Negocjacje próbne

1

Gdy­by był pro­fe­so­rem uni­wer­sy­te­tu, zaczął­bym tak:

„Deli­kat­ność to spo­sób odczu­wa­nia świa­ta rzad­ko w naszych cza­sach spo­ty­ka­ny. Nie potra­fię zna­leźć inne­go okre­śle­nia: wła­śnie deli­kat­na jest ta poezja. Poezja dys­kre­cji, ści­szo­ne­go gło­su, kame­ral­nych trak­ta­tów o życiu, śmier­ci, nie­do­po­wie­dzia­nych do koń­ca skarg. Cię­żar rze­czy osta­tecz­nych zda­je się być tutaj nie­do­strze­gal­ny, lecz zara­zem jest bar­dzo doj­mu­ją­cy. W oma­wia­nych liry­kach sło­wa codzien­ne nie słu­żą jed­nak sku­tecz­ne­mu oswa­ja­niu egzy­sten­cjal­nej trwo­gi, pozor­na lek­kość wyra­zu – złu­dzie, że znaj­dzie­my roz­wią­za­nia praw­dzi­wie poważ­nych pro­ble­mów. Co naj­wy­żej moż­li­wy sta­je się dystans wobec gwał­tow­nych eks­pre­sji bólu oraz lamen­tów nie w porę.

Lęk przed zra­nie­niem, lęk przed dotknię­ciem, powsze­dnie rany odno­szo­ne w utarcz­kach ze świa­tem (kra­wę­dzie spo­tka­nych rze­czy są zde­cy­do­wa­nie zbyt ostre), trud­na akcep­ta­cja cie­le­sne­go, a przez to ogra­ni­czo­ne­go, wymia­ru ist­nie­nia – takie kom­plek­sy i prze­są­dy skła­da­ją się na obraz oso­by wraż­li­wej, wypo­wia­da­ją­cej się w tych wier­szach. Nie nale­ży jed­nak mylić tych wła­ści­wo­ści ducho­wych oraz zespo­łów reak­cji z naiw­nym i zwy­kle draż­nią­cym aniel­stwem”.

Bar­dzo się dzi­wię, wiesz, gdy mówisz: nie ma
dla mnie ratun­ku. Sie­dzisz nie­ru­cho­my,
z angiel­ską książ­ką, i pró­bu­jesz skła­dać trud­ne
sło­wa, budo­wać dom, ogród, musz­tar­dę.

2

Gdy­bym był dow­cip­ni­siem z inne­go wydzia­łu, na począ­tek spró­bo­wał­bym tak:

„Od pew­ne­go cza­su tekst inte­re­su­je nas bar­dziej niż rze­czy, tzn., być może, inte­re­su­je nas przede wszyst­kim nie­obli­czal­ność samych rze­czy”.

Masz mnie jak kart­kę, pod zachłan­nym pal­cem,
zło­żo­ną z liter płasz­czy­znę pła­skie­go die­tą
owo­ców brzu­cha, nie­czyn­ne­go mózgu peł­ne­go
czar­nych koni, two­ich stóp w pan­to­flach,

zgu­bio­nych wdzięcz­nie pocią­gów do miejsc C
i B, któ­rym zmie­nio­no nazwy. Sia­dam w środ­ku
nocy i słu­cham Stin­ga, śnię o brzy­twach, któ­rych
moż­na się chwy­tać, gdy ktoś idzie na dno jak
sta­tek pija­ny.

3

Gdy­bym był pro­fe­so­rem uni­wer­sy­te­tu, zakoń­czył­bym tak:

„Na koniec wyli­cze­nia: lustro tajem­ni­cy, choć taka meta­fo­ra nie poja­wia się w żad­nym z utwo­rów, lecz wła­śnie wysi­łek nazy­wa­nia nie­na­zy­wal­ne­go oraz prze­kra­cza­nia poznaw­czych gra­nic wyda­je się cha­rak­te­ry­stycz­ny dla oma­wia­nej poezji. Tafla lustra jest nie­prze­zro­czy­sta. Podej­mo­wa­ne pró­by nie przy­no­szą ocze­ki­wa­nych rezul­ta­tów. Roz­wią­za­nia nie poja­wia­ją się, ale lepiej rozu­mieć będzie­my treść egzy­sten­cjal­nych pytań. Meta­fi­zycz­ne dąże­nie zaś pole­ga­ło­by na tym, by choć przez moment posłu­żyć się nie­do­stęp­nym dla nas wzro­kiem trans­cen­den­cji.

Dozna­nie nie­trwa­ło­ści rze­czy w oma­wia­nej poezji jest szcze­gól­nie moc­ne. Nie­ustan­nie gro­ma­dzi się tu dowo­dy na prze­mi­ja­nie, roz­pad i kru­chość życia ludz­kie­go. Moż­na by nawet mówić w tym miej­scu o serii ćwi­czeń, któ­ra na tym pole­ga, że wciąż poprzez nowe nazwy oraz meta­fo­ry poet­ka sta­ra się dotrzeć do ukry­tych reguł ist­nie­nia. To, co naj­waż­niej­sze, zata­jo­ne zosta­ło pod powierzch­nią rze­czy doty­kal­nych”.

Zawsze myśla­łam: pew­nie, tak łatwo potra­fię się zgu­bić,
w czte­rech ścia­nach czy­je­goś przy­wią­za­nia do ścian,
trzech ude­rze­niach sil­ni­ka sta­rej sko­dy sąsia­dów,
we dwóch kolej­kach po buty do tego same­go skle­pu,

jed­nej wód­ce chło­dzo­nej kra­jo­wej, pię­ciu two­ich sło­wach:
„Dla cie­bie nie ma ratun­ku”.

4

Gdy­bym był dow­cip­ni­siem z inne­go wydzia­łu, zakoń­czył­bym tak:

„W samej rze­czy, bani­cja”.

A prze­cież jest, uwierz tro­chę – czu­ję, że rośnie ci
w gar­dle zna­jo­mą dło­nią, kie­dy patrzysz na mnie
jakoś tak obco, że nie wiem czy to ty, czy ręka
współ­czu­ją­ce­go po ojcow­sku kata
wie­sza się za mnie, na krzy­żu, samo­pie­ści
gwoź­dzia­mi; „Prze­cież jest” – tłu­ma­czę gło­śno

a ty odkła­dasz angiel­ską książ­kę, i obo­je jeste­śmy
w tym miej­scu zagu­bie­ni, nie wie­my, co robić
jeśli robić cokol­wiek. Odgar­niam wło­sy, żebyś
lepiej wie­dział, że potrze­bu­ję cię do hap­py endów,
hap­py star­tów powie­ści auto­bio­gra­ficz­nych.

5

Nie jestem pro­fe­so­rem uni­wer­sy­te­tu. Nie jestem też dow­cip­ni­siem z inne­go wydzia­łu. Jedy­ny zawód, jakim będę mógł się pochwa­lić przed synem, to sce­na­rzy­sta (cał­kiem zdro­we połą­cze­nie pro­fe­so­ra uni­wer­sy­te­tu, któ­ry stra­cił wła­śnie duże pań­stwo­we pie­nią­dze na bada­nia nauko­we, i dow­cip­ni­sia z inne­go wydzia­łu, któ­re­mu nie chcą już nic wydru­ko­wać, bo prze­giął pałę i obra­ził kogoś waż­ne­go z inne­go wydzia­łu). W tej sytu­acji mogę zakoń­czyć tyl­ko tak:

„Z tego może być film. Czar­no-bia­ły, mój ulu­bio­ny. Tako rze­cze rzecz”.

Bie­rzesz mnie w pal­ce i nazy­wasz miło­ści­wą
otchła­nią, rze­ką, mlecz­ną pier­sią. Jestem
tym wszyst­kim, kie­dy ty tak twier­dzisz i nigdy
poza tym, czy­li poza tobą.

6

Aha, nie cyto­wa­łem wier­sza „Gada­nie” z tomu „Dan­cing” Dag­ma­ry Suma­ry, żeby coś ilu­stro­wać i do cze­goś prze­ko­ny­wać. Wiersz mi się po pro­stu spodo­bał, więc sko­rzy­sta­łem z oka­zji i poka­za­łem go w tym miej­scu po kawał­ku, ale w cało­ści, żeby było wię­cej wier­sza, bo prze­cież wier­sza nigdy za dużo, szcze­gól­nie takie­go, któ­ry rośnie czy­tel­ni­ko­wi w gar­dle zna­jo­mą dło­nią.