recenzje / ESEJE

Szczera róża

Bogusław Kierc

Esej Bogusława Kierca towarzyszący wydaniu książki Rafała Wojaczka Prawdziwe życie bohatera, która ukazała się w Biurze Literackim 11 maja 2020 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Wydaje mi się jednym z najpiękniejszych wierszy Rafała Wojaczka. Taka egzaltowana aksjologia może śmieszyć. Pewnie powinien bym, zamiast takiego wyznania, dociekliwie zanalizować tekst, uwydatnić jego toposy i tropy wyobraźni, odsłonić utajnienia erotyki autora.

No tak, ale moje relacje z tym wierszem są nad wyraz osobiste, rzekłbym: niebezpiecznie osobiste. Uosobiony początek poezji jest mi fenomenem tak bliskim i formułującym mnie, że mógłbym powiedzieć, że niemal wszystkie moje tak zwane (jak u Joyce’a) epifanie są konsekwencją spotkania z uosobionym początkiem poezji.

Ciekawe, czy gdybym zwrócił się do którejś z tych osób, które mam za początek poezji, przyjęłyby moją wdzięczność (i utajoną adorację) za coś konkretnie oczywistego w doczesnej wymianie darów. Chyba nie. A sam pewnie uznany byłbym za sentymentalistę, uwiedzionego natchnieniem zesłanym przez wizję ucieleśnioną w powabie tych upostaciowań abstrakcyjnych pojęć Miłości. Bo początek poezji (Początek Poezji) jest, śmiejcie się, śmiejcie, miłością. Co stwierdzając, niczego nie odkrywam ‒ podzielam przekonanie Mandelsztama, dla którego wiersz był aktem miłości. I przecież nie tylko dla niego.

W czerwcu 1969 roku spotkali się w Astorii (zakopiańskim domu pracy twórczej) i prawdopodobnie przypadli sobie – jak to się mówi – do gustu, przebywający tam, stypendysta Związku Literatów Polskich Rafał Wojaczek i wybitny tłumacz literatury francuskiej, krytyk Julian Rogoziński, którego Rafał (w liście do ojca) wymienia wśród „znakomitych” pensjonariuszy obok Stanisława Lema i Janusza Maciejewskiego. Był tam także wtedy Kazimierz Ratoń [któremu „Miło (…) było poznać człowieka o złym samopoczuciu i obojętnego”] i „dwie jakieś wielce powściągliwe niestare niewiasty i jedna stara”.

Rogozińskiemu zadedykował ten wiersz, powstały – jak oznajmia w liście – przy jego „ciągłej obecności (…) za drzwiami, na schodach i na ulicy”. Myślę, że większą „atrakcją” był dla Rogozińskiego Wojaczek niż dla Wojaczka Rogoziński, choć Rafał pewnie inaczej to widział. Był w tym Domu Pracy Twórczej „prawdziwym” literatem, któremu „śniadanie dostarczają do łóżka”. Rozmowy z, obcującym w ich języku, „wyrazicielem” Prousta (którego w Astorii czytał i który „dostarczał” mu „zmiennych wrażeń”), Becketta, Dumasa, Cendrars’a, świetnym literaturoznawcą i krytykiem, były z pewnością czymś nobilitującym, a zarazem potwierdzającym ważność i jedyność Rafała w tym światku literackim.

Skąd się wzięła Atlantyda? Niewykluczone, że w ich rozmowach Tatry pojawiły się jako morzyszcze po Atlantydzie, zważywszy na szczególne poczucie humoru obu panów. A może zabłąkał się tam jakiś Platon?

Myślę sobie, że również zdanie „O, początek poezji swoimi chodzi drogami” może być efektem porannego spotkania przy śniadaniu albo przy obiedzie, bo śniadanie mogło wszak być podane do łóżka.

Nie pytam o „drogiego chłopca” ze snu. Kim jest, kim był po tej stronie jawy. Jeśli był.

Błędna przełęcz, kierpce splecione z włókien ciszy jakoś przywodzą na myśl okoliczności zakopiańskiego „sztafażu” podczas pobytu Rafała w tym siedlisku przy Drodze do Białego. Zakopane jako Atlantyda? Ściślej – morzyszcze po Atlantydzie żeńsko zantopomorfizowane? (Nie wiem, czy pojęcie morzyszcza było Rafałowi przydatne. Ale mogło było, choćby po lekturze Przybosia „Miejsca dwu mórz”). I raptem w tej żeńskiej przełęczy, błędnej, ale jakoś ściśle określonej – między piersiami – jawi się „początek poezji” jako „drogi chłopiec”. Drwiący ze snu (w którym i którym jest) i z poety, któremu się śni, ukazując nie tylko dziewczęcą wdzięczną maskę, ale całą resztę nagości. Resztę, bo stopy obute ma w kierpce splecione z włókien ciszy i dłonie umyślnie wcisnął w rękawiczki, tak by odcisków palców nie zwęszył głód poety, i jeszcze chłodny hełm ma na głowie, gdyż nie podpala mu włosów nawet rozpędzony promień jasnowidzenia. Promień jasnowidzenia śniącego poety.

Drwiący ze snu i śniącego, drogi chłopiec, budzi w nim jednak pragnienie, czy nawet żądzę, by dotknął, potknął się „o kłącze/ Żądzy, które niekiedy aż poza sen wyrasta”.

Nie wiem, czy poza snem, czy poza zakopiańską (rozprzężoną, jak wynika to z listów do ojca) jawą można szukać owego „drogiego chłopca” będącego wcieleniem „początku poezji”.

Doszukiwanie się tropów homoseksualnych może doprowadzić do efektów pięknie zaprzeczających takiej względnej oczywistości.

Nagi jak szczera róża chłopiec jest kimś (czymś?) niesamowicie wyjątkowym wśród bohaterów wierszy Rafała Wojaczka. Bezwstydne oznajmienie, że „gdybym był kobietą dawno miałbym w ustach”, można by uznać za dokonane. Cielesna, erotyczna metafora początku poezji tym jest właśnie: mam w ustach nagość szczerej róży. Tymi ustami wypowiadam każdy Początek Poezji.

Tak napisane, staje się „poetycznością”. Tak napisane o tym, co napisał Wojaczek. A tu nie o poetyczności, czy nawet poetyckości mowa.

Pod tytułowym pytaniem „Czy wiersz może nie być kobietą” , podana nam jest jego ampli- fikacja: ten, co stał się, mnie jedząc/ Wiersz rankiem napisany, nakarmiony nocą,/ Czyż może nie być kobietą?”

W naiwnej zabawie chciałoby się odpowiedzieć: nie może. W takich „okolicznościach”.

Trudno dzisiaj dociec, czy „Początek poezji” jest wierszem rankiem napisanym, ale, że – „nakarmiony nocą”, sam mówi. Zatem wiersz, ten wiersz, jest kobietą i warunkowe „gdybym był” poety przemienia się w dokonane. Ale pamiętajmy o róży Rafała Wojaczka, że jest różą życia. Bez nadużyć metaforycznych w jego mistycznym rozarium.

W wierszu „Dał się nabrać na język, którego nie było” pisze o tym (sobie), który przeżył/ Stuwargową różę nie do całowania.// – Karatową różę/ Nie do wyrażenia?”.

Szczera róża chłopięcej nagości snu jest tą samą różą. Nie do całowania. Nie do wyrażenia.

W ustach.

O AUTORZE

Bogusław Kierc

Poeta, aktor, reżyser, pedagog. Edytor utworów Rafała Wojaczka, dramaturg. Mieszka we Wrocławiu.

powiązania

Oclone przyjemności

dzwieki / WYDARZENIA Bogusław Kierc Krzysztof Jaworski Tadeusz Pióro

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Krzysztofa Jaworskiego, Bogusława Kierca i Tadeusza Pióry podczas Portu Wrocław 2009.

WIĘCEJ

Rozmowy rodzinne po latach

dzwieki / WYDARZENIA Bogusław Kierc Mariusz Grzebalski Wojciech Bonowicz

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Wojciecha Bonowicza, Mariusza Grzebalskiego i Bogusława Kierca podczas Portu Wrocław 2007.

WIĘCEJ

Moi Moskale

dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski Anna Podczaszy Bogusław Kierc Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Jerzy Jarniewicz Julia Fiedorczuk Krzysztof Siwczyk Natalia Gorbaniewska Natalia Woroszylska Tadeusz Pióro Wiktor Woroszylski

Zapis całego spotkania autorskiego wokół antologii Moi Moskale podczas Portu Wrocław 2006.

WIĘCEJ

Zmyślony człowiek, Credo, Prawdziwe życie bohatera

nagrania / Stacja Literatura Bogusław Kierc Jan Stolarczyk Joanna Orska Joanna Roszak Karol Maliszewski Rafał Wojaczek Tadeusz Różewicz Tymoteusz Karpowicz

Spotkanie wokół książek Zmyślony człowiek Tymoteusza Karpowicza, Credo Tadeusza Różewicza i Prawdziwe życie bohatera Rafała Wojaczka z udziałem Joanny Roszak, Jana Stolarczyka, Bogusława Kierca, Joanny Orskiej i Karola Maliszewskiego w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

W państwie środka

dzwieki / WYDARZENIA Bogusław Kierc Dariusz Sośnicki Krzysztof Siwczyk Tomasz Broda Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Bogusława Kierca, Zbigniewa Macheja, Krzysztofa Siwczyka, Dariusza Sośnickiego i Tomasza Brody podczas Portu Wrocław 2005.

WIĘCEJ

Rafał Wojaczek, który jest

dzwieki / WYDARZENIA Agnieszka Wolny-Hamkało Andrzej Sosnowski Bogusław Kierc Bohdan Zadura Darek Foks Dariusz Sośnicki Edward Pasewicz Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Jerzy Jarniewicz Jurij Andruchowycz Krzysztof Siwczyk Maciej Malicki Maciej Melecki Marcin Sendecki Mariusz Grzebalski Marta Podgórnik Tadeusz Pióro Tomasz Majeran Tomasz Różycki Wojciech Bonowicz Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego poświęconego twórczości Rafała Wojaczka podczas Portu Legnica 2004.

WIĘCEJ

Ludzie ze Stacji

nagrania / Stacja Literatura Bogusław Kierc Dawid Mateusz Jerzy Jarniewicz Karol Maliszewski Katarzyna Szaulińska Konrad Góra Łukasz Dynowski Marta Podgórnik Robert Rybicki

Spotkanie wokół książki Ludzie ze Stacji w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

Samotne bohaterstwo

wywiady / O KSIĄŻCE Artur Burszta Bogusław Kierc

Rozmowa Artura Burszty z Bogusławem Kiercem, towarzysząca wydaniu książki Rafała Wojaczka Prawdziwe życie bohatera, która ukazała się w Biurze Literackim 11 maja 2020 roku.

WIĘCEJ

Zaskroniec, Prolegomena i Wte i nazad

dzwieki / WYDARZENIA Anna Podczaszy Bogusław Kierc Zbigniew Machej

Zapis całego spotkania autorskiego Bogusława Kierca, Zbigniewa Macheja i Anny Podczaszy w trakcie festiwalu Port Legnica 2003.

WIĘCEJ

Odsiecz 2002

dzwieki / WYDARZENIA Bartosz Muszyński Bogusław Kierc Cezary Domarus Jarosław Jakubowski Klara Nowakowska Sławomir Elsner Tadeusz Pióro

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Sławomira Elsnera, Cezarego Domarusa, Jarosława Jakubowskiego, Bogusława Kierca, Bartosza Muszyńskiego, Klary Nowakowskiej i Tadeusza Pióry w trakcie Portu Legnica 2002.

WIĘCEJ

Dyskusja: O “Wojaczku wielokrotnym”

dzwieki / DYSKUSJE Bogusław Kierc Katarzyna Batorowicz-Wołowiec Krzysztof Siwczyk Maciej Szczawiński Romuald Cudak Stanisław Bereś Stanisław Srokowski

Dyskusja wokół książki Stanisława Beresia i Katarzyny Batorowicz-Wołowiec Wojaczek wielokrotny z udziałem Romualda Cudaka, Bogusława Kierca, Stanisława Srokowskiego, Macieja M. Szczawińskiego, Krzysztof Siwczyka.

WIĘCEJ

Tribute to John Ashbery

nagrania / Stacja Literatura Asja Bakić Bagio Guerra Bogusław Kierc Dawid Mateusz Joanna Mueller John Ashbery Kacper Bartczak Llŷr Gwyn Lewis Lynn Suh Marcin Sendecki Radosław Jurczak Roman Honet Ryan van Winkle Szymon Słomczyński Tomasz Bąk

Spotkanie autorskie “Tribute to John Ashbery” w ramach festiwalu Stacja Literatura 22.

WIĘCEJ

W błysku tasaka. Komentarz Bogusława Kierca do trzech dramatów Tymoteusza Karpowicza

recenzje / KOMENTARZE Bogusław Kierc

Komentarz Bogusława Kierca do trzech dramatów Tymoteusza Karpowicza.

WIĘCEJ

Małe i duże dramaty Karpowicza

wywiady / O KSIĄŻCE Bogusław Kierc Joanna Roszak

Rozmowa Joanny Roszak z Bogusławem Kiercem towarzysząca premierze piatego tomu Dzieł zebranych Tymoteusza Karpowicza, który ukazał się nakładem Biura Literackiego 13 kwietnia 2015 roku.

WIĘCEJ

Pismo mojemu mężczyźnie

recenzje / NOTKI I OPINIE Bogusław Kierc

Komentarz Bogusława Kierca do czwartego wydania książki Wierszy zebranych (1964-1971) Rafała Wojaczka.

WIĘCEJ

Pełnia życia (fragment posłowa do tomu Rzeczy małe)

recenzje / KOMENTARZE Bogusław Kierc

Fragment posłowia Bogusława Kierca do wyboru wierszy Anny Kamieńskiej Rzeczy małe.

WIĘCEJ

Zbieram manatki. Z Bogusławem Kiercem rozmawia Magda Piekarska

wywiady / O KSIĄŻCE Bogusław Kierc Magda Piekarska

Rozmowa Magdy Piekarskiej z Bogusław Kiercem o jego nowej książce Manatki, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 24 stycznia 2013 roku.

WIĘCEJ

Wizja lokalna

recenzje / ESEJE Bogusław Kierc

Esej Bogusława Kierca towarzyszący premierze książki Furia instynktu Janusza Stycznia.

WIĘCEJ

Kamień i laur

recenzje / KOMENTARZE Bogusław Kierc

Autorski komentarz Bogusława Kierca do wiersza z książki Rtęć, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 19 sierpnia 2010 roku.

WIĘCEJ

Strony

recenzje / ESEJE Bogusław Kierc

Recenzja Bogusława Kierca z książki Zdarte okładki Piotra Matywieckiego.

WIĘCEJ

O Lekkich czasach ciężkich chorób Przemysława Witkowskiego

recenzje / NOTKI I OPINIE Bogusław Kierc

Nota Bogusława Kierca o książce Lekkie czasy ciężkich chorób Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

O gubionych

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Bogusław Kierc Grzegorz Jankowicz Justyna Sobolewska Karol Maliszewski Konrad Wojtyła Piotr Czerniawski Tomasz Pułka

Komentarze Piotra Czerniawskiego, Grzegorza Jankowicza, Anny Kałuży, Bogusława Kierca, Karola Maliszewskiego, Edwarda Pasewicza, Tomasza Pułki, Justyny Sobolewskiej i Konrada Wojtyły.

WIĘCEJ

O Wojaczku wielokrotnym

recenzje / NOTKI I OPINIE Bogusław Kierc Jacek Gutorow Jacek Łukasiewicz

Komentarze Bogusława Kierca, Jacka Gutorowa, Jacka Łukasiewicza, Andrzeja Zawady.

WIĘCEJ

O Urwanym śladzie

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Bogusław Kierc Paweł Mackiewicz

Komentarze Anny Kałuży, Bogusława Kierca i Pawła Mackiewicza.

WIĘCEJ

O Mniej, więcej

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało Bogusław Kierc Paweł Mackiewicz

Komentarze Agnieszki Wolny-Hamkało, Bogusława Kierca, Pawła Mackiewicza.

WIĘCEJ

O Małych cieniach wielkich czarnoksiężników

recenzje / NOTKI I OPINIE Bogusław Kierc Jacek Gutorow Karol Maliszewski

Komentarze Jacka Gutorowa, Karola Maliszewskiego i Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

O Wierszach przeciwko opodatkowaniu poezji

recenzje / NOTKI I OPINIE Bartłomiej Majzel Bogusław Kierc Tomasz Fijałkowski

Komentarze Tomasza Fijałkowskiego, Bogusława Kierca i Bartłomieja Majzla.

WIĘCEJ

Zdjęcie króla, Zanim, Osmoza

recenzje / KOMENTARZE Bogusław Kierc

Autorski komentarz Bogusława Kierca do wierszy z książki Szewski poniedziałek.

WIĘCEJ

Lata w papilotach, Tren, Piosenka Prospera

recenzje / KOMENTARZE Bogusław Kierc

Autorski komentarz Bogusława Kierca do wierszy z książki Zaskroniec, która ukazała się nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Samotne bohaterstwo

wywiady / O KSIĄŻCE Artur Burszta Bogusław Kierc

Rozmowa Artura Burszty z Bogusławem Kiercem, towarzysząca wydaniu książki Rafała Wojaczka Prawdziwe życie bohatera, która ukazała się w Biurze Literackim 11 maja 2020 roku.

WIĘCEJ

Wojaczek a „przyjemność” lektury

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca wydaniu książki Rafała Wojaczka Prawdziwe życie bohatera, która ukazała się w Biurze Literackim 11 maja 2020 roku.

WIĘCEJ

Prawdziwe życie bohatera

utwory / zapowiedzi książek Rafał Wojaczek

Fragment zapowiadający książkę Rafała Wojaczka Prawdziwe życie bohatera, w opracowaniu Bogusława Kierca, która ukaże się nakładem Biura Literackiego 11 maja 2020 roku.

WIĘCEJ

Nie uleciało

recenzje / ESEJE Paweł Tański

Recenzja Pawła Tańskiego z książki Manatki Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

Polonistyczne instrumentarium

recenzje / ESEJE Katarzyna Lisowska

Recenzja Katarzyny Lisowskiej z książki Manatki Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

Wielość razy mnogość

recenzje / ESEJE Przemysław Rojek

Recenzja Przemysława Rojka z książki Manatki Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

Dobre zawody

recenzje / ESEJE Arkadiusz Morawiec

Recenzja Arkadiusza Morawca z książki Rtęć Bogusława Kierca, która ukazała się w listopadzie 2011 roku na łamach „Nowych Książek”.

WIĘCEJ

O Cle

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Podczaszy Jacek Dehnel Jakub Winiarski Paweł Sarna Tobiasz Melanowski

Komentarze Anny Podczaszy, Jacka Dehnela, Tobiasza Melanowskiego, Pawła Sarny oraz Jakuba Winiarskiego, towarzyszące premierze książki Bogusława Kierca Cło, wydanej w Biurze Literackim 16 czerwca 2008 roku.

WIĘCEJ

Wchodzenie ze światłem

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego z książki Plankton Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

Toczy mi się spod stóp Ziemia

recenzje / ESEJE Paweł Mackiewicz

Recenzja Pawła Mackiewicza z książki Zaskroniec Bogusława Kierca.

WIĘCEJ