recenzje / ESEJE

Polska poezja przed debiutem – rozeznanie

Anna Mochalska

Recenzja Anny Mochalskiej towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie debiuty 2020, która ukazała się w Biurze Literackim 26 lipca 2021 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

W antologii Połów. Poetyckie debiuty 2020 przeczytamy 72 wiersze, których autorami są: Sara Akram, Tomasz Gromadka, Karolina Kapusta, Julian Rosiński, Zuzanna Strehl, Nina Voytala. Gros tych nazwisk dla wielu brzmi już znajomo, ale czym innym jest czytanie rozsypanych po różnych czasopismach tekstów, a czym innym cały tuzin utworów zebranych w jednym miejscu i pod wspólnym tytułem. To przedsmak tego, z czym lada moment możemy mieć do czynienia w pełnoprawnych debiutach wspomnianych wyżej autorek i autorów. Stoją na przedpolu i wykonują w stronę czytelnika gest. Już teraz mówią, co mają, a my powinniśmy się szykować, żeby być przygotowani, gdy nadejdzie. Ale co nadejdzie? Jakim arsenałem środków dysponują wyłowieni? O tym teraz kilka słów.

1. Sara Akram, „Mistrz Worda opanowuje podstawowe kompetencje soszjalu”

U Akram zwracają uwagę przede wszystkim dwa aspekty: świetne operowanie językiem i strukturą wiersza oraz konsekwentne sięganie po tematykę i środki – powiedzmy dosyć ogólnie – komputerów czy internetów. Współczesna tematyka, pewna mechaniczność rzeczywistości, w jakiej funkcjonujemy, w tekstach lubelskiej poetki znajduje sobie odpowiednik w postaci powtórzeń. Sens ewoluuje dzięki subtelnym zmianom słów, a to ewolucja w sposób naturalny skutkuje gradacją wiersza, który w pełni wybrzmiewa dopiero po ostatniej frazie. Akram się bardzo dobrze czyta, ale równie dobrze by się jej słuchało: „Mistrz Worda banuje SEM w głośnikach ścina biel/ szeruje szmer w przedsionkach i rozrasta się”.

2. Tomasz Gromadka, „Komunizm, gówno i może cię kocham”

Najstarszy – zdaje się – uczestnik tego Połowu. Jego poetyka wyraźnie odstaje od pozostałych głosów. Bierze się skądinąd, mówi o czym innym i przy użyciu innych środków. Ciekawe pisanie, które brzmi zaskakująco znajomo, dzięki temu, że autor sięga po utarte literacko i kulturowo frazy; rozbija je, tworząc nowe sensy. Znane każdemu przyśpiewki, mimochodem nucone szlagiery, do cna zużyte frazeologizmy. Gromadka zbiera je wszystkie i przetwarza na własny użytek. Bardzo ciekawe jest też świadome operowanie błędem w tych wierszach: niewłaściwą formą, niepasującą odmianą itd. To wytrąca z równowagi, zatrzymuje uwagę czytelnika. Intrygujące.

3. Karolina Kapusta, „Wykwit”

Bardzo oszczędny zestaw. Krótkie wiersze, w których podmiot często dystansuje się od materii tekstu, by móc z chirurgiczną precyzją (tak zresztą zatytułował swój komentarz Dawid Mateusz) dokonać stosowych cięć i operacji na wierszu. Pisanie o cielesnym cierpieniu, które się w nim nie nurza, tylko odnotowuje stany, doznania, reakcje. Mimo niezwykłej zwięzłości poszczególnych utworów autorce udaje się zagrać rytmem, refrenem, odpowiednim wyczuciem melodii i tempa frazy. „Wykwit” to jeszcze za mało na samodzielny debiut, ale też Kapusta nie obrała łatwej ścieżki: z jednej strony temat często eksploatowany, z drugiej lakoniczność, która wymaga naprawdę doskonałego warsztatu. Trzymam kciuki za dalszy rozwój i jestem go bardzo ciekawa.

4. Julian Rosiński, „Wieże”

Rosiński starym historiom znajduje nowe ramy. Ponieważ sięga po wątki religijne, za zasadne uważam uznanie pewnej apokryficzności tych wierszy, przy czym tekstem właściwym (wyjściowym) byłaby tu nie tylko Biblia, lecz także choćby baśnie. Rosiński i Zuzanna Strehl (o której zaraz) to najmłodsi autorzy ujęci w tej antologii, urodzeni już w XXI wieku. Autor zestawu „Wieże” czyta rzeczywistość oswojoną przez poprzednie pokolenia – mam na myśli tysiąclecia, perspektywę historyczną – już zupełnie inaczej, czemu wyraz daje w poezji. Bardzo dobrze komunikuje się z czytelnikiem, sięga po zasoby wspólne (kultura, religia), ale reinterpretuje znane wątki, umieszcza w aktualnych kontekstach. Naprawdę wartościowe doświadczenie lekturowe.

5. Zuzanna Strehl, „Wszystkie moje lesby sprzedam do porno”

Wspomniana wyżej autorka urodziła się – podobnie jak poprzednik – w 2001 roku. Tytuł zestawu bardzo dużo mówi o pomieszczonych w nim wierszach. Strehl interesuje obszar w poezji niedoreprezentowany. To eufemizm – tak naprawdę sedno sprawy oddaje „krótka rozprawa o widoczności lesbijek w przestrzeni publicznej:”. A dalej co? Pusta kartka. To uderza. Mocno. I bardzo dobrze. Jest w tych wierszach olbrzymia energia, niezgoda, chęć działania. To, co mówi Strehl, jest niezwykle ważne i potrzebne. Niech ta niezgoda jeszcze się podgotuje na wolnym ogniu i uderzy w nas, czytelników, z siłą podobną do Instrukcji dla ludzi nie stąd Patrycji Sikory. Będę na to czekać.

6. Nina Voytala, „Found Footage”

Last but not least – Nina Voytala, której projekt poetycki trudno ująć w jakieś ramy oprócz tych, które – jak słusznie zauważył Dawid Mateusz – autorka podpowiedziała czytelnikom w tytule zestawu. Stylizowane amatorskie nagranie, rozedrgany obraz, pozorny chaos. W tych wierszach ważne są pojedyncze sekwencje i zarządzanie przestrzenią wewnątrz tekstu. Wiersze Voytali są niezwykle pojemne, ale łączenie poszczególnych elementów to w znacznej mierze zadanie czytelnika. Lektura pewnie poskutkuje co najmniej uniesieniem brwi. Jeśli debiutancka książka autorki będzie utrzymana w takiej konwencji, to przed czytelnikami i krytykami zostanie postawione spore wyzwanie. Zresztą – jest nim już teraz.

Tak – w dużym skrócie – prezentuje się antologia Połów. Poetyckie debiuty 2020. Różnorodne głosy, różne etapy twórczości, różne narzędzia i tematy. Łączy je jedno – autorzy jeszcze nie zadebiutowali samodzielnymi książkami poetyckimi, ale najpewniej prędzej czy później to uczynią. Wówczas ta publikacja będzie wartościową próbką ich twórczości. Dla niektórych pewnie „połowowe” wiersze pozostaną juweniliami, dla innych zestaw pomieszczony w tej książce będzie podstawą całego twórczego projektu. W tym momencie w ręce czytelnika z pewnością trafia interesująca antologia. Jak śpiewał niejaki Skaza: „Oto plan nasz i kłów naszych blask./ Przyjdzie czas!”. Gdy przyjdzie – będziemy gotowi.

 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

 

O AUTORZE

Anna Mochalska

Ur. w 1992 r., poetka, krytyczka literacka. Autorka książek syndrom obcej ręki i same głosy. Wielokrotnie wyróżniana w konkursach poetyckich. Współpracuje z Salonem Literackim. Mieszka w Bydgoszczy.

powiązania

Co dzieje się w Stupčevici, zostaje w Belgradzie

recenzje / ESEJE Anna Mochalska

Recenzja Anny Mochalskiej, towarzysząca premierze książki Moja mama wie, co się wyprawia w miastach Radmily Petrović w tłumaczeniu Aleksandry Wojtaszek, która ukaże się w Biurze Literackim 17 kwietnia 2023 roku.

WIĘCEJ

Upadek bez amortyzacji – “ruń” Klaudii Pieszczoch jako test zaufania

recenzje / ESEJE Anna Mochalska

Recenzja Anny Mochalskiej, towarzysząca premierze książk ruń Klaudii Pieszczoch, wydanej w Biurze Literackim 9 stycznia 2023 roku.

WIĘCEJ

Popłyniemy na łów, na łów, towarzyszu mój

recenzje / ESEJE Anna Mochalska

Recenzja Anny Mochalskiej, towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty 2021, która ukaże się w Biurze Literackim 3 października 2022 roku.

WIĘCEJ

Za wolność tych, których nie lubimy. Maja Urban i jej Statua wolności

recenzje / ESEJE Anna Mochalska

Recenzja Anny Mochalskiej, towarzysząca premierze książki Statua wolności Mai Urban w tłumaczeniu Miłosza Waligórskiego, wydanej w Biurze Literackim 22 sierpnia 2022 roku.

WIĘCEJ

na drugim planie

utwory / premiery w sieci Anna Mochalska

Premierowy zestaw Anny Mochalskiej na drugim planie. Prezentacja w ramach projektu „Druga i kolejna książka 2018”.

WIĘCEJ

Połów. Poetyckie debiuty 2020

nagrania / Stacja Literatura Julek Rosiński Karolina Kapusta Nina Voytala Sara Akram Tomek Gromadka Zuzanna Strehl

Czytanie z książki Połów. Poetyckie debiuty 2020 z udziałem Sary Akram, Tomka Gromadki, Karoliny Kapusty, Julka Rosińskiego, Zuzanny Strehl i Niny Voytali w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.

WIĘCEJ

Niepokalanie początku

recenzje / ESEJE Jakub Skurtys

Recenzja Jakuba Skurtysa towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie debiuty 2020, która ukazała się w Biurze Literackim 26 lipca 2021 roku.

WIĘCEJ

Narowisty koń poezji polskiej

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Adamowicz Patryk Kosenda

Rozmowa Anny Adamowicz i Patryka Kosendy towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie debiuty 2020, która ukazała się w Biurze Literackim 26 lipca 2021 roku.

WIĘCEJ

Blair Witch Voytala

recenzje / ESEJE Dawid Mateusz

Impresja Dawida Mateusza na temat zestawu wierszy Found Footage Niny Voytali, laureatki 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

sama sobie dziadersem

wywiady / O PISANIU Nina Voytala Zuzanna Strehl

Rozmowa Zuzanny Strehl z Niną Wojtalą, laureatką 15. edycji „Połowu”.

WIĘCEJ

wszystkie moje lesby sprzedam do porno

utwory / premiera w sieci z Połowu Zuzanna Strehl

Premierowy zestaw wierszy Zuzanny Strehl wszystkie moje lesby sprzedam do porno. Prezentacja w ramach projektu „Poetyckie debiuty 2020”.

WIĘCEJ

Z perspektywy czasu przypomina mi głośno ujadającego szczeniaczka

wywiady / O PISANIU Karolina Kapusta Zuzanna Strehl

Rozmowa Karoliny Kapusty z Zuzanną Strehl, laureatką 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

Alessandro Del Piero otwiera Cyc Gada i myśli sobie, jakie to jest dobre

recenzje / KOMENTARZE Dawid Mateusz

Impresja Dawida Mateusza na temat zestawu wierszy Wieże Juliana Rosińskiego, laureata 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

Z wieży spada się do skutku

wywiady / O PISANIU Julek Rosiński Nina Voytala

Rozmowa Niny Woytali z Julianem Rosińskim, laureatem 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

Biorę całe bogactwo wykwitu

wywiady / O PISANIU Karolina Kapusta Sara Akram

Rozmowa Sary Akram z Karoliną Kapustą, laureatką 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

Chirurgiczna precyzja

recenzje / ESEJE Dawid Mateusz

Impresja Dawida Mateusza na temat zestawu wierszy Wykwit Karoliny Kapusty, laureatki 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

moje wenflony miały skrzydła

recenzje / KOMENTARZE Karolina Kapusta

Autorski komentarz Karoliny Kapusty, laureatki 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

Relacje ważniejsze od poezji i lewicy

wywiady / O PISANIU Julek Rosiński Tomek Gromadka

Rozmowa Julka Rosińskiego z Tomaszem Gromadką, laureatem 15. edycji Połowu.

WIĘCEJ

Niższa polityczność

recenzje / ESEJE Dawid Mateusz

Impresja Dawida Mateusza na temat zestawu wierszy Komunizm, gówno i może cie kocham Tomasza Gromadki, laureatki 15. edycji „Połowu”.

WIĘCEJ

Komunizm, gówno i może cie kocham

utwory / premiera w sieci z Połowu Tomek Gromadka

Premierowy zestaw wierszy Tomasza Gromadki Komunizm, gówno i może cie kocham. Prezentacja w ramach projektu „Poetyckie debiuty 2020”.

WIĘCEJ

Mistrz Worda opanowuje podstawowe kompetencje soszjalu

utwory / premiera w sieci z Połowu Sara Akram

Premierowy zestaw wierszy Sary Akram Mistrz Worda opanowuje podstawowe kompetencje soszjalu. Prezentacja w ramach projektu „Poetyckie debiuty 2020”.

WIĘCEJ

Pętla „for” do pętli „while”: my jeszcze sobie porozmawiamy

recenzje / IMPRESJE Dawid Mateusz

Impresja Dawida Mateusza na temat zestawu wierszy Mistrz Worda opanowuje podstawowe kompetencje soszjalu Sary Akram, laureatki 15. edycji „Połowu”.

WIĘCEJ

Wiersze nie służą mi do niczego

wywiady / O PISANIU Sara Akram Tomek Gromadka

Rozmowa Tomasza Gromadki z Sarą Akram, laureatką 15. edycji „Połowu”.

WIĘCEJ