recenzje / KOMENTARZE

danc, za co, Ulga, Mam, Długi, Czwarta rano

Anna Podczaszy

Szkic Anny Podczaszy opublikowany w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.

Biuro Literackie

danc

hijbe szynczok lijbe dyzze
danc o tuli laj
danc bo czotszuszt itsu so
zig de faro danc

jorszo judisz minderene
mintosz mile risz
hippo wige ejre wite
girdż bere pu jisz

irsze zirt muszt danc
irsze zirt muszt danc curu
irsze zirt muszt ranc
irsze zirt muszt ranc curu

cybut se me o hud’ me wet szpydyt

jugru o szy mojlo o szy
lit mu szlago rejno hoj bo
gujro korubo igre czi kurubo
mijgisz muszujogo no kromi muszugo

danc o kutbe
danc o hige
danc o hugo
danc o fut’bo


Jak mam się obejść bez melodii? Jakże mi się obejść bez trącających mną dźwięków? Melodia, jako pierwotniejsza, ma nad pieśnią (słowem) oczywistą przewagę – jest pojemniejsza a zarazem lżejsza, gdyż bez-słowna właśnie. Nie musi opowiadać – jest samą opowieścią. W ogóle nic nie musi; toczy się niby od niechcenia a pozostawia w gruncie rzeczy ślady, które słowom mogą się jedynie marzyć. Lecz piszę słowami, choć w przypadku tytułowego “danc”, najchętniej przetłumaczyłabym je na nuty, i to nuty będące nie zapisem, odtworzeniem dźwięku, lecz dźwiękiem samym, melodią, która mnie potrąciła i prosi do tańca.


za co

czy za głowę się łapać czy za serce
gdy wybucha piosenka z głębin tak ukrytych
że myślałeś o nich jakby z drugiej strony
były a nie tutaj zwłaszcza po

tym są dźwięki usypane w stożek
nutki oraz wioliny wpisane jak klucze
ptaków w niebo które nie zważając na nic na nas
robi nam na głowę za co

mam się łapać gdy po wszystkim
wciskam guzik pilota i melodia
zmiata mnie raz jeszcze a potem
raz jeszcze wybucha mi serce?


Jak mam się obejść bez słów? Jakkolwiek ułomnie, operuję nimi. Stąd wiersz – komentarz do bezsłownej (bezsilnej czasem – bo na kartce) melodii. Stąd “za co”.


Ulga

On mówi styczeń, ja lipiec.
On śnieg, ciepłe kąty, nastroszone wróble.
Ja upał, wyczekiwany chłód nocy, spocone ręce.

Krążymy wokół tematów, miejsc, ludzi.
Wciąż to samo. Ale – wciąż nieobojętne. O dziwo?
Co więcej nawet – drogie.

Nie wyszliśmy razem. Nie wracamy razem.
Nie jesteśmy razem, proszę pana, pani. Nie, nie przeszkadza pani, pan.

Opuszczone skrzydła, głowy pełne zaniechanych pytań
nosimy jedno drugiemu.
A gdzie nas nosi?

Kim jesteś? Kim jestem? Kim jesteśmy?
Pytania z audiotele są trudniejsze, śmiejemy się z ulgą.


Mam

Mam pokój żółty jak słońce. Jest środek nocy. Ciepło od lata.
(I od)

Mam kwiaty jak wielki, umajony ołtarz.
Odgadują moje myśli, chwiejnie potakują, gdy przejeżdża pociąg
i trzęsą się mury mojego domu.
(Ciarki, dreszcze na samą myśl o)

Mam rzędy książek wiernych jak anioły stróże.
Śpią, czy czuwają – z kartkami złożonymi jak skrzydła? ręce?
(Modlę się o, za)

Mam stół, lampę, fotel et cetera. Mam wszystko. Nawet Boga w sercu.
(Królestwo za, krzyczę.)

Mam skończone szkoły. Zdrowe ręce. Perspektywy, horyzonty, życie całe.
Świat u moich stóp.
(Wiruje, chwieje się, pada.)

Mam na ten świat okno, które otwieram
i wyskakuję – pełna nadziei.


Pisząc “Ulgę” i “Mam” nie dręczyłam się odwiecznym dylematem, ni tym bardziej nie zamierzałam go rozstrzygać.


Długi

Dzień, w którym nie zarobiłam stu złotych, ponieważ
miałam już dość (pieniędzy?), choć, z drugiej strony,
wielka jest potrzeba,

dzień, w którym przestałam być nagle, choć spodziewanie
młodą, rosnącą nadzieją na zwycięstwa w odwiecznych
(o Boże) zapasach,

dzień, w którym przestaję powtarzać rytuał, jak pacierz,
w którym po raz kolejny przekonuję się,
żem niewytrzymała i słabego serca,
w którym nie wytrzymują napięcia: ścięgna, wiązadła, sznurówki,

dzień, w którym ugrzęzłam po chuja? w słowach
obłych i mdłych, w którym nie świeciło słońce,
choć deszcz też nie padał, w którym nic w ogóle nie
świeciło a wszystko prócz deszczu upadło,

dzień, w którym policzyłam nieprzespane noce i,
porównując z analogicznym okresem roku ubiegłego,
bilans wyszedł mroczny,

dzień, w którym czuję się jak niepotrzebny bajpas,
w którym ubrałam się i wyszłam i nieprawda, że
przez całą drogę powrotną nie czułam chłodu
mimo rozpiętej kurtki i braku czapki,

dzień, w którym ostatni raz nosiłam pakunek ze skrzydłami,
w którym nie popełnię histerycznego głupstwa w łazience,
po którym jutro nie umrze, bo tomorrow never dies,

dzień, po którym nie pozwolę sobie na luksus zwariowania od do,
bo wiem, że nie (łatwo) da się odkręcić spiralę rozpaczy, kłamstw,
żalu, strachu, lenistwa, pychy, dumy, letargu i co tam (mam) jeszcze,

dzień, w którym zdaję sobie sprawę, że miliony
czuło, czuje i czuć się będzie identycznie
źle, więc, statystycznie rzecz biorąc, nie ma powodów do niepokoju,
do pisania, czy raczej kolejnego przepisywania tej samej treści,

dzień, w którym piszę,

dzień, w którym nie zdarzyło się nic
godnego uwagi a najgorsze, że nie zdarzyło się owe sto złotych,

dzień, w którym nie chcę pływać, ma się ku końcowi.
I zanurzam go w wannie pełnej ciepłej wody i piany,
i trzymam za szyję, i nie puszczam.


Czasem wiemy jak coś się skończy…


Czwarta rano

Świta. Pierwsze oznaki budzenia: sieroce kukania i szmery
zmęczonych kotów. Dzięcioł wali głową w pień. Wyrywa
mnie ze snu nakaz: wstań i nie śpij (więcej), otwórz (oczy), pisz.

Pora jest nieprzyzwoita. Płodzą się wiersze, z rodzeniem gorzej.
(Gdzie jesteś, e, potrąca moim ramieniem, czy możesz obrócić
się w moją stronę? Wstrząsa mną sen, zamglenie

powiek powoli ustępuje. Więc “nic dobrego o czwartej nad ranem”?
Przespałam wszystkie wcześniejsze godziny, tak mocno, że łóżko
zmęczone i sen wyczerpany, zaczyna brakować słów i ciebie,

proch z tego, że się obracam. Przypomina się Bardzo Młody Wiersz.
Bardzo młody: taki, co grzmi, żąda, łka, błaga i krwawi, dlatego wziął
i umarł, niech żyje i nie będzie przytoczony

[oraz z innych powodów]. Dlaczego nie był się skończył raz a dobrze?
Wyblakłe echo kukań szatkuje sen, każe. Nie wiem, jak skończy
ć
.
)


…a czasem nie. Na koniec, państwo pozwolą, że ja sobie pisnę wiersz, czasami, i niech to będzie moim komentarzem na temat pisania przeze mnie wierszy.

O AUTORZE

Anna Podczaszy

ur. w 1972 r. Poetka, wykładowczyni w Centrum Kształcenia Językowego i Ustawicznego Kadr. Nominowana do Nagrody Literackiej Nike za tomik danc (2000), który był jej poetyckim debiutem. W kolejnych latach opublikowała również zbiór wierszy Wte i nazad (2003) oraz Mniej, więcej (2007), a w 2018 r. również książkę z wierszami dla dzieci Grymasy. Życie między wierszykami. Mieszka w Legnicy.

powiązania

Pójście za Norwidem

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Podczaszy Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki

Rozmowa Anny Podczaszy z Eugeniuszem Tkaczyszynem-Dyckim, towarzysząca premierze książki Kochanka Norwida, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 13 marca 2023 roku.

WIĘCEJ

Srebro i kwarc

dzwieki / WYDARZENIA Adam Zdrodowski Anna Podczaszy Łukasz Jarosz

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Łukasza Jarosza, Anny Podczaszy i Adama Zdrodowskiego podczas Portu Wrocław 2008.

WIĘCEJ

Moi Moskale

dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski Anna Podczaszy Bogusław Kierc Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Jerzy Jarniewicz Julia Fiedorczuk Krzysztof Siwczyk Natalia Gorbaniewska Natalia Woroszylska Tadeusz Pióro Wiktor Woroszylski

Zapis całego spotkania autorskiego wokół antologii Moi Moskale podczas Portu Wrocław 2006.

WIĘCEJ

Zaskroniec, Prolegomena i Wte i nazad

dzwieki / WYDARZENIA Anna Podczaszy Bogusław Kierc Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego Bogusława Kierca, Zbigniewa Macheja i Anny Podczaszy w trakcie festiwalu Port Legnica 2003.

WIĘCEJ

Wiersze i opowiadania doraźne 2019

utwory / zapowiedzi książek Anna Podczaszy Bronka Nowicka Marta Podgórnik Tadeusz Sławek

Fragment zapowiadający almanach Wiersze i opowiadania doraźne 2019, który ukaże się w Biurze Literackim 4 września 2019 roku.

WIĘCEJ

Listopad nad Narwią i danc

dzwieki / WYDARZENIA Anna Podczaszy Julia Fiedorczuk

Zapis całego spotkania autorskiego Julii Fiedorczuk i Anny Podczaszy podczas Portu Legnica 2000.

WIĘCEJ

Czynny opór

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Podczaszy Joanna Roszak

Rozmowa Joanny Roszak z Anną Podczaszy, towarzysząca wydaniu książki Grymasy Anny Podczaszy, z ilustracjami Zuzanny Orlińskiej, która ukazała się w Biurze Literackim 26 listopada 2018 roku.

WIĘCEJ

Białe noce

dzwieki / RECYTACJE Anna Podczaszy

Wiersz z tomu Mniej, więcej, zarejestrowany podczas spotkania “Srebro i kwarc” na festiwalu Port Wrocław 2009.

WIĘCEJ

Mniej, więcej

nagrania / Z Fortu do Portu Anna Podczaszy

Wiersze z książki Mniej, więcej. Fragment spotkania autorskiego w ramach 13. festiwalu literackiego Port Wrocław 2008.

WIĘCEJ

Grymasy (2)

utwory / zapowiedzi książek Anna Podczaszy

Fragment zapowiadający książkę Grymasy Anny Podczaszy, z ilustracjami Zuzanny Orlińskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 26 listopada 2018 roku.

WIĘCEJ

Grymasy (1)

utwory / zapowiedzi książek Anna Podczaszy

Fragment zapowiadający książkę Grymasy Anny Podczaszy, z ilustracjami Zuzanny Orlińskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 26 listopada 2018 roku.

WIĘCEJ

danc

dzwieki / RECYTACJE Anna Podczaszy

Wiersz z tomu “100 wierszy polskich stosownej długości”, zarejestrowany podczas spotkania “100 wierszy polskich stosownej długości” na festiwalu Port Wrocław 2015.

WIĘCEJ

Dyskusja “Brzmienie i rytm”

nagrania / Między wierszami Andrzej Sosnowski Anna Podczaszy

Anna Podczaszy i Andrzej Sosnowski mówią o brzmieniu, rytmie i melodii wiersza.

WIĘCEJ

Dyskusja “Czy poezja może zmienić świat?”

nagrania / Między wierszami Anna Podczaszy Bohdan Zadura Jerzy Jarniewicz Krzysztof Siwczyk Tomasz Broda Zbigniew Machej

Krzysztof Siwczyk, Anna Podczaszy, Bohdan Zadura, Jerzy Jarniewicz, Zbigniew Machej oraz Tomasz Broda o tym, czy poezja to próba “dania w pysk światu”, czy może jego zmiany?

WIĘCEJ

Rozmowa o książce Sposoby na zaśnięcie

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Podczaszy Bohdan Zadura Filip Zawada Jerzy Jarniewicz Joanna Mueller Marianna Sztyma Tomasz Broda Zbigniew Machej

Dzieci zadają pytania autorom i autorkom książki Sposoby na zaśnięcie, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 13 lipca 2015 roku.

WIĘCEJ

Pójście za Norwidem

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Podczaszy Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki

Rozmowa Anny Podczaszy z Eugeniuszem Tkaczyszynem-Dyckim o jego nowej książce Kochanka Norwida, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 26 maja 2014 roku.

WIĘCEJ

O Cle

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Podczaszy Jacek Dehnel Jakub Winiarski Paweł Sarna Tobiasz Melanowski

Komentarze Anny Podczaszy, Jacka Dehnela, Tobiasza Melanowskiego, Pawła Sarny oraz Jakuba Winiarskiego, towarzyszące premierze książki Bogusława Kierca Cło, wydanej w Biurze Literackim 16 czerwca 2008 roku.

WIĘCEJ

Punkt oparcia, Wszystko ustaje, Dom

recenzje / KOMENTARZE Anna Podczaszy

Autorski komentarz Anny Podczaszy do wierszy z książki Wte i nazad.

WIĘCEJ

O Mniej, więcej

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało Bogusław Kierc Paweł Mackiewicz

Komentarze Agnieszki Wolny-Hamkało, Bogusława Kierca, Pawła Mackiewicza.

WIĘCEJ

Dom z samych balkonów

recenzje / ESEJE Grzegorz Tomicki

Szkic Grzegorza Tomickiego towarzyszący premierze ksiażki Wte i nazad Anny Podczaszy, która ukazała się nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ