Albo-albo, Znaleźli o świcie

Albo-albo

przyjaciel mój wyjeżdża dziś do Kopenhagi
gdzie autor Albo-albo żył i ma swój pomnik

będzie zmywał naczynia przez osiem miesięcy
a potem do Londynu skieruje swe kroki

(właśnie miało być lato
lecz deszcz spadł i je strącił pa)

dwóch niewidomych chłopców bawiło się w parku
i jeden do drugiego zawołał: Ty gapo

W 1989 roku wziąłem udział w konkursie poetyckim ogłoszonym przez “bruLion”. Wysłałem nań zestaw kilkunastu wierszy, wśród nich ten, zatytułowany Albo-albo, napisany w drugiej połowie lat 80., na pewno jeszcze przed upadkiem komuny. Chodziłem wówczas na wykłady ks. Józefa Tischnera, który m.in. czytał i komentował dla nas Kierkegaarda. To tłumaczy tytuł, a trochę może i temat, bo Tischner chciał, żebyśmy wyjeżdżali na Zachód, pracowali, uczyli się i wracali, żeby robić filozofię (literaturę etc.) w Polsce. Wielu wyjeżdżało, a ja jakoś nie potrafiłem… Pojechałem dopiero w latach 90. (do USA) i rzeczywiście zmywałem naczynia. Ale bezpośrednim impulsem do powstania wiersza była scenka z chłopcami opowiedziana mi przez kogoś tak, jak to zapisałem w wierszu.

Znaleźli o świcie

Znaleźli go o świcie we własnych odchodach.
Ze spuchniętą ręką czarnym wzniesionym palcem.
Mieszkając samotnie zrozumiał jak niewiele trzeba
żeby dosięgła nas niesprawiedliwość. Wystarczy jeden obrót
który ktoś inny odczyta jako zachętę do zbrodni.

“Zabijając czuję się upokorzony. Męczę się. Przecież nigdy nie wiesz
czy sam nie umrzesz w trakcie. Moja rodzina bała się o mnie
i wiedziała że za lęk trzeba płacić. Teraz płacę. Wszyscy
płacimy. Między nami nic staje się
namacalne i w końcu uderza.”

To znamienne że jego twarz tężejąc zachowała dawny wyraz zwątpienia.
Trudno pozbierać to ciało. Trudno uwierzyć że można
było zaskoczyć w chorobie człowieka tak czujnego.
Ale jakaś historia zamknie się przynajmniej.
Jakaś historia przynajmniej uwolni swego bohatera.

Nie umiałbym pod tym wierszem umieścić żadnej konkretnej daty. Jego nową wersję napisałem specjalnie dla Wierszy z okolic. Poprzednie wersje chyba zniszczyłem, w każdym razie nie potrafię ich odnaleźć. Gdzieś w latach 90., chyba jeszcze w Ameryce ktoś opowiedział mi (lub przeczytałem) historię o wielokrotnym zabójcy, którego zwłoki – w stanie daleko posuniętego rozkładu – odnaleziono w pustym mieszkaniu. Policja stwierdziła, że prawdopodobnie został napadnięty, bronił się i zmarł z ran odniesionych w szamotaninie. Wiersz jest wariacją opartą na tej opowieści.