recenzje / IMPRESJE

Świat składa się ze słów, rytmów, kobiet

Bartosz Sadulski

Bartosz Sadulski o wierszach z książki Lekkie czasy ciężkich chorób Przemysława Witkowskiego.

Biuro Literackie

Jacques Ranciere w Dzieleniu postrzegalnego pisze: “estetyczny sposób pisania jednocześnie pociągał za sobą swoją własną politykę” i jest to myśl, która bezustannie towarzyszyła mojej lekturze wierszy Przemka Witkowskiego.

Nie da się ukryć, że Witkowski subtelnie estetyzuje, upiększa wiersze, jednocześnie odbrązawiając rzeczywistość – tytułowe “czasy ciężkich chorób” jawią się jako okres emocjonalnego wzrastania, dojrzewania, które trwa do dziś. Wobec takiej wrażliwości na niestałość własnej, emocjonalnej konstytucji, wiersz dla Witkowskiego ma “poświadczać nieszczęście” (tak funkcję sztuki pojmuje Ranciere). Polityka Witkowskiego to strategia umieszczania intymności w sferze publicznej, społecznej. Podmiot liryczny jego wierszy nie jest beznadziejne uwikłany we własną cielesność, emocjonalność czy samotność – “ja” liryczne tej poezji jest postrzegane przez pryzmat lirycznego “ty”, którym może być kobieta (czyż “przejścia dla pieszych, nauka jazdy” nie są nowoczesnym, postmodernistycznym erotykiem?), lub szerzej – społeczeństwo.

Jednak to kobiety są w wierszach Witkowskiego wszechobecne – babcie, ciotki, siostry, kochanki, do których autor mógłby – za Johnem Berrymanem, jednym ze swych bloomowskich “prekursorów” – powiedzieć: “Umrzemy wszyscy, a wszelkie dowody/ mówią: potem już nic./ Kochanie, nie połączymy się ponownie./ Tymczasem chodzi chyba o to by być życzliwym i odważnym”. (“przesłanie”). Witkowski, świadomy przemijania, nie eksponuje rozpaczliwie wątków wanitatywnych, ale pamiętając o przeszłości, pierwszych doświadczeniach – także erotycznych (“spocona babcia w łazience/ ją pierwszą z kobiet zobaczyłem nago”), definiuje przez nie, i przy ich pomocy, swoje “teraz”, które często ma wymiar nierzeczywisty, a pustka, nieobecność, są silnymi lejtmotywami poezji Witkowskiego: “na razie dotykam dziewczyny, lecz jakby jej nie było/ w tym łóżku. jest metal w ustach i warkot maszyn” (“wyraźne ściegi”) czy “śniły mi się chore, umierające zwierzęta/ albo że budzę się sam i jestem starcem” (“preparaty, 2000”).

Ostatni cytat wprowadza nas w wątek wyobcowania z własnej tożsamości. Witkowski, powtarzając za Rimbaudem, zdaje się mówić: “Ja to ktoś inny” – raz wspomniany starzec, potem podmiot mówi: “budzę się kotem”, “wczoraj byłeś rybą”, jest Przemek sześcioletni, a czytelnika i autora przede wszystkim nie opuszcza wrażenie, “jakby ktoś inny/ stał za konsoletą i podkręcał gałki”. Nie sposób ocenić, czy jest to ucieczka przed własną tożsamością, czy próba jej zlokalizowania i określenia w różnych stadiach życia i choroby. Jakie są objawy nienazwanej choroby, na którą cierpi podmiot? Czy sama chęć komunikowania się ze światem przy pomocy potoczystych, gęstych fraz, których transowy rytm od razu zamracza i porywa czytelnika jak najlepsza melodia, nie jest czymś niezdrowym? Nakładające się na siebie obrazy, szafranowe chustki obok szaf z ikei, tabletki, maści, seks i starzy Niemcy kolaborują wspólnie przeciwko rzeczywistości tak, że sam podmiot zastanawia się: “teraz ciągle mówię we śnie?”; honetowska oniryczność łączy się z o’harystyczną relacją, ale jakby zza ściany, zagłuszaną nadmiarem wrażeń, które potęgują wrażenie tymczasowości.

To jest polityka lirycznego radykalizmu, gdzie za nawias wiersza wyrzucone są obrazy banalne, niepotrzebne w swojej oczywistości. Liryczny radykalizm objawia się w nieustannej wierze w słowo, w rytm, który jest nadrzędny względem realizmu. Witkowski pisze: “świat składa się ze słów, z tych krótkich/ chwil, kiedy nie kaszlę”; mowa codzienności zdaje się być dla niego nowomową, zakłóceniem normalnej komunikacji, kaszlem, na który nie ma miejsca w wierszach. Wobec tego pozostaje życzyć zdrowia i jak najdłuższych przerw między atakami kaszlu.

O AUTORZE

Bartosz Sadulski

Ur. 1986. Poeta, dziennikarz. Autor arkusza poetyckiego artykuły pochodzenia zwierzęcego (2009) oraz tomów wierszy post (2012) oraz tarapaty (2016). Za pierwszy z nich był nominowany w 2013 roku do Nagrody Literackiej Silesius w kategorii „debiut”. Wiersze publikował między innymi w Lampie, Odrze, Gazecie Wyborczej, Chimerze i antologii Połów. Poetyckie debiuty 2010. Autor przewodników po Malcie i Bornholmie. Mieszka we Wrocławiu.

powiązania

Dyskusja: O “Kup kota w worku”

dzwieki / DYSKUSJE Bartosz Sadulski Karol Pęcherz Marta Podgórnik Przemysław Witkowski

Zapis dyskusji wokół książki Tadeusza Różewicza Kup kota w worku z udziałem Marty Podgónik, Karola Pęcherza, Bartosza Sadulskiego i Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

Bibliotekarskie porno

recenzje / ESEJE Bartosz Sadulski

Recenzja Bartosza Sadulskiego, towarzysząc premierze książki Zimowe królestwo Philipa Larkina, wydanej w Biurze Literackim 23 stycznia 2017 roku.

WIĘCEJ

Gracz

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Wasilewska Bartosz Sadulski

Rozmowa Bartosza Sadulskiego z Anną Wasilewską, towarzysząca premierze książki Morze Karaluchów, wydanej w przekładzie Anny Wasilewskiej i Haliny Kralowej w Biurze Literackim 28 listopada 2016 roku.

WIĘCEJ

“Połów 2010”: Bartosz Sadulski

nagrania / Drażniące przyjemności Bartosz Sadulski

Karol Maliszewski o poezji Bartosza Sadulskiego. Etiuda do wiersza “Przestrzeń wymiany działań” w reżyserii Jolanty Kowalskiej.

WIĘCEJ

deserowa

dzwieki / RECYTACJE Bartosz Sadulski

Wiersz z tomu Połów. Poetyckie debiuty 2010, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2010” na festiwalu Port Wrocław 2010.

WIĘCEJ

Zuzanna Ginczanka: podwójnie stracona

recenzje / ESEJE Bartosz Sadulski

Recenzja Bartosza Sadulskiego z książki Wniebowstąpienie Ziemi Zuzanny Ginczanki, która ukazała się 5 marca 2014 roku w portalu książki.onet.pl.

WIĘCEJ

Dwadzieścia dwa

recenzje / ESEJE Bartosz Sadulski

Recenzja Bartosza Sadulskiego z antologii Poeci na nowy wiek przygotowanej przez Romana Honeta.

WIĘCEJ

Poezja jako kronika

recenzje / ESEJE Bartosz Sadulski

Recenzja Bartosza Sadulskiego z książki Preparaty Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

Hotel, horror prod. polskiej, 2009

recenzje / ESEJE Bartosz Sadulski

Recenzja Bartosza Sadulskiego z książki Doba hotelowa Bartłomieja Majzla.

WIĘCEJ

implozja

recenzje / KOMENTARZE Bartosz Sadulski

Autorski komentarz Bartosza Sadulskiego do wiersza z książki Artykuły pochodzenia zwierzęcego.

WIĘCEJ

Dobry wieczór, nazywam się Mickiewicz, pierwszy w Polsce pisałem jak O’Hara, czyli na tropach przełomu

debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Bartosz Sadulski

Głos Bartosza Sadulskiego w debacie “Barbarzyńcy czy nie? Dwadzieścia lat po ‘przełomie'”.

WIĘCEJ

Skaczemy po górach, czyli rysowanie grubą kreską najważniejszych punktów odniesienia

debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Adam Poprawa Artur Burszta Bartosz Sadulski Grzegorz Jankowicz Paweł Kaczmarski Piotr Czerniawski Przemysław Witkowski

Głosy Artura Burszty, Piotra Czerniawskiego, Grzegorza Jankowicza, Pawła Kaczmarskiego, Adama Poprawy, Bartosza Sadulskiego i Przemysława Witkowskiego w debacie “Barbarzyńcy czy nie? Dwadzieścia lat po ‘przełomie'”.

WIĘCEJ

przestrzeń wymiany działań, eskapizm

recenzje / KOMENTARZE Bartosz Sadulski

Autorski komentarz Bartosza Sadulskiego do wierszy z almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2010.

WIĘCEJ

Wokół “Kup kota w worku (work in progress)”

debaty / KSIĄŻKI I AUTORZY Bartosz Sadulski Karol Pęcherz Marta Podgórnik Przemysław Witkowski

Debata “Wokół ‘Kup kota w worku (work in progress”) z udziałem Karola Pęcherza, Marty Podgórnik, Bartosza Sadulskiego i Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

Nagi peryskop, czyli słów kilka o dolegliwościach naszego wieku

debaty / KSIĄŻKI I AUTORZY Bartosz Sadulski

Głos Bartosza Sadulskiego w debacie “Co nam po klasykach? Larkin, Roussel, Stevens – czyli kanonizowanie”.

WIĘCEJ

O Centrum likwidacji szkód

recenzje / NOTKI I OPINIE Bartosz Sadulski Małgorzata Niklasińska

Komentarze Bartosza Sadulskiego, Magdaleny Jędrusiak, Małgorzaty (Kingosi) Niklasińskiej oraz Łukasza Baduli.

WIĘCEJ

O Czystej ziemi

recenzje / NOTKI I OPINIE Bartosz Sadulski Justyna Sobolewska Karol Maliszewski Maciej Robert Tomasz Fijałkowski

Komentarze Karola Maliszewskiego, Macieja Roberta, Justyny Sobolewskiej, Tomasza Fijałkowskiego, Bartosza Sadulskiego.

WIĘCEJ

O Trapie

recenzje / NOTKI I OPINIE Adam Zdrodowski Anna Kałuża Bartosz Sadulski Grzegorz Jankowicz Julia Szychowiak Kamil Zając

Komentarze Anny Kałuży, Grzegorza Jankowicza, Adama Zdrodowskiego, Julii Szychowiak, Kamila Zająca, Bartosza Sadulskiego.

WIĘCEJ

O Po debiucie

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało Bartosz Sadulski Grzegorz Jankowicz Przemysław Witkowski

Komentarze Agnieszki Wolny-Hamkało, Grzegorza Jankowicza, Bartosza Sadulskiego, Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

preparaty, 2000

dzwieki / RECYTACJE Przemysław Witkowski

Wiersz z arkusza Lekkie czasy ciężkich chorób, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2009” na festiwalu Port Wrocław.

WIĘCEJ

Bachanalia w przedsionku wiersza

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało

Nota Agnieszki Wolny-Hamkało o książce Lekkie czasy ciężkich chorób Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

a one już wiedziały, 1987, globus, period oraz melankolia, 1989

recenzje / KOMENTARZE Przemysław Witkowski

Autorski komentarz Przemysława Witkowskiego do wierszy z książki Lekkie czasy ciężkich chorób.

WIĘCEJ

Wydaje mi się, że gdzieś wzbiera

recenzje / NOTKI I OPINIE Radosław Wiśniewski

Recenzja Radosława Wiśniewskiego z arkusza Lekkie czasy ciężkich chorób Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

O Lekkich czasach ciężkich chorób Przemysława Witkowskiego

recenzje / NOTKI I OPINIE Bogusław Kierc

Nota Bogusława Kierca o książce Lekkie czasy ciężkich chorób Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

Czy wiersze mogą być trendy?

recenzje / NOTKI I OPINIE Joanna Orska

Recenzja Joanny Orskiej z arkusza Artykuły pochodzenia zwierzęcego Bartosza Sadulskiego.

WIĘCEJ

"Wielki piątek w towarzystwie tych który odeszli"

recenzje / ESEJE Przemysław Witkowski

Recenzja Przemysława Witkowskiego z książki Artykuły pochodzenia zwierzęcego Bartosza Sadulskiego.

WIĘCEJ