez trudu dopasuje głowę Marii Konopnickiej do kształtnego torsu (z bujnie owłosionym łonem i stosownymi balonami, oczywiście) dorodnej szesnastki z Hamburga (dajmy na to, oczywiście). W przypadku Zenona z Wałbrzycha opieram się na wieloletnich i solidnych badaniach, a Marię Konopnicką spotykały już większe nieszczęścia. O czym jeszcze piszą ważni autorzy w ważnych tygodnikach, zanim przejdą do sedna? O tym, że młody poeta to taki, co nie przekroczył czterdziestki. O tym, że koterie i środowiska istniały od zawsze. O tym, że niektórym poetom udaje się czasem wydać bardzo dobrą książkę, ale ważny autor nie może o niej napisać do ważnego tygodnika, bo ma pilniejsze sprawy na głowie. O tym, że wiedzą, jak powinna wyglądać krytyka literacka. I o braku alternatywnej propozycji. Ponieważ Bohdan Zadura, podobnie jak “młodzi poeci”, których przeżył, nie został “autorem bestsellerowym”, nie nagrał płyty i nie trafił do podręczników, dam już sobie spokój z drugim akapitem i czym prędzej przejdę do trzeciego.

3

Czy w tych nieciekawych okolicznościach przyrody dłuższe utwory poetyckie Zadury mogą komuś poprawić nastrój?

4

Czy to prawda, że w naszej literaturze okresu wolności nic wielkiego się nie stało? Czy względy finansowe i prestiżowe rzeczywiście są motorem wszelkiego działania? Czy polityka ma wpływ na literaturę? Czy Marcel Reich-Ranicki miał rację? Czy krytyka literacka czyniła swoją powinność w przekonaniu, iż oto dzisiaj literatura polska rozwija się w stanie permanentnej rewolucji? Co otrzymaliśmy w spadku po XIX wieku, a co po Polsce Ludowej? Popyt i podaż? Co na to prasa, radio i telewizja? Gdzie jest moja sutanna? Gdzie jest mój notesik? Dlaczego w tym tygodniu poszło tylko tysiąc egzemplarzy moich zapisków? Dlaczego pani z radia nie zadzwoniła w sprawie wiersza na niedzielę? Czy pisarz jest wychowawcą narodu? Czy rzeczywiście literaturę lat dziewięćdziesiątych XX wieku odnosi się tylko do literatury lat dziewięćdziesiątych XX wieku? Co z duchem nieufności? Czy rzeczywiście wszyscy podobają się wszystkim? Czy młodzi biją starych? Czy starzy zawsze muszą posługiwać się kijami firmy Coelho&Wharton? Co na to firma Tokarczuk&Chwin, producent krążków? Dlaczego piersi Prawdy wiotczeją na naszych oczach? 4 czerwca 1989 roku?

5

Czy mam powtórzyć pytanie?

6

Nie trzeba.
Mogą.