recenzje / KOMENTARZE Skromne miejsce dla syna Hrudnychy
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Autorski komentarz Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, towarzyszący wydaniu książki Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukazała się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.
Od wielu lat pracuję nad historią XIX i XX-wiecznej poezji polskiej, której pewnie nie napiszę. Ale lubię poruszać się na obrzeżach i peryferiach. Może dlatego, że do piętnastego roku życia posługiwałem się językiem chachłackim, czyli mieszaniną języka polskiego i ukraińskiego.
Wychowałem się pośród deportowanych unitów w Olsztyńskiem i pośród rodzin polskich w Przemyskiem, które po 1947 roku zaakceptowały nieobecność unickich sąsiadów. Przylgnąłem do polskich wartości, nie odrzucając i nie negując tamtych, choć o tym, że jestem „wnukiem rezuna”, dowiedziałem się mniej więcej jako piętnastolatek.
Pod każdym względem ukształtowała mnie polska babcia Katarzyna Hrudniowa, żona rezuna, która podzieliła los deportowanych unitów. Chciałbym jej dzisiaj, wobec Państwa, podziękować za wszystko, co od niej odebrałem. To jej zawdzięczam umiłowanie języka ojczystego, to za jej pieniądze (z utargu na giżyckim rynku) mogłem kupić pierwsze książki poetyckie. Tomiki Erny Rosenstein, Tadeusza Nowaka i Stanisława Esdena-Tempskiego.
Była prostą kobietą z Wólki Krowickiej. Ze wsi lubaczowskiej w Przemyskiem. Związała się z unitą z sąsiedniej Borowej Góry, z ukraińskim nacjonalistą, który wraz z upowcami spalił jej rodzinną wieś w kwietniu 1944 roku. Zamordowano wtedy m.in. 24-letniego Wojciecha Tkaczyszyna. Z rodziny mojego spolonizowanego ojca o starym przydomku Dycki.
Babcia Hrudniowa nigdy nie uporała się z przeszłością. Z tragedią, która przeorała świat jednych i drugich. Ale nauczyła mnie, że przeszłość może być tworzywem literackim. Może być opowieścią. Fragmentem mniejszej lub większej opowieści.
Dziś chciałbym Państwu wyznać, iż moja opowieść (przy wszystkich swoich ograniczeniach) jest opowieścią w języku polskim, mimo że babcia i matka do 1962 roku rozmawiały na co dzień w języku ukraińskim. Podkreślam, że w gąszczu rodzinnych splątań i uwikłań znalazłem własną ścieżkę. Wyłącznie w polszczyźnie. Pomogła mi w tym babcia Katarzyna Hrudniowa, żona rezuna Mykoły.
Przez wiele lat musiałem opiekować się chorą psychicznie matką. Jej ojciec Mykoła okazał się „banderowcem”, „upowcem”, „siekiernikiem” i „rezunem”, matka natomiast, która wróciła w Przemyskie w 1962 roku, stała się „banderówką”, „córką banderowca”. Nigdy nie mogłem się z tym pogodzić.
Jako polski chłopiec nie umiałem pogodzić się z maskowaną lub niemaskowaną nieżyczliwością wobec mojej matki. Z odrzuceniem, z wykluczeniem, z jej dotkliwym osamotnieniem. To wszystko rozegrało się na moich oczach. I to wszystko powoli wprowadziłem do tekstów.
Jako polski poeta nie mam chyba innych ambicji. Pragnę zaledwie zrehabilitować Hrudnychę, moją unicką matkę, którą zaszczuto i skrzywdzono, którą skrzywdził mój ojciec, opowiadając się po lackiej stronie. W literaturze prawdopodobnie można zrehabilitować banderówkę. Zwłaszcza w naszej poezji, w której na pewno znajdzie się skromne miejsce dla syna Hrudnychy, czyli dla kogoś takiego, jak ETD.
O AUTORZE
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
ur. w 1962 r. w Wólce Krowickiej koło Lubaczowa. Poeta. Laureat m.in. Nagrody Literackiej im. Barbary Sadowskiej (1995), Nagrody Niemiecko-Polskich Dni Literatury w Dreźnie (1998), Huberta Burdy (2007), dwukrotnie Nagrody Literackiej Gdynia (2006 i 2009), Nagrody Literackiej Nike (2009) oraz Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” (2012), którą otrzymał ponownie w 2020 r. za całokształt twórczości. Członek kapituły Poznańskiej Nagrody Literackiej. Mieszka w Warszawie.
powiązania
Dożynki
dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Krystyna Miłobędzka
Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Krystyny Miłobędzkiej, Andrzeja Sosnowskiego i Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego podczas Portu Wrocław 2006.
WIĘCEJ
Wojna (pieśni lisów), Przepowieść w ścinkach, Gdyby ktoś o mnie pytał, Sekcja zabójstw
nagrania / Stacja Literatura Bohdan Zadura
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Joanna Mueller
Karol Maliszewski
Konrad Góra
Marta Podgórnik
Spotkanie wokół książek Wojna (pieśni lisów), Przepowieść w ścinkach, Gdyby ktoś o mnie pytał i Sekcja zabójstw z udziałem Konrada Góry, Marty Podgórnik, Bohdana Zadury, Joanny Mueller i Karola Maliszewskiego w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WIĘCEJ
Moi Moskale
dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski
Anna Podczaszy
Bogusław Kierc
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Jerzy Jarniewicz
Julia Fiedorczuk
Krzysztof Siwczyk
Natalia Gorbaniewska
Natalia Woroszylska
Tadeusz Pióro
Wiktor Woroszylski
Zapis całego spotkania autorskiego wokół antologii Moi Moskale podczas Portu Wrocław 2006.
WIĘCEJ
Zawsze coś
recenzje / KOMENTARZE Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Autorski komentarz Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, towarzyszący wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukazała się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJ
Ciało wiersza (2)
utwory / zapowiedzi książek Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Fragment zapowiadający książkę Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukaże się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJ
Rafał Wojaczek, który jest
dzwieki / WYDARZENIA Agnieszka Wolny-Hamkało
Andrzej Sosnowski
Bogusław Kierc
Bohdan Zadura
Darek Foks
Dariusz Sośnicki
Edward Pasewicz
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Jerzy Jarniewicz
Jurij Andruchowycz
Krzysztof Siwczyk
Maciej Malicki
Maciej Melecki
Marcin Sendecki
Mariusz Grzebalski
Marta Podgórnik
Tadeusz Pióro
Tomasz Majeran
Tomasz Różycki
Wojciech Bonowicz
Zbigniew Machej
Zapis całego spotkania autorskiego poświęconego twórczości Rafała Wojaczka podczas Portu Legnica 2004.
WIĘCEJ
Ciało wiersza
utwory / zapowiedzi książek Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Fragment zapowiadający książkę Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukaże się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJ
Przyczynek do nauki o nieistnieniu
dzwieki / WYDARZENIA Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Zapis całego spotkania autorskiego Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego podczas Portu Legnica 2003.
WIĘCEJ
Gdyby ktoś o mnie pytał
utwory / zapowiedzi książek Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Fragment zapowiadający książkę Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukaże się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.
WIĘCEJ
Zaplecze
dzwieki / WYDARZENIA Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego w trakcie Portu Legnica 2002.
WIĘCEJ
LXXXVII., XCV., XCVI., IX., LXXXII. Manifestacja
recenzje / KOMENTARZE Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Autorskie komentarze Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego opublikowane w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.
WIĘCEJ
Niepoznaki i Przewodnik dla bezdomnych niezależnie od miejsca zamieszkania
dzwieki / WYDARZENIA Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Jerzy Jarniewicz
Zapis całego spotkania Jerzego Jarniewicza i Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego podczas Portu Legnica 2000.
WIĘCEJ
[to nie jest tak że zapominam]
dzwieki / RECYTACJE Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Wiersz z tomu Rzeczywiste i nierzeczywiste staje się jednym ciałem. 111 wierszy, zarejestrowany podczas spotkania “Brzegi, zdarte, nierzeczywiste” na festiwalu Port Wrocław 2010.
WIĘCEJ
Piosenka o zależnościach i uzależnieniach
nagrania / Między wierszami Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki opowiada o swojej poezji. Filmowe etiudy do wierszy Tkaczyszyna-Dyckiego w reżyserii Anny Jadowskiej i Jolanty Kowalskiej.
WIĘCEJ
Ambasadorzy poezji
nagrania / Z Fortu do Portu Dariusz Sośnicki
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Marcin Sendecki
Zapis spotkania autorskiego “Ambasadorzy Poezji” z Marcinem Sendeckim, Dariuszem Sośnickim i Eugeniuszem Tkaczyszynem-Dyckim w ramach 20. festiwalu literackiego Port Wrocław 2015.
WIĘCEJ
Zamiast komentarza
recenzje / KOMENTARZE Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Premiera wiersza Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego „Piosenka o niedopałkach”, który nie znalazł się w książce Kochanka Norwida.
WIĘCEJ
Pójście za Norwidem
wywiady / O KSIĄŻCE Anna Podczaszy
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Rozmowa Anny Podczaszy z Eugeniuszem Tkaczyszynem-Dyckim o jego nowej książce Kochanka Norwida, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 26 maja 2014 roku.
WIĘCEJ
Piosenka o zależnościach i uzależnieniach
wywiady / O PISANIU Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Zapis rozmowy z Eugeniuszem Tkaczyszynem-Dyckim przed Galą Literackiej Nagrody Nike 2009, towarzyszący premierze książki Oddam wiersze w dobre ręce (1988-2010).
WIĘCEJ
O Kotach. Podręczniku użytkownika
recenzje / NOTKI I OPINIE Bohdan Zadura
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Komentarze Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, Bohdana Zadury, Bożeny Keff i Lwa Nikołajewicza Myszkina.
WIĘCEJ
O poezji Jacka Dehnela (laudacja)
recenzje / IMPRESJE Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Nie ma potrzeby po raz kolejny powtarzać, że pisze poezję klasycyzującą lub neoklasycyzującą. Nie w tym zawiera się, jak sądzę, atrakcyjność i nośność jego propozycji…
WIĘCEJ
Ktoś naprawdę wyjątkowy
wywiady / O KSIĄŻCE Aleksandra Olszewska
Artur Burszta
Rozmowa Aleksandry Olszewskiej z Arturem Bursztą, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukazała się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.
WIĘCEJ
Wyczerpanie, niewyczerpane. Parę zdań o wyborze wierszy Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego
recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński
Recenzja Piotra Śliwińskiego, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukazała się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.
WIĘCEJ
Gdyby ktoś o mnie pytał
utwory / zapowiedzi książek Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Fragment zapowiadający książkę Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukaże się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.
WIĘCEJ
Wiersz niejedno zniesie
recenzje / ESEJE Jakub Skurtys
Recenzja Jakuba Skurtysa, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukazała się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJ
Wierny jak wiersz
wywiady / O KSIĄŻCE Antonina Tosiek
Przemysław Suchanecki
Rozmowa Antoniny Tosiek z Przemysławem Suchaneckim, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Ciało wiersza, która ukazała się w Biurze Literackim 11 stycznia 2021 roku.
WIĘCEJ
Wyczerpanie, niewyczerpane. Parę zdań o wyborze wierszy Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego
recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński
Recenzja Piotra Śliwińskiego, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukazała się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.
WIĘCEJ
Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego
recenzje / ESEJE Monika Piotrowska-Wegner
Recenzja Moniki Piotrowskiej-Wegner z książki Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Biografia metafory
recenzje / ESEJE Grzegorz Woźniak
Recenzja Grzegorza Woźniaka z książki Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Kochanka Norwida
recenzje / ESEJE Joanna Roś
Recenzja Joanny Roś z książki Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Piękne imię własne
recenzje / ESEJE Dominika Kijek
Recenzja Dominiki Kijek z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
„W polszczyźnie niczym w kościółku”
recenzje / ESEJE Marek Olszewski
Recenzja Marka Olszewskiego z książki Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Skromny poeta w małym kraju wielkich ambicji
recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy
Recenzja Przemysława Koniuszego z książki Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która ukazała się 18 kwietnia 2014 roku na stronie Biblioteka Młodego Człowieka.
WIĘCEJ
Pochwała poezji polskiej w warunkach zagrożenia
recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński
Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Poeta współczesny, uwikłany
recenzje / ESEJE Arkadiusz Morawiec
Recenzja Arkadiusza Morawca z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Nowe imiona
recenzje / ESEJE Anna Kałuża
Recenzja Anna Kałuży z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Kochanka Norwida
recenzje / IMPRESJE Łukasz Saturczak
Szkic Łukasza Saturczaka towarzyszący premierze książki Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyn-Dyckiego.
WIĘCEJ
Kochanka Norwida
recenzje / IMPRESJE Adam Poprawa
Szkic Adama Poprawy towarzyszący premierze książki Kochanka Norwida Eugeniusza Tkaczyszyn-Dyckiego.
WIĘCEJ
To(ż)samość
recenzje / IMPRESJE Maria Beszterda
Esej Marii Magdaleny Beszterdy o książce Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Kochanka Norwida.
WIĘCEJ
Myśli o powrocie do domu
recenzje / ESEJE Grzegorz Tomicki
Recenzja Grzegorza Tomickiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Eu(geniusz)
recenzje / IMPRESJE Maja Staśko
Recenzja Mai Staśko z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Wnuk rezuna, syn banderówki
recenzje / ESEJE Grzegorz Tomicki
Recenzja Grzegorza Tomickiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Pokątny pastuszek
recenzje / ESEJE Justyna Sobolewska
Recenzja Justyny Sobolewskiej z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Znamię ukryte pod imionami
recenzje / ESEJE Paweł Bernacki
Recenzja Pawła Bernackiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Pies z poezją w pysku, czyli o wierszu XVI. z Imienia i znamienia Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego
recenzje / IMPRESJE Marcin Jurzysta
Esej Marcina Jurzysty towarzyszący premierze książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Eheu jak gwałtem obrotne obłoki!
recenzje / ESEJE Paweł Bernacki
Recenzja Pawła Bernackiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Świat podminowany
recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński
Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
A jednak poeci… O jednym wierszu Dyckiego
recenzje / KOMENTARZE Krzysztof Hoffmann
Komentarz Krzysztofa Hoffmanna do wiersza „Piosenka o zielu” Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego z książki Oddam wiersze w dobre ręce (1988-2010).
WIĘCEJ
sto jedenaście wierszy o własnym pomyśle na pustkę
recenzje / ESEJE Piotr Śliwiński
Recenzja Piotra Śliwińskiego z książki Oddam wiersze w dobre ręce (1988-2010) Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która ukazała się 5 stycznia 2010 roku na łamach „Gazety Wyborczej”.
WIĘCEJ
Gra w kości
recenzje / ESEJE Anna Kałuża
Recenzja Anny Kałuży z książki Rzeczywiste i nierzeczywiste staje się jednym ciałem Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Uzależnienia
recenzje / ESEJE Anna Kałuża
Recenzja Anny Kałuży z książki Piosenka o zależnościach i uzależnieniach Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Wiersze bez odpowiedzi
recenzje / ESEJE Jacek Gutorow
Recenzja Jacka Gutorowa z książki Piosenka o zależnościach i uzależnieniach Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WIĘCEJ
Na pokuszenie
recenzje / IMPRESJE Piotr Kępiński
Esej Piotra Kępińskiego towarzyszący premierze książkiPrzyczynek do nauki o nieistnieniuEugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która ukazała się nakładem Biura Literackiego.
WIĘCEJ