Dać się dotknąć cieniom

Odwróćmy: powie­dzieć coś zwy­kłe­go. Powie­dzieć coś zwy­kłe­go tak, żeby sta­ło się nie­zwy­kłe. Powie­dzieć coś zwy­kłe­go tak, żeby­śmy to nie tyl­ko zoba­czy­li, ale i dostrze­gli, bo prze­cież to dale­ce nie to samo. Jakub Beli­na-Brzo­zow­ski potra­fi zachwy­ca­ją­co powie­dzieć coś zwy­kłe­go, cór­ka tań­czy – jego debiu­tanc­ki tom – to książ­ka, któ­ra potra­fi zaś spra­wić, że się dostrze­ga.

Jakub Beli­na-Brzo­zow­ski to poeta, któ­ry nie potrze­bu­je krzy­ku, by opo­wie­dzieć o tym, co czę­sto topio­ne jest w histe­rycz­nej kako­fo­nii. Lite­rac­kie sku­pie­nie i oszczęd­ność nie wyni­ka­ją u nie­go jed­nak z bra­ku pew­no­ści sie­bie – prze­ciw­nie. Opa­no­wa­nie poetyc­kie­go języ­ka spra­wia, że jego głos jest wystar­cza­ją­co wyraź­ny i dono­śny.

[C]órka tań­czy to zbiór mini­ma­li­stycz­nych, sku­pio­nych, choć nie­po­zba­wio­nych iro­nii wier­szy, roz­pię­tych mię­dzy namy­słem nad cie­le­sno­ścią a nie­uję­tą w dekla­ra­tyw­ne ramy ducho­wo­ścią, mię­dzy wital­no­ścią, a prze­mi­ja­niem, mię­dzy ojco­stwem i byciem synem, dawa­niem życia i sta­wa­niem w obli­czu śmier­ci. Świat, o któ­rym poeta, pra­cu­ją­cy Pol­skiej Misji Medycz­nej, wie wystar­cza­ją­co dużo, fil­tru­je on w swo­ich wier­szach przez to, co naj­bar­dziej pry­wat­ne. Beli­na-Brzo­zow­ski poka­zu­je czy­tel­ni­ko­wi to, co naj­in­tym­niej­sze, jed­no­cze­śnie uni­ka­jąc kon­fe­syj­ne­go bana­łu. Otwie­ra przed nami nie­zwy­kle zmy­sło­wą, iskrzą­cą od ero­ty­zmu prze­strzeń, nie popa­da­jąc ani w wul­gar­ność, ani sen­ty­men­ta­lizm. Pisze on o cie­le­sno­ści, poka­zu­jąc jed­nak rów­nież jej nie­usu­wal­ną nie­do­sko­na­łość, któ­ra okrut­nie przy­po­mi­na o prze­mi­jal­no­ści. W tych wier­szach napraw­dę, mówiąc sło­wa­mi auto­ra, Ze słów powsta­je cia­ło. Sub­tel­ność i szorst­kość sta­no­wią u nie­go całość, w któ­rej nie spo­sób orzec, co jest awer­sem, a co rewer­sem. Z tych dwóch prze­ciw­staw­nych, a jed­nak nie­ro­ze­rwal­nych ele­men­tów wybrzmie­wa wyraź­nie męski głos, któ­ry omi­ja iry­tu­ją­ce reje­stry, z któ­rych czę­sto lepio­ny bywa w lite­ra­tu­rze męski idiom. Ta jed­no­cze­śnie dale­ka od kabo­tyń­skiej krzy­kli­wo­ści i nego­wa­nia samej sie­bie doj­rza­le męska per­spek­ty­wa wyda­je mi się w pisa­niu Beli­ny-Brzo­zow­skie­go szcze­gól­nie istot­na.

[C]órka tań­czy to książ­ka, któ­ra nie daje się wpi­sać w uprasz­cza­ją­ce, ide­olo­gicz­ne kate­go­rie, będąc jed­no­cze­śnie tomem, u któ­re­go pod­sta­wy leży głę­bo­ki namysł etycz­ny. Poeta nie tyle sta­je w poprzek nie­wy­star­cza­ją­cych kate­go­rii, ale zda­je się być ponad nimi. Nie uda­ło by się to wszyst­ko, gdy­by nie wyczu­le­nie auto­ra na rzą­dzą­cy rze­czy­wi­sto­ścią absurd, spod wła­dzy któ­re­go pod­miot sta­ra się wyrwać, zda­jąc sobie jed­no­cze­śnie spra­wę z tego, że jest to nie­moż­li­we. W kon­se­kwen­cji te skon­den­so­wa­ne, lapi­dar­ne wier­sze sta­ją się pogłę­bio­ny­mi, nie­oczy­wi­sty­mi opo­wie­ścia­mi o napię­ciu mię­dzy sprze­ci­wem a godze­niem się z nie­uchron­nym, czy­niąc z książ­ki esen­cjo­nal­ny trak­tat o poszu­ki­wa­niu dla sie­bie miej­sca w świe­cie i w sobie samym.

W debiu­tanc­kim tomie Beli­ny-Brzo­zow­skie­go rów­nie waż­ne jest to, co napi­sa­ne, i to, co nie­na­pi­sa­ne. Poeta potra­fi popro­wa­dzić tekst w taki spo­sób, by urwa­na nie­spo­dzie­wa­nie puen­ta wybrzmie­wa­ła w czy­tel­ni­ku, pisząc w nim kolej­ne wer­sy. Czy­ta­jąc go, czu­ję, że te bar­dzo oso­bi­ste prze­cież wier­sze – cytu­jąc same­go poetę – „mówią rów­nież za mnie, w moim imie­niu”. A po tym moż­na poznać zna­ko­mi­tą poezję. A więc „[w]yrusz. Daj się dotknąć cie­niom”.