Dialog w ciemności – posłowie

Pod­sta­wą niniej­szej edy­cji jest naj­peł­niej­szy, jak dotąd, zbiór wier­szy Wła­dy­sła­wa Seby­ły – tom Poezji zebra­nych opra­co­wa­ny przez Andrze­ja Z. Mako­wiec­kie­go i wyda­ny nakła­dem Pań­stwo­we­go Insty­tu­tu Wydaw­ni­cze­go w 1981 roku. Obej­mu­je on wszyst­kie utwo­ry, któ­re uka­za­ły się za życia poety w książ­kach lub cza­so­pi­smach, a tak­że pew­ną licz­bę wier­szy i prze­kła­dów opu­bli­ko­wa­nych już po jego śmier­ci. Nie­dru­ko­wa­ne lub dru­ko­wa­ne we frag­men­tach pozo­sta­ją jedy­nie juwe­ni­lia Seby­ły – utwo­ry pisa­ne w latach stu­diów, mało ory­gi­nal­ne, pozo­sta­ją­ce pod sil­nym wpły­wem mło­do­pol­skiej sty­li­sty­ki i pro­ble­ma­ty­ki.

Spo­śród wier­szy dru­ko­wa­nych w Poezjach zebra­nych wybra­łem – zgod­nie z zało­że­niem serii – 44 utwo­ry. Zde­cy­do­wa­łem się nie roz­bi­jać poema­tów oraz cykli poetyc­kich, któ­re moż­na trak­to­wać jako poema­ty („Mły­ny”, „Osiem nok­tur­nów”, „Obra­zy pamię­ci”, „Ojcze nasz”), nawet jeśli nie wszyst­kie ich czę­ści wyda­wa­ły mi się rów­nie inte­re­su­ją­ce poetyc­ko. Uło­ży­łem je mniej wię­cej chro­no­lo­gicz­nie, tak aby dać czy­tel­ni­ko­wi poję­cie o kon­cep­cji cało­ści, a w szcze­gól­no­ści o liniach roz­wo­ju tej poezji. W swo­im wybo­rze akcent poło­ży­łem na meta­fi­zycz­nym wąt­ku twór­czo­ści Seby­ły: „dia­lo­gu w ciem­no­ści”, spo­ru z Bogiem o sens ludz­kie­go życia i kształt świa­ta. Ale, oczy­wi­ście, wątek meta­fi­zycz­ny spla­ta się tu ze spo­łecz­nym (pacy­fizm, nie­zgo­da na nie­spra­wie­dli­wość spo­łecz­ną, soli­dar­ność z cier­pią­cy­mi) i lite­rac­kim (wybór okre­ślo­nej tra­dy­cji, pró­ba zna­le­zie­nia języ­ka, któ­rym moż­na by pod­jąć pro­ble­ma­ty­kę w spo­sób nowy, ade­kwat­ny do zmie­nia­ją­cej się wraż­li­wo­ści). Seby­ła-poeta jest bowiem inte­re­su­ją­cy nie tyl­ko ze wzglę­du na tema­ty, jakie podej­mo­wał, ale przede wszyst­kim na spo­sób ich uję­cia, ten­den­cję sło­wa, pró­bę upo­ra­nia się zarów­no z cią­żą­cym mu dzie­dzic­twem poezji mło­do­pol­skiej, jak i okre­śle­nia się wobec pro­po­zy­cji Ska­man­dra i Awan­gar­dy. Naj­lep­sze rezul­ta­ty osią­ga tam, gdzie potra­fi zdy­scy­pli­no­wać język, nie rezy­gnu­jąc jed­no­cze­śnie z wizyj­no­ści; powsta­ją wów­czas enig­ma­tycz­ne, nie­spo­koj­ne wier­sze, nie­pod­da­ją­ce się jed­no­znacz­nym inter­pre­ta­cjom.

Tytuł cało­ści zaczerp­ną­łem z jed­ne­go z utwo­rów Seby­ły; cho­dzi o ostat­nią część poema­tu „Kon­cert ego­tycz­ny”, któ­ry osta­tecz­nie nie zna­lazł się w niniej­szym wybo­rze. Tytuł wydał mi się ade­kwat­ny, sam utwór mniej; podob­nie jak w przy­pad­ku wier­szy wybra­łem to, co wyda­ło mi się żywe, co jesz­cze może liczyć na oddźwięk.