Miroljub TODOROVIĆ: świnia jest najlepszym pływakiem
Właśnie ukazała się pierwsza w Polsce książka Miroljuba Todorovicia – najważniejszego serbskiego poety awangardowego. Autor łączy w swej twórczości konceptualizm, poezję konkretną, komputerową, permutacyjną, przedmiotową i gestualną, odnawia też tradycje dadaizmu i surrealizmu. świnia jest najlepszym pływakiem Miroljuba Todorovicia w przekładzie Kingi Siewior i Jakuba Kornhausera to druga po Wyspie na Księżycu Williama Blake’a w tłumaczeniu Tadeusza Sławka pozycja z nowego cyklu Biura Literackiego „Klasycy europejskiej poezji”.
W skład tomu wchodzą wiersze tworzone z gotowych, przechwyconych z różnych stron materiałów, wiersze-hybrydy i wiersze-instrukcje, które brzmią jak ogłoszenia płynące z dworcowych głośników, przefiltrowane przez anachroniczne zeszyty ćwiczeń i katalogi reklamowe. Do tego rozsypane i ułożone na nowo w duchu awangardowej dezynwoltury. Poeta okazuje się tu bacznym, a zarazem niepozbawionym zdystansowanego dowcipu, obserwatorem i krytykiem współczesności.
Zbiór pokazuje wszystko to, co najlepsze w tej poezji – pełne energii i swobodnych skojarzeń wiersze o strukturze rządzącej się modelami kombinatorycznymi, ale i prawem przypadku. Absurdalne zbitki słowne dialogują tu z terminologią naukową, strzępy medialnej nowomowy idą w parze z precyzyjnie wychwyconym ulicznym hałasem, fascynacja językowymi oczywistościami akompaniuje nowatorskiej strukturze. Moc wierszy czyni z tej poezji – przywodzącej na myśl dzieła dadaistów i konkretystów – kamień milowy w rozwoju sztuki konceptualnej.
W wywiadzie, jakiego Todorović udzielił magazynowi literackiemu biBLioteka, autor wyznaje: „Na samym początku wcale nie myślałem o swojej poezji w kontekście wielkiego ruchu awangardowego. Dużo pracowałem, miałem wielki upór, żeby osiągnąć zadowalające rezultaty. Prawie dekadę działałem we własnym zamkniętym laboratorium poetyckim, wszystko rozgrywało się w mojej głowie, w mojej świadomości. Aby powstał ruch, potrzeba radykalizmu, agonizmu i antagonizmu, ale też innych ludzi. Nosiłem sprzeciw w sobie, ale byłem samotny, bez wsparcia, niepewny”.
Zdaniem Joanny Orskiej, która jak pierwsza zrecenzowała książkę Miroljuba Todorovicia: „Jego wiersze niejednokrotnie przypominają kalejdoskop, w którym wirują fragmenty wypowiedzi – precyzyjnie jednak kombinowanych znaczeń. Możemy w pierwszym odruchu poszukiwania sensu znużyć się monotonną absurdalnością surrealistycznych zestawień. Kiedy jednak zaczynamy się im przyglądać z bliska, znaki na skórze wierszy Miroljuba Todorovicia układają się w frapujące sekwencje, chwilami przybierające wymiary kosmiczne”.
Miroljub Todorović to urodzony w 1940 roku i związany od wielu dekad z Belgradem najważniejszy neoawangardowy poeta serbski, prozaik, eseista, performer, artysta multimedialny, inicjator i teoretyk sygnalizmu, trendu literacko-artystycznego z końca lat 60. XX wieku, będącego częścią poszukiwań europejskiego konceptualizmu drugiej połowy XX wieku. Twórca poezji komputerowej, gestualnej, obiektów poetyckich, propagator zbliżenia sztuki i nauki, odnowiciel dadaizmu i surrealizmu na gruncie literatury środkowoeuropejskiej.
Z wyjątkiem kilku wierszy opublikowanych w czasopismach literackich (i trudno dostępnych) twórczość Miroljuba Todorovicia nie była wcześniej tłumaczona na język polski. Nowa inicjatywa obchodzącego swoje dwudziestopięciolecie Biura Literackiego ma na celu przybliżanie polskim czytelnikom twórczości poetyckiej najważniejszych europejskich twórców. Kontynuuje „poszukiwania nowych języków”, z którymi już trzecią dekadę kojarzone jest wydawnictwo Artura Burszty.
Urodzony w 1984 roku Jakub Kornhauser to poeta, eseista, tłumacz, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa. Jest współzałożycielem i członkiem Ośrodka Badań nad Awangardą na Wydziale Polonistyki UJ. Wydał cztery tomy poezji. Za Drożdżownię z 2015 roku został wyróżniony Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej. Tłumaczy z języka francuskiego, rumuńskiego i serbskiego. Mieszka w Krakowie.
Kinga Siewior (rocznik 1986) to literaturoznawczyni i tłumaczka. Jest współpracowniczką Katedry Antropologii Literatury i Badań Kulturowych w Ośrodku Badań nad Kulturami Pamięci (Uniwersytet Jagielloński). Zajmuje się zjawiskami z pogranicza fotografii i literatury, geopoetyką, środkowoeuropejskimi politykami i poetykami pamięci oraz mariażami dwudziestowiecznych ideologii z literaturą. Także mieszka w Krakowie.
