Tadeusz RÓŻEWICZ: Credo

Nie lada gratkę Biuro Literackie przygotowało z okazji swojego dwudziestopięciolecia. Na tom zatytułowany Credo złożyło się 25 wierszy poety, który w ostatnich latach życia opublikował w wydawnictwie Artura Burszty jedenaście swoich książek. Pierwszą z nich była nauka chodzenia z 2007 roku. W 2015 roku ukazał się pośmiertny tom Ostatnia wolność zbierający pożegnalne wiersze Tadeusza Różewicza. Credo, podobnie jak poprzednie książki autora, przygotował Jan Stolarczyk.

Nie lada gratkę Biuro Literackie przygotowało z okazji swojego 25-lecia. Na tom zatytułowany Credo złożyło się 25 wierszy poety, który w ostatnich latach życia opublikował w wydawnictwie Artura Burszty jedenaście swoich książek. Pierwszą z nich była nauka chodzenia z 2007 roku. W 2015 roku ukazał się pośmiertny tom Ostatnia wolność zbierający pożegnalne wiersze Tadeusza Różewicza. Credo, podobnie jak poprzednie książki autora, przygotował Jan Stolarczyk.

Na charakterystyczna dla Różewicza napięcie, widoczne również w tym zbiorze, zwraca uwagę recenzujący książkę na łamach biBLioteki Karol Maliszewski: „Ten rozdźwięk towarzyszył mi przy lekturze Creda. Poczucie nieustającego napięcia między chęcią afirmowania poetyckiego gestu a potrzebą ironizowania na jego temat, negowania jego istotnego sensu. Oto ciemna energia, której obecności doświadczałem przy czytaniu”.

I dodaje: „W tym Różewicz jest ciągle żywy, żywotny, współczesny, właśnie jako świadek wiecznie stającego się końca poezji, procesu pisania podlegającego temu mrocznemu cieniowi i jednocześnie mu zaprzeczającego. Ta szarpanina jest wciąż płodna i na swój sposób nowoczesna”. Wybór Jana Stolarczyka przesuwa też akcenty w innej jeszcze kwestii, wbrew przyklejonej twórcy „materialistycznej” etykiecie.

„Chodzi o stopniowe nasycanie ‘materializmu’ i ‘ateizmu’ treściami metafizycznymi” – zauważa Karol Maliszewski. „To, co ludzkie, proste, zwyczajne znajduje w tym wyborze, w tak sprofilowanym kształcie przesłania, sprzymierzeńca w postaci czegoś już prawie religijnego. Oczywiście nie ma w tym ostentacji i przesady, bo jest przecież subtelna granica między wiarą a jej pozorami. A jednak…”. W tym miejscu warto zostawić pole do interpretacji dla czytelnika.

Tadeusz Różewicz urodził się 9 października 1921 roku w Radomsku. Debiutował przed wojną w miesięczniku sodalicji mariańskiej „Pod znakiem Marii” i ogólnopolskim piśmie młodzieży „Czerwone Tarcze”. Prawdziwy debiut poetycki (tom Niepokój), którym dojrzale wszedł do literatury, ukazał się w roku 1947. W kolejnych latach ukazywały się zbiory poezji, potem prozy, wreszcie zostały wystawione liczne dramaty Różewicza.

Utwory Tadeusza Różewicza opublikowano w pięćdziesięciu językach. Był on laureatem licznych polskich oraz światowych nagród artystycznych, a także doktorem honoris causa dziewięciu polskich uczelni. Od 2007 roku aż do śmierci poety w 2014 roku Biuro Literackie stało się domem wydawniczym Tadeusza Różewicza. Do tej pory ukazało się tu jedenaście tomów z poezją, prozą, wywiadami oraz książka z wierszami jemu dedykowanymi i z interpretacjami jego poezji pt. Dorzecze Różewicza wraz z filmem autorstwa Artura Burszty i Jolanty Kowalskiej.

Autorem wyboru jest wieloletni sekretarz Tadeusza Różewicza i redaktor jego książek Jan Stolarczyk, który tak mówi o Credo: „Tomik to moja antologia osobista, ale nie subiektywna, składająca się z wierszy, które lubię, lecz z tych, które zdolne są dziś przemówić do doświadczenia młodego pokolenia, korespondować z jego dylematami, niepokojami. Między mną a Tadeuszem Różewiczem widzę tego potencjalnego odbiorcę – czynnego świadka dialogu z mistrzem”.

Jan Stolarczyk urodził się w 1947 roku w Wojcieszowie. Jest absolwentem technikum górniczego i filologii polskiej. Pracował w różnych zawodach. Od początku 1987 do końca 2007 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego w Wydawnictwie Dolnośląskim. Jest pomysłodawcą (sam i z Andrzejem Adamusem) wielu serii książkowych, m.in. „A to Polska właśnie”, „Biblioteka Pisarzy Żydowskich”, „Biblioteka Klasyki”.

Przez wiele lat współpracował jako redaktor m.in. ze Zbigniewem Herbertem i Tymoteuszem Karpowiczem. Przez 27 lat był redaktorem i współpracownikiem Tadeusza Różewicza, współuczestniczył w wydaniu wszystkich nowych książek poety oraz 12-tomowych „Utworów zebranych”. W 2007 roku razem z Różewiczem przeniósł się do Biura Literackiego. Po śmierci Tymoteusza Karpowicza w 2005 roku opiekował się jego spuścizną.

Książka Tadeusza Różewicza jest pierwszą z ośmiu okolicznościowych publikacji z utworami najważniejszych autorów, których twórczością zajmowało się w ostatnim ćwierćwieczu Biuro Literackie. Wszystkie będą ukazywać się od stycznia do grudnia 2020 roku i zostaną zaprezentowane podczas 25. edycji festiwalu Stacja Literatura zaplanowanego między 10 a 13 września w Stroniu Śląskim i Siennej.