Preparaty

Jest to jedna z tych historii ludzkiej naiwności: oto wyobrażamy sobie wieś na końcu świata; wieś czy wyspę albo śródgórską kotlinę, odciętą od reszty świata, skazaną na autarkię, gdzie żeby osiągnąć jakikolwiek cel, zostaje zrealizować go przy pomocy substancji i stosunków możliwych tu i teraz, bez żadnej asekuracji ze strony tego, co po drugiej stronie granicy; jeśli we wsi nie będzie szewca, zostaniemy bosi, nie obsadzimy jej jęczmieniem – skończymy bez piwa, jeśli wszystkich nas zdejmie niemoc – umrzemy. Niech na końcu tej wsi – w jakby wewnętrznej autarkii, tym razem niewymuszonej – stoi ostatnia chałupa, niech wiedzie do niej wąska ścieżka: niech będzie to jeszcze zamieszkany dom. Małżeństwo grabarza i akuszerki, pogardzany przez wszystkich, budzący biologiczny strach, nienaturalny związek dwojga radykałów, techników przyjęcia i odejścia, obarczany bezustannym podejrzeniem o korupcję: oto od woli i formy akuszerki zależy, czy nie dostarczyć fuchy albo dwóch mężowi. Jedno i drugie przy obu misteriach jest najmniej ważne z zaangażowanych: grabarz po nieboszczyku, klesze i żałobnikach, akuszerka – po płodzie, niemowlęciu i matce, jedno i drugie sprząta po traumie. Tak dochodzimy do poezji, która jest tym samym, sprzątaniem po życiu i śmierci języka, techniczną, obarczoną ryzykiem operetkowej bredni próbą aktywnego – wypłacalnego – próbą uczestnictwa w cudzych misteriach z nożyczkami i gruszką albo łopatą w rękach.

Przemysław Witkowski przyjmuje na świat ten ledwo żywy natarczywy język, tak jakby uczono go tych sztuczek w nielegalnych zakładach: merkurochrom, chloroform, zaślepki, oto rozwój elementów kostnych, rozrost czyli rygor – planeta małp, które nauczono geometrii kół i analizy spalin, a procesom spalania paliw nadano toń sepii; to wszystko już było, ale zdarzyło się jedynie nam, jeszcze to pamiętamy, bezbronność naszej teraźniejszości wyznacza nam codzienną mechanikę pływów. A potem akuszerka zasypia koło pieca i grabarz wychodzi z domu: owady z bursztynu, rży drewniany koń, a w końcu stare ciotki; te na pewno trzeba pożegnać, po Świetlickim nie znajdziesz tu smrodu z niedopałka, tu nawet wódka zdaje się ma mało krakowski smak. Najnowszemu bierezinowcowi udaje się sztuka wyważenia szal – jego akuszerka nie znosi trupów jego grabarzowi, ten z kolei umie wycofać się poza strzał lustrzanki: kiedy widzimy pogrzeb, nie oczekujemy szpadli. Ta poezja jest oczywiście niedokończonym projektem, ale tak jak przy próbach kiperskich młodego wina, już od pierwszego wytrącenia się osadu wiadomo gdzie za parę sezonów spodziewać się nieprzegryzionej ostrości, gdzie z kolei irytująco zachłannego, lekkiego gardła ze spijaniem do dna.