O Egzotycznych ptakach i roślinach

To jest poezja żywio­ło­wa, roz­go­rącz­ko­wa­na, jak­by chcia­ła roz­sa­dzić cia­sne ramy wier­sza i pójść w świat. Tym wier­szom nie jest dobrze w książ­ce: są tu jak eks­po­na­ty, albo – nawią­zu­jąc do tytu­łu – jak egzo­tycz­ne pta­ki w pta­szar­ni. Tro­chę jak wier­sze Whit­ma­na, wykrzyk­ni­ko­we poezje Andru­cho­wy­cza potrze­bu­ją powie­trza i prze­strze­ni, a przede wszyst­kim – gło­su, któ­ry pozwo­li im wybrzmieć.

Julia Fie­dor­czuk

Coś dla luna­ty­ków, zbie­ra­czy oso­bli­wo­ści i kolek­cjo­ne­rów bestia­riu­szy. Mit Kre­su, któ­ry nie jest Koń­cem. Prze­miesz­cza­ją­ce­go się wid­no­krę­gu. Zie­lo­na Ukra­ina, obla­na oce­anem, leżą­ca gdzieś mię­dzy Haiti a Baha­ma­mi. Kozak Jamaj­ka, nie­odrod­ny syn wysp szczę­śli­wych, cier­pią­cy na sło­wiań­ską melan­cho­lię. Przy­bysz, któ­ry pod posta­cią sowi­zdrza­ła szy­dzi z nas i kusi, żeby­śmy wybra­li bez­li­to­sną gwiaz­dę wędrow­ca. Mit gene­alo­gii, ini­cja­cji, zej­ścia do pod­zie­mi.
Andru­cho­wycz czu­le się obcho­dzi z naszy­mi nostal­gia­mi i obse­sja­mi. Jak kie­dyś nauczy­ciel rysun­ków z Dro­ho­by­cza, wypi­su­je bile­ty do pod­ziem­ne­go zoo, w któ­rym cza­ją się lwy – żół­te gamo­nie, syre­ny i szka­rad­ni­ce. Udo­wad­nia, że nic bar­dziej egzo­tycz­ne­go od Euro­py Wschod­niej. To lek­tu­ra dla sło­wia­no­fi­lów i osób ze wstrę­tem do miej­sco­we­go kli­ma­tu. Krót­ko mówiąc – dla tutej­szych. Prze­ciw­ko całe­mu naziem­ne­mu świa­tu. Jed­na z naj­cie­kaw­szych ksią­żek poetyc­kich ostat­nich lat.

Joan­na Wajs

Egzo­tycz­ne pta­ki i rośli­ny Juri­ja Andru­cho­wy­cza w prze­kła­dach Jac­ka Pod­sia­dły to książ­ka ze wszech miar nie­po­ko­ją­ca. Liry­ka roli, któ­rą czę­sto upra­wia Andru­cho­wycz, wyda­je się nie­co zapo­zna­ną for­mu­łą poezjo­wa­nia. Zupeł­nie nie­słusz­nie. W swo­ich naj­lep­szych reali­za­cjach ukra­iń­ski poeta jest elek­try­zu­ją­cy niczym Edgar Lee Masters. Lirycz­ne nar­ra­cje Andru­cho­wy­cza, przy­wo­łu­jąc do świa­ta żywych łotrzy­kow­skie posta­cie z odle­głej prze­szło­ści Ukra­iny, two­rzą rodzaj wehi­ku­łu, dzię­ki któ­re­mu czy­tel­nik kata­pul­tu­je się w prze­strzeń aksjo­lo­gicz­nych nie­roz­strzy­gal­ni­ków. Ani na moment poezja ta nie wpa­da w pułap­kę doraź­nej repre­zen­ta­cji wybra­nych bio­gra­fii. Sku­pia się raczej na wyka­za­niu cią­gło­ści „upad­ku”, któ­ry sta­no­wi naszą współ­cze­sną kon­dy­cję. Andru­cho­wycz jest zako­rze­nio­ny w jakimś isto­to­wym „wyko­rze­nie­niu”, jest jak tru­ba­dur wypa­dły z kole­in wła­snej pie­śni i błą­dzą­cy gdzieś mię­dzy „już nie” i „jesz­cze nie” nadziei na świat lep­szy niż jego lite­ral­ne prze­two­rze­nie. To poezja muzy­ki infer­nal­nej, poda­nej w for­mie jak naj­bar­dziej kla­sycz­nej. To splot para­dok­sal­ny i nie­bez­piecz­ny. Jak wszyt­ko, co pisze.

Krzysz­tof Siw­czyk