Poezja „szkieletu”, ogołocenia

Pisać dłuż­szy tekst o tym, co lapi­dar­ne – to wyda­je się nie­sto­sow­ne. Poezja Julii Szy­cho­wiak, od począt­ku opar­ta na ogra­ni­cze­niu i powścią­gli­wo­ści, skła­nia też do powścią­gli­wych i ogra­ni­czo­nych komen­ta­rzy. Jej nagość, nie­ozdob­ność, chwi­la­mi wręcz suchość wymu­sza na czy­ta­ją­cych szcze­gól­ny rodzaj kon­cen­tra­cji. Kto poszu­ku­je w poezji „mię­sa”, u Szy­cho­wiak się nie poży­wi. To poezja „szkie­le­tu”, ogo­ło­ce­nia.

Nie ina­czej jest w jej naj­now­szej książ­ce, zaty­tu­ło­wa­nej Do środ­ka. Już sam tytuł jest bar­dzo zna­czą­cy. Lapi­dar­ność u Szy­cho­wiak wcią­ga nas do wnę­trza opi­sy­wa­ne­go świa­ta, do tego, co dzie­je się pod powierzch­nią nie tyl­ko zda­rzeń czy zja­wisk, ale tak­że powierzch­nią emo­cji. To roz­war­stwie­nie jest dla zro­zu­mie­nia owej poezji bar­dzo waż­ne: jest życie zewnętrz­ne, z jego pozo­ra­mi, z jego rytu­ała­mi i sche­ma­tycz­no­ścią, tak­że sche­ma­tycz­no­ścią prze­ży­wa­nia, i jest „śro­dek”, wnę­trze, w jakimś stop­niu zależ­ne, a w jakimś nie­pod­le­głe wobec tego, co „na zewnątrz”. Ale „do środ­ka” zna­czy też: do tego, co naj­istot­niej­sze. Co doma­ga się zapi­su, a jed­no­cze­śnie jest tak trud­ne do zapi­sa­nia.

Poezja Szy­cho­wiak to poezja spraw istot­nych. I mam na myśli tak­że „spra­wy” języ­ko­we. Dwa gesty poet­ki są tu szcze­gól­nie waż­ne. Jeden – to zmie­rza­nie w stro­nę zwię­zło­ści i pro­sto­ty. Dru­gi – to poszu­ki­wa­nie sfor­mu­ło­wań moż­li­wie naj­cel­niej­szych, choć nie­ko­niecz­nie pre­cy­zyj­nych. Sfor­mu­ło­wań, któ­re z jed­nej stro­ny są rewi­zją naszych języ­ko­wych przy­zwy­cza­jeń, z dru­giej – dzia­ła­ją nie tyl­ko inte­lek­tu­al­nie, ale też intu­icyj­nie. Z połą­cze­nia tych dwóch gestów rodzi się poezja fra­pu­ją­ca i gęsta. Poezja – powtó­rzę, co kie­dyś napi­sa­łem – w sub­tel­ny i intry­gu­ją­cy spo­sób mówią­ca o ludz­kim „mię­dzy”.