Poematy

Krok Sitonena

I

Przychylne były mi wielkie równiny: La Guardia, Kennedy, Logan, Ferihegy, Arlanda

Nocą wyglądające jak górskie hale, na których posadzono pod sznurek różowe, żółte i szafirowe krokusy

Zbliżałem się do nich z lękiem jak ktoś urodzony na nizinach

Kto jeszcze tak niedawno słysząc warkot podnosił głowę i krzyczał: Panie pilocie, dziura w samolocie, panie lotniku, dziura w nocniku

Komu po nocach śniły się balony rozrzucające ulotki zatrute jak czekolada, o powłokach bardziej śliskich niż szelest nylonowych pończoch na nogach kobiet

O których marzyły jego ciotki, wtedy kobiety, dzisiaj jeszcze dziewczyny; tylko imiona zdradzają, z jakiej były epoki

I mufki, które zostały na fotografiach

W sepii, jak plakat “Piękności nocy” Rene Claira przy kasie kina, ale nas prowadzono na “Skanderbega”, radziecki epos o bohaterze narodowym Albanii

Pewnie dlatego wiedziałem, w którym domu przy głównej ulicy mieści się dom rozpusty, choć źródła o tym milczą, a jedynym dowodem jest domysł dziecka sprzed lat

II

Przy naszej ulicy mieszkał szewc, dorożkarz i dwóch furmanów, za rogiem huczał młyn i drzewnym pyłem pachniała wytwórnia cygarniczek

Oto szewc macha do mnie z werandy, a ja nie pamiętam jego nazwiska, jakby na zboczach Głębokiej Drogi nie pojawiały się Pantofelki Matki Boskiej każdej wiosny

III

Orzech był mi wieżą obserwacyjną, wypatrywałem z niego ojca wracającego z pracy

IV

Wiele musiało się zdarzyć, by świat przestał mi się dzielić na przedwojenny i powojenny, choć nadal brak mu ciągłości

Zostaje tajemnica lustra: rozbite odbija wciąż całość: najstarszą cukiernię w moim mieście

Na białej ścianie cienie trzech morelowych drzew – w sieni słoje z morelowym kompotem

Z psychozabawy wynika, że ktoś tu jest sybarytą

V

Oto słyszę, że umarł producent trumien, mój niezbyt daleki krewny. To on oprawiał pierwsze narty, jakie dostałem na Gwiazdkę. Dymił trociniak i ludzi wypuszczano z więzień

Nie pamiętam ich koloru tylko zapach rzemieni; w jakimś muzeum sportu można by znaleźć podobne

W ogrodzie pod jaśminami przy płocie znajdowałem największe monety – ten ze snów się nie sprawdził – nawet nie pamiętam, co chciałem za nie kupić

Nie czułem się oszukany jak ktoś, kto nie wychodząc za próg dziecięcego pokoju zwiedził wszystkie burdele świata. Jednak płakałem widząc, jak maleją pierwsze litery paru pojęć

“Doktora Żywago” czytałem po angielsku, na kartonikach seledynowej papeterii tłumaczyłem wiersze Pasternaka

Śmieszyli mnie mówiący, że historia osądzi ich sprawiedliwie – stara szachrajka rodząca wciąż nowe bękarty

VI

Choć nie najwyżej, byłem wysoko – wyżej niż Mont Blanc

Niewiele z tego wynika poza widokami – nie będzie nowego “Kordiana”, nowego “Pana Tadeusza” ani nowego “Wesela”,

nowe bowiem nie może być stare, choć przyjemniej byłoby poczuć grunt, który stwardniał pod cudzymi stopami

Kamizelka ratunkowa wydawała się dowcipem Panamerican Airlines

Widziałem śnieżne przestrzenie, kontynent niepokalanej zimy

Przydałyby się raczej tamte deski, na których biegałem po mleko do leśniczówki, która stała na skraju lasu. 30 lat temu odkryłem krok łyżwowy, który teraz nazywa się krokiem Sitonena

VII

Być może jedynym grzechem jest grzech przeciwko rytmowi, domyślałem się tego pod tablicami z plexiglasu, gdy jeszcze były drewniane

W biegu przez płotki, w którym nie chodzi o pierwszeństwo, w obrocie dyskobola, w oddechu kochanków, w sinusoidzie rozkoszy

Któregoś dnia pomyślałem, że jeszcze tylu jest ludzi starszych od PRL-u

Jak na kogoś z rocznika 45 to było duże odkrycie

Niewiarygodne, mur berliński jest młodszy ode mnie

VIII

Nad Chicago widziałem neon przypominający czyjeś imię; nie zasłużyłem na tyle podróży i przynosiłem pecha dyplomatom

W pewnym oknie susząca się biała koszula powiewa jak biała flaga; czerwcowy upał wchłania kropelki wody i łzy

Nawet jeśli właściwym pytaniem nie jest, co ci przyniesie, ale czego od ciebie oczekuje ten dzień, w jakiejś mierze wszystko było spóźnione; mówię to dla porządku, a nie żeby się skarżyć

Moi przodkowie rodzili się i umierali na Mokradkach, w księgach parafialnych włostowickiego kościoła widnieją ich krzyżyki

Babka umarła wcześniej, niż dokończyłem pierwszy wiersz, tymczasem kończyła się epoka pisma

IX

O, przebiegła kurteczko, jak ci na niej do twarzy
Jedwabny guziczku, czemu spod palców się wymykasz
W dalekobieżnym pociągu nocą to się może zdarzyć
Oto ja służebnica żywego języka

X

Miałem wieczór autorski na Uniwersytecie w Uppsali – ach, jak to brzmi, jak to brzmi slawistyki na całym świecie są mniej więcej takie same, to samo jarzeniowe światło, za którym nie przepadam, i te same na ogół książki i czasopisma

Katedra polonistyki jest zawsze ubogą krewną filologii rosyjskiej i nie ma się czemu dziwić

I zawsze się zbierze od trzech do piętnastu osób o jakby znajomych nazwiskach

Uniwersytet w Uppsali, Uniwersytet Harvarda, Uniwersytet w Budapeszcie to brzmi i chciałbym z tego miejsca pozdrowić profesora Barańczaka, docentów Ullę i Bańcerowskiego, doktorów Kovácsa i Snopka, pamiętam również o Witoldzie Maciejewskim

A skoro mowa o Uppsali szczególnie serdecznie pozdrawiam Małgorzatę Szulc-Paskalčn; warto przelecieć się przez Bałtyk, by spotkać kogoś ładnego i miłego, i mówiącego do rzeczy w kraju, gdzie w domu towarowym trudno odróżnić manekina od żywego człowieka (biorę Pawła Śpiewaka i Grzegorza Musiała na świadków)

XI

Bogusław mnie pyta, czy nie boję się lecieć O’Harą. Czemu nie Whitmanem, ale mniejsza z tym, lecę jumbo-jetem

Od miesiąca strajkują kontrolerzy lotów

Niemowlęta na pokładzie dodają mi odwagi
Burza oklasków po starcie, jakby podniosła się kurtyna

XII

Oto zaczął się spektakl i trwa, ale czy to naprawdę obłoki? Wyglądają jak śnieżny kontynent, minus siedemdziesiąt na zewnątrz, wszystko jest na wiarę

Zmrożony oddech ziemi

Grzywa Atlantyku

Kora mózgowa planety

Neonoosfera?

XIII

Jedliśmy rostbef, a za szklaną ścianą czekał już na nas waniliowy budyń chmur polany malinowym sokiem zachodzącego słońca

Najdłuższy dzień wraca najdłuższą nocą

Oto znów miałem pod stopami ocean, pod siedzeniem fotel, pod fotelem kamizelkę ratunkową

Zmęczenie jak campari siostrzanego pocałunku

A przed nami tyle nowych, trudnych i pięknych zdań

1987

Na wszelki wypadek

Albowiem nie jestem nieśmiertelny; podobnie jak niektórzy z moich czytelników

Albowiem ciąża słonia trwa 24 miesiące

Albowiem chciałbym powiedzieć swej ojczyźnie coś miłego i dzień za dniem nie znajduję stosownego pretekstu

Albowiem przez stropy Dworca Centralnego przecieka nie tylko deszcz

Albowiem na ruchomych schodach, jeśli są czynne, czuję jak mam mało czasu i jak ktoś śmieje się ze mnie

Albowiem każdy kij ma dwa końce choć zakaz fotografowania odsłania tajemnice anonimowych budynków

Albowiem coraz więcej chorób dookoła i umierają matki przyjaciół

Albowiem nawet przedmiotom nie wolno dochować nam wierności

Albowiem słońce wędzonego piklinga przebija się przez chmury na krótko i bardzo rzadko

Albowiem papierosy które palę kupiłem w sklepie filatelistycznym

Albowiem mimo wszystko zbyt łatwo się przywiązuję

Albowiem nie wiem czemu de mortuis nil nisi bene skoro nic nie wskazuje na to że cokolwiek boli umarłych

Albowiem zmiany na kolei są godne podziwu

Albowiem trzeci to drugi jakby B było trzecią literą alfabetu; kto nie wierzy niechaj sobie policzy wagony

Albowiem jakby było mało istniejących podziałów zaczynają nas dzielić na palących i niepalących

Albowiem chciałbym szanować prawo lecz tylko w granicach rozsądku

Albowiem zostało mi dane poczucie śmieszności

Albowiem słyszałem durnia który mówił że zbyt długo tolerowaliśmy durniów a nie chciałbym aby o mnie ktoś tak powiedział

Albowiem Kraków się wali

Albowiem znając swoje możliwości znam swoje ograniczenia

Albowiem słowa są jak pestki słonecznika i nie da się z nich wyłuskać ziarnka po raz drugi o czym wie każdy wróbel

Albowiem pisarz ze mnie jak z koziej dupy trąba czego mówić nie powinienem przekonany że są ode mnie gorsi

Albowiem obiecana kartka z Panamy nie przychodzi od pół roku choć sam coraz częściej nie odpowiadam na listy

Albowiem dobrze mieć przygotowaną odpowiedź choć pytanie jeszcze nie padło i może nie paść nigdy