O tomie Rafała Wojaczka Wiersze i proza 1964-1971

Wydanie Wierszy zebranych Rafała Wojaczka – mimo tego, że jest to już kolejna editio ultima tego pisarza – jest z całą pewnością jak najbardziej pożądaną inicjatywą. Dzieje się tak z dwóch głównych przyczyn, które przedstawiam poniżej.

Po pierwsze: Rafał Wojaczek jest jednym z najznakomitszych nazwisk na mapie powojennej polskiej literatury, nazwisk – dodajmy – wciąż jeszcze nie dość rozpoznanych. Od momentu debiutu twórczość tego pisarza – wsparta legendą biograficzną – jest trwałym punktem odniesienia dla wielu naśladowców, obiektem czytelniczego kultu, ważną inspiracją dla krytycznoliterackich i akademickich omówień (zwłaszcza tych, które mają ambicję dekonstruowania skostniałych w semantycznie jałowe liczmany hierarchii literackiej ważności). Inaczej jednak niż w wielu innych przypadkach pisarzy zwanych kultowymi bądź wyklętymi (czego koronnym przykładem jest choćby przebrzmiewająca popularność Edwarda Stachury), dzieło Wojaczka nie wyczerpuje się w jednorazowej interpretacji jako wyraz takiej czy innej niezgody na rzeczywistość: innymi słowy, popularność tego poety (a jest to zjawisko bezprecedensowe, zważywszy, że mamy do czynienia z literaturą skrajnie hermetyczną) idzie w parze z niebywale wysoką jakością artystyczną idiomu poetyckiego. Rafał Wojaczek to pisarz, który w swej objętościowo nieobszernej spuściźnie wykorzystał bodaj wszystkie rejestry poetyckiej polszczyzny (od średniowiecza i baroku przez romantyzm i modernizm po awangardę), zmuszając ją do mówienia w sposób wstrząsająco niepodrabialny o zawikłaniach własnej egzystencji w wielkie uniwersalia: polskość, religię, chorobę, rodzinę… I przy tym wszystkim, przy całej swej popularności i wyjątkowości – wciąż jeszcze nie może on znaleźć należnego mu miejsca na mapie współczesnej literatury polskiej.

Po wtóre tom ten – obok pełnego, krytycznego korpusu dokonań poetyckich Rafała Wojaczka – zawiera również jego prozę z książki Sanatorium. Niezależnie od ważności i wysokiej estetycznej rangi tego poruszającego opisu zmagań z chorobą psychiczną, pomysł wydania Sanatorium wespół z utworami poetyckimi stwarza unikatową możliwość obcowania niejako z dwiema stronami tego samego fenomenu, a strony te wzajemnie się dopełniają, oświetlają w sposób do tej pory niepodejrzewany, owocują zupełnie nowymi interpretacyjnymi potencjami. Nie koniec na tym: Wydawca dołączył też do ksiązki zeszyt z ineditiami i juweniliami poety, które do tej pory nie były publikowane – po części zapewne dlatego, że nie wszyscy wiedzieli o ich istnieniu…

Mamy więc niepowtarzalną szansę na przeczytanie książki, która tylko z pozoru jest kolejną edycją pism zebranych – z pozoru, bo w istocie to pierwsza edycja, poprawiająca niezawinione błędy edycji poprzednich. A do tego Wydawca dołącza do planowanej publikacji wysokiej klasy reprintu brulionu – więc jest to rzecz zupełnie bezcenna.