Dialog w ciemności – posłowie

Podstawą niniejszej edycji jest najpełniejszy, jak dotąd, zbiór wierszy Władysława Sebyły – tom Poezji zebranych opracowany przez Andrzeja Z. Makowieckiego i wydany nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego w 1981 roku. Obejmuje on wszystkie utwory, które ukazały się za życia poety w książkach lub czasopismach, a także pewną liczbę wierszy i przekładów opublikowanych już po jego śmierci. Niedrukowane lub drukowane we fragmentach pozostają jedynie juwenilia Sebyły – utwory pisane w latach studiów, mało oryginalne, pozostające pod silnym wpływem młodopolskiej stylistyki i problematyki.

Spośród wierszy drukowanych w Poezjach zebranych wybrałem – zgodnie z założeniem serii – 44 utwory. Zdecydowałem się nie rozbijać poematów oraz cykli poetyckich, które można traktować jako poematy (“Młyny”, “Osiem nokturnów”, “Obrazy pamięci”, “Ojcze nasz”), nawet jeśli nie wszystkie ich części wydawały mi się równie interesujące poetycko. Ułożyłem je mniej więcej chronologicznie, tak aby dać czytelnikowi pojęcie o koncepcji całości, a w szczególności o liniach rozwoju tej poezji. W swoim wyborze akcent położyłem na metafizycznym wątku twórczości Sebyły: “dialogu w ciemności”, sporu z Bogiem o sens ludzkiego życia i kształt świata. Ale, oczywiście, wątek metafizyczny splata się tu ze społecznym (pacyfizm, niezgoda na niesprawiedliwość społeczną, solidarność z cierpiącymi) i literackim (wybór określonej tradycji, próba znalezienia języka, którym można by podjąć problematykę w sposób nowy, adekwatny do zmieniającej się wrażliwości).

Sebyła-poeta jest bowiem interesujący nie tylko ze względu na tematy, jakie podejmował, ale przede wszystkim na sposób ich ujęcia, tendencję słowa, próbę uporania się zarówno z ciążącym mu dziedzictwem poezji młodopolskiej, jak i określenia się wobec propozycji Skamandra i Awangardy. Najlepsze rezultaty osiąga tam, gdzie potrafi zdyscyplinować język, nie rezygnując jednocześnie z wizyjności; powstają wówczas enigmatyczne, niespokojne wiersze, niepoddające się jednoznacznym interpretacjom.

Tytuł całości zaczerpnąłem z jednego z utworów Sebyły; chodzi o ostatnią część poematu “Koncert egotyczny”, który ostatecznie nie znalazł się w niniejszym wyborze. Tytuł wydał mi się adekwatny, sam utwór mniej; podobnie jak w przypadku wierszy wybrałem to, co wydało mi się żywe, co jeszcze może liczyć na oddźwięk.