recenzje / IMPRESJE

Barbarzyńca dla intelektualistów (a może odwrotnie)

Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze książki Wiersze zebrane (tom 3) Bohdana Zadury, wydanej w Biurze Literackim 13 lutego 2006 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

1

Czy to nie będzie najbardziej kłopotliwy w odbiorze tom? – zastanawiałem się, przebiegając myślami całą edycję dzieł zebranych Bohdana Zadury. Składający się z bardzo dobrej, skupiającej najnowsze utwory, wstępnej części oraz ze zdecydowanie słabszych pozostałych fragmentów, w których przegląda się jak w lustrze ostatnie kilkadziesiąt lat polskiej poezji. Ale jest to lustro pokryte kurzem, popękane, naznaczone również nieudanymi próbami scalenia jednorodnego stylu. Mamy tu to wszystko, co wydobyto z rozproszenia, z pierwodruków i szpargałów, co wyrokiem autorskim skazano dawniej na zapomnienie. Mnie jednak towarzyszyła radość, może nawet uniesienie. Myślałem sobie – “oto w tych fragmentach widać, jak Zadura poetycko dorastał, potężniał, stroił instrumenty swej wspaniałej orkiestry.” Cóż za lekcja dla debiutantów! Bo widać jak na dłoni, ileż to atramentu trzeba wylać, ile benedyktyńskich prób zaliczyć, żeby wreszcie uzyskać jakąś autonomię w poezji, swój własny głos wyrzeźbić, wybić na pierwszy plan. Dla miłośników tej twórczości to zapewne wzruszająca przygoda i swoiście dydaktyczna niespodzianka, warsztaty poetyckie na żywo i jednocześnie lekcja historii współczesnej poezji. Inni odbiorcy, ci już tak niezaangażowani w tropienie niuansów “zadurianizmu”, mogą być skonfudowani przypadkowością i słabością wydobytych z pożółkłych roczników tekstów, mogą zastanawiać się nad sensem ich publikacji, mogą sobie w duchu zadawać pytania w stylu – “Po co pozycję Zadurę osłabiać pokazem juweniliów, przeciętnych podróbek neoklasycystycznego stylu, notatek lirycznych bez większego znaczenia drukowanych w gazetach, o których dzisiaj już nikt nie pamięta. Tego się nie robi poecie za życia…”.

I w takiej atmosferze może odbywać się czytanie trzeciego tomu “Wierszy zebranych” Bohdana Zadury.

2

Toteż chciałbym skupić swoją uwagę na pierwszej części tomu, na wymowie najnowszego tomiku poety, zatytułowanego “Kwestia czasu”. Czas jest tu najważniejszy i z nim się wyprawia niesamowite historie, ale nierozerwalnie wiąże się z tym kilka innych kwestii. Takie tytuły jak “Kwestia smaku” czy “Kwestia stylu” też nie byłyby od rzeczy. Wszak już pierwszy wiersz dotyczy stylu. Podwójności stylu. To w ogóle jest szalenie istotny problem tej poezji: podwójność głosu. Coś klasycznego, rytmicznego ciągle się tu miesza z językiem sprozaizowanym, niemal publicystycznym (kiedy to wiersz Zadury chce być notatką z gazety, kartką zdjętą z muru). Ciekawe, że w ten sposób podsumowuje dorobek życia ktoś, kto po bogatym doświadczeniu neoklasycystycznym przeszedł na drugą stronę i stworzył własną odmianę wiersza wolnego. Podwójność głosu, mówienie “na dwoje” wydaje się być bardzo ważną cechą ostatnich wierszy.

Osobisty problem autoteliczny został wmieszany w dyskusje estetyczne. Świetnie wmieszany w wierszu inicjującym zbiór. Chodzi o “Poet – barbarian or intellectual”. Tu rzecz nazywa się po imieniu i rzuca interesujące światło na niegdysiejsze polemiki. Proponowane rozwiązanie jest proste. Może potrzebujemy dwóch języków? – zastanawia się poeta. Może to konteksty wymuszają określone zachowania językowe odtwarzane w wierszu? Istnieją więc dwa języki realizujące się w zależności od specyfiki odbioru, od oczekiwań i nastawienia. Jeden byłby dla barbarzyńców, drugi dla intelektualistów. Barbarzyński dla intelektualistów, intelektualny dla barbarzyńców.

I wyobraźmy sobie teraz, że przez tę subtelną bramę (z napisami wykutymi w języku angielskim) mamy wejść do tego świata, mamy czytać następne wiersze. I czytamy nieufnie, co chwilę mierząc, ile tu barbarzyństwa, a ile intelektualnej finezji. Po dłuższej lekturze to przestaje być ważne. I zdaje się, że autorowi o to chodziło. O unicestwienie dychotomii. O ujrzenie dwóch języków w scalającej perspektywie jednego podmiotu. Po prostu nieraz bywamy klasycystami, a nieraz zdarza się nam grać rolę barbarzyńców. Język wszystko przyjmie. Potrafi się rozdwajać.

3

Czas jest tu najważniejszy. Najbardziej bolesny. Chociaż można odnieść wrażenie, że w tym świecie nie ma żadnej wartości absolutnej, czyli takiej, której nie dałoby się wydrwić. O tym zawsze należy pamiętać. To stałe tło aksjologiczne tych wierszy. Tym bardziej muszą poruszać próby osadzania czegoś na gruncie powagi. I wydaje mi się, że w tej książce mamy z czymś takim do czynienia mimo żartobliwości niektórych przesłań i atmosfery błyskotliwego dowcipkowania. Intelektualiście chwilami głos grzęźnie w gardle. Ociera się o granicę stylu, o ostateczną możliwość ironicznego wysłowienia. Bo za dużo śmierci wokół, bo ona zaczyna dotyczyć, obejmować, inicjować mało podniecający flirt. To już nie są żarty, chociaż brzmią tak, jakby nimi nadal były: “Po kaszlu w lipcu ptasia grypa i co dalej? Rak płuc? Rak krtani? Zawsze jest jakiś wybór choć ograniczony.” Toteż sporo wierszy w tym tomie zajmuje się warunkami owego ograniczenia, mówiąc przy okazji coś o wyczerpywaniu się, o zaciskającym się kręgu. Właściwie nie ma już żadnego wyboru, pomyślałem, czytając o raku, który wlewa się w czekające nań tkanki, o resekcji żołądka, o przeraźliwie bolących kolanach, o głowie pełnej “śmieci śmierci”, wreszcie o tym, że “świat powoli przechodzi na drugą stronę”. To bardzo ważne, jak Bohdan Zadura, bliski mi człowiek, usiłuje coś powiedzieć o osaczeniu ze strony czasu i materii, ze strony tkanek, chrząstek i łękotek, próbuje wykrztusić coś nie do opisania – dławienie, skurcz, zanik, rozpacz.

I nie wiem, czy pisze to barbarzyńca, czy intelektualista, ponieważ w świetle tych doznań i przeżyć nie ma to już żadnego znaczenia (Zadura po raz drugi unieważnia dychotomię), a ja wiem tylko, że mnie to obchodzi, śmiertelnie dotyczy, że podobnie budzę się w nocy, nie znajdując odpowiedzi. Jeżeli pokazuje się rozpad, to chodzi też o rozpad formy: jakie te ostatnie w tomiku wiersze są skromne, ascetyczne, jakże się już niczym nie pysznią, brzmią jak notatki pozostawione na szpitalnym stoliku. Jeżeli pokazuje się rozpacz, to oszczędnie, z klasą. Rozpacz organiczna, dławiąca nie jest tym samym, czym rozpacz literacka, figuralna, symboliczna. Dlatego te słowa znaczą to, co znaczą i nie ma w nich przechylenia w stronę ironii: “w pewnym wieku/ wie się już/ że rozpacz/ to takie samo słowo/ jak inne”. A chodzi o to, żeby wyjść poza słowa, pokazać grozę i wstrząs towarzyszący wychodzeniu.

W kręgu tych ostatnich notatnikowych zapisów pozostają także rozważania o czasie. Z tytułowym wierszem wiąże się mocno “Redukcja”, utwór podkreślający fakt nieodwracalności czy też jednorazowości czasu, który podobnie “jak węgiel jak ropa” jest nieodnawialny. W tytułowym utworze wywód opiera się na przytoczeniu i przewrotnej analizie powiedzenia “wszystko jest kwestią czasu”. Nie powinno być zatem różnicy – rozmyśla poeta – czy chodzi o kilka minut, godzin, lat, czy o kilkanaście. Najbardziej przejmująca jest tu pointa. To tylko dwa dźwięki, dwie sylaby: A JEST.

Smakowaniu tej różnicy poświeconych jest kilkanaście fragmentów wspomnieniowych, wyrastających z przeżywania czasu, z odczuwania dotkliwości tego przeżywania. Na przykład “Bąblownica” przywołująca postać ojca i pewne wydarzenia z dzieciństwa. Ukoronowaniem tego wątku jest sugestywny poemat onanistyczny (tylko dla chłopców) pt. “To o czym zaczął mówić którejś nocy”. Powrót do dzieciństwa i czasów dojrzewania zaowocował tekstem, pod którym podpisałaby się znaczna część umęczonej dojrzewaniem ludzkości, miętolącej ręką własne narządy z braku innych możliwości spełnienia. Pikanterii tej relacji dodaje fakt, że o mękach i rozkoszach miętolenia opowiada ministrant albo ktoś, kto nim był i w dwójnasób (bo doszły dogmaty, moralność i piekło) przeżywał kłopot z nagle objawioną seksualnością.

4

Trzynastozgłoskowiec, który niczym ukłon w stronę Mickiewicza, wyprowadza z rozpaczy i tętni w uszach jak wybuch twórczej erupcji, pokaz krzepy. Ukłon w stronę Wilna, o którym się opowiada z werwą i sympatią w “Dystychach dla Eugeniusza Alisanki”. Ten utwór oraz “Kartka dla Wasyla Machny” i “Dziesięć na kwadrans” wskazują na naturalne tło wydarzeń, na te fragmenty z życia bohatera, które wciąż niosą żywe znaczenia, nie ocierając się o rozpacz i poczucie pustki. Być może nawet wiążą się z taką sferą rzeczywistości, która wydaje się nieskłamana i godna zaufania, ciągle ważna i wiarygodna. Chodzi o to inne życie zwane “życiem literackim”. Podróże i wieczory autorskie, przyjaźnie i związki, zloty i imprezy, publikacje i dyskusje. To bardzo interesujący wątek w poezji Bohdana Zadury: zapisywanie wrażeń aktywnego uczestnika życia literackiego, swoiście kronikarski obowiązek biorący się z poczucia solidarności i przyjaźni. Zupełnie inny jest ton (serdeczny, braterski, familiarny) tego typu tekstów w porównaniu z “wierszami gniewnymi”, wchodzącymi w spór z oficjalnym życiem społeczno-politycznym. Odnosi się wrażenie, że ważni dla Zadury przyjaciele poeci, pisarze, krytycy tworzą coś w rodzaju rodziny. Z fragmentów im poświęconych bije ciepło, siła i pewność, a monologi bohatera tworzą się w przyjacielskiej przestrzeni wymiany myśli i wrażeń, w przestrzeni absolutnego porozumienia pełnej aluzji o wspólnych przygodach i przeżyciach. Mnie najbardziej wzruszył fragment “Dystychów…” opisujący zakłopotanie agnostyka szukającego obrazu “Pani która w Ostrej świeci Bramie”. Czyni to po to, żeby spełnić prośbę Henryka Berezy. Jakże on, biedny, Ją pozdrawia…

5

Jeżeli ten tomik jest przyczynkiem do dyskusji o poetyckości, o jej wymiarach i normach, to ważną częścią przedstawianych (kształtem wierszy) poglądów jest cząstka złożona z tekstów hybrydalnych, sytuujących się na pograniczu poezji i prozy. Być może mamy do czynienia z prozami poetyckimi, a może z czymś w rodzaju kartek z dziennika poety. Przypominają mi one fragmenty ostatniego opowiadania ze zbioru “Patrycja i chart afgański”. Chodzi o “Rozbieg”, który potem w ciekawy sposób przepoczwarzył się w “Lit” (choć miał w “Arytmię”). Chodzi o pomysł mieszania stylów i tonacji, o dwa języki, dwa głosy.

W “Rozbiegu”, a potem w powieści “Lit”, polegało to na współwystępowaniu normalnej tradycyjnej narracji i narracji zrytmizowanej, opartej na schemacie rytmicznym dziewięciozgłoskowca (można mieć skojarzenia z “Grenadierem-królem” Andrzeja Kijowskiego). Według Zadury miało w ten sposób dochodzić do zderzania konwencjonalności z autentyzmem. Paradoks estetyczny – nieobojętny także dla zbioru “Kwestia czasu” – polegałby na przenikaniu się konwencjonalnego wypowiadania obsesji i mitologii z naturalnością codziennego banału. Jak to ujął autor “Rozbiegu”, a są to słowa, do których zawsze warto wracać, omawiając twórczość Zadury: “Zabawa literacka chronić tu winna powieść przed banalnością i jednoznacznością. Nie stać nas na stworzenie metafizyki, nie stać również na rezygnację z niej”.

Zabawne więc wydały mi się te małe prozy i bawiłem się nieźle, dopóki nie natknąłem się w nich na wcale nieskrywany ton polemiczny, na irytację, gniew, zaangażowanie. A w stronę “Rozbiegu” rzucił mnie pogłos rytmiczny. Zdawało mi się, że słyszę dziewięciozgłoskowiec w tytule jednej z tych próz. Był tam, ale tylko połowicznie: “Szanowny panie profesorze (mam na myśli Miodka, Bralczyk też być może”. Słowa tego tekstu dyktowała irytacja dotycząca narowów publicznego języka. Wyczuwa się tu wyraźną niechęć do językowych mód sterowanych przez media. Oto podróż kazachstańskich Polaków do ojczyzny została w mediach nazwana pielgrzymką. Zadura nie cierpi zawłaszczania wspólnego języka przez religijny patos, przez nowomowę kościelną zatruwającą – jego zdaniem – zwyczajne komunikowanie się. Te kąśliwe teksty w gruncie rzeczy dotyczą publicznego rozmywania się znaczeń, protestują przeciw dewaluacji słów i marnotrawieniu naturalnej siły języka. I tak od słowa do słowa, od sformułowania do sformułowania dochodzi się tu do krytyki dyskursu medialnego i stwarzanej przezeń kultury bycia i porozumiewania się.

W świetle tych utworów zaczyna się dostrzegać nową misję współczesnego poety. Jest nią odważne, ironiczne i złośliwe przeciwstawanie się językowym i myślowym płyciznom mediów. Dostaje się też politykom (polecam znakomity wiersz dedykowany Aleksandrowi Kwaśniewskiemu) i ich niefrasobliwemu rzucaniu słów na wiatr. Zadura te słowa chwyta, prześwietla, nicuje. Po mistrzowsku obrabia fragment z gazety czy news z telewizora, dopisując swoje, czyli poetycki komentarz wytykający fałsz, pustkę, nieuczciwość bombardujących nas zewsząd komunikatów. I to już nie chodzi o słowa. Także o zachowania, gesty, postawy. Ich nijakość traktowana ze śmiertelną powagą i nabożną czcią jest powodem frustracji bohatera tych złośliwych notatek, który bez żadnych ceremonii potrafi napisać, że “mdli go od miłości w wierszach księży poetów”. I to już nie jest zabawa literacka, która ma chronić przed banalnością i jednoznacznością. To jest raczej poszukiwanie autentyzmu, wiarygodnego wymiaru metafizyki w gąszczu szemranych, odpustowych rytuałów robiących w Polsce za religijność i metafizykę. Skostnienie i pustkę należy ośmieszyć, więc Zadura ośmiesza. Nie przypominam sobie innego zbioru tego poety, w którym byłoby tak wiele fragmentów jawnie antyklerykalnych. W osobliwy sposób pogłębiają one tę “śmiertelną opowieść” o akcenty niewiary w istnienie drugiej strony, potęgując tragizm, podkreślając ludzką samotność zderzaną ze świadomością wielkiej pustki. Dlatego też razi bohatera i śmieszy język kościelnych dostojników (cytaty z kazań prymasa Glempa są niczym ściana, na której zakwita graffiti Zadury), język oficjalnej, zinstytucjonalizowanej ułudy i namaszczonej omnipotencji. “Jak poważnie wierzyć w Boga, skoro wierzyło się w świętego Mikołaja?”

Jak widać, Zadurę od lat nie opuszcza pytanie o możliwość stworzenia nowej metafizyki. Zdaje się, że ostatecznie doszedł do przekonania, iż takiej możliwości nie ma, zaś bezrefleksyjne tkwienie w pozostałościach po starej metafizyce kończy się uwiądem, bełkotem, uleganiem łatwiźnie światopoglądowej i stadnym odruchom. Być może to właśnie jest najważniejszym przesłaniem “Kwestii czasu”.

O AUTORZE

Karol Maliszewski

Urodzony w 1960 roku w Nowej Rudzie. Poeta, prozaik, krytyk literacki. Absolwent filozofii na Uniwersytecie Wrocławskim. Założyciel Noworudzkiego Klubu Literackiego „Ogma”. Laureat nagrody im. Marka Jodłowskiego (1994), nagrody im. Barbary Sadowskiej (1997), nagrody im. Ryszarda Milczewskiego-Bruno (1999). Nominowany do NIKE za zbiór krytyk literackich Rozproszone głosy. Notatki krytyka (2007). Pracuje w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Mieszka w Nowej Rudzie.

powiązania

Naturalna wielkość

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego, towarzysząca premierze książki Zeszyt ćwiczeń Joanny Łępickiej, wydanej w Biurze Literackim 4 grudnia 2023 roku.

WIĘCEJ

Przemiany i wulkany

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego, towarzysząca premierze książki Kryptodom Katarzyny Szaulińskiej, wydanej w Biurze Literackim 16 października 2023 roku.

WIĘCEJ

Roz-połów się… Gawęda o debiutach

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego, towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty 2022, wydanej w Biurze Literackim 14 sierpnia 2023 roku.

WIĘCEJ

Romantyczność 2022

nagrania / TransPort Literacki Aleksandra Byrska Aleksandra Kasprzak Antonina Tosiek Artur Burszta Daniel Tamkun Helena Burdzińska Jacek Dehnel Jakub Kornhauser Jakub Pszoniak Joanna Mueller Joanna Roszak Karol Maliszewski Karolina Sałdecka Katarzyna Szaulińska Łukasz Cabajewski Maria Krzywda Michał Domagalski Miłosz Biedrzycki Natalia Malek

Czytanie z książki Romantyczność. Współczesne ballady i romanse inspirowane twórczością Adama Mickiewicza w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.

WIĘCEJ

Oko przyłożone do dziurki, którą najpierw trzeba wydrapać (tylko notatki)

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego, towarzysząca premierze książki lorem ipsum Jakuba Pszoniaka, wydanej w Biurze Literackim 24 października 2022 roku.

WIĘCEJ

Oddech wypełniony sensem

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze książki towarzysząca premierze książki 100 wierszy wolnych z Ukrainy w tłumaczeniu Bohdana Zadury, wydanej w Biurze Literackim 2 maja 2022 roku.

WIĘCEJ

Wojna zmienia wszystko…

wywiady / O KSIĄŻCE Bohdan Zadura Karol Maliszewski

Rozmowa Karola Maliszewskiego z Bohdanem Zadurą, towarzysząca premierze książki 100 wierszy wolnych z Ukrainy, wydanej w Biurze Literackim 2 maja 2022 roku.

WIĘCEJ

„Swoje miejsce” obcości

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze książki Wszystko dobrze Marii Krzywdy, wydanej w Biurze Literackim 7 marca 2022 roku.

WIĘCEJ

Dyskretne występy w celu wyrobienia sobie przewagi

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze książki Odwrócona strefa, wydanej w Biurze Literackim 13 grudnia 2021 roku.

WIĘCEJ

Bojownicy bez broni, Przełykanie włosa i Pernambuco

nagrania / Stacja Literatura Ivan Wernisch Ján Ondruš Joanna Orska Karol Maliszewski Leszek Engelking Morten Nielsen Zbigniew Machej

Spotkanie wokół książek Bojownicy bez broni Mortena Nielsena, Przełykanie włosa Jána Ondruša i Pernambuco Ivana Wernischa z udziałem Bogusławy Sochańskiej, Zbigniewa Macheja, Leszka Engelkinga, Karola Maliszewskiego i Joanny Orskiej w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.

WIĘCEJ

Wojna (pieśni lisów), Przepowieść w ścinkach, Gdyby ktoś o mnie pytał, Sekcja zabójstw

nagrania / Stacja Literatura Bohdan Zadura Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Joanna Mueller Karol Maliszewski Konrad Góra Marta Podgórnik

Spotkanie wokół książek Wojna (pieśni lisów), Przepowieść w ścinkach, Gdyby ktoś o mnie pytał i Sekcja zabójstw z udziałem Konrada Góry, Marty Podgórnik, Bohdana Zadury, Joanny Mueller i Karola Maliszewskiego w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

Zmyślony człowiek, Credo, Prawdziwe życie bohatera

nagrania / Stacja Literatura Bogusław Kierc Jan Stolarczyk Joanna Orska Joanna Roszak Karol Maliszewski Rafał Wojaczek Tadeusz Różewicz Tymoteusz Karpowicz

Spotkanie wokół książek Zmyślony człowiek Tymoteusza Karpowicza, Credo Tadeusza Różewicza i Prawdziwe życie bohatera Rafała Wojaczka z udziałem Joanny Roszak, Jana Stolarczyka, Bogusława Kierca, Joanny Orskiej i Karola Maliszewskiego w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

„Czekam na siebie za rogiem”. Kilka zdań o poezji Jána Ondruša

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze książki Przełykanie włosa Jána Ondruša w tłumaczeniu Zbigniewa Macheja, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.

WIĘCEJ

Odkryć nieoczekiwaną bliskość

wywiady / O KSIĄŻCE Karol Maliszewski Zbigniew Machej

Rozmowa Karola Maliszewskiego ze Zbigniewem Machejem, towarzysząca premierze książki Przełykanie włosa, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.

WIĘCEJ

Ludzie ze Stacji

nagrania / Stacja Literatura Bogusław Kierc Dawid Mateusz Jerzy Jarniewicz Karol Maliszewski Katarzyna Szaulińska Konrad Góra Łukasz Dynowski Marta Podgórnik Robert Rybicki

Spotkanie wokół książki Ludzie ze Stacji w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.

WIĘCEJ

Projekt wymiany ramek we wszystkich obrazkach

felietony / cykle PISARZY Karol Maliszewski

7. odcinek cyklu „Biuro Literackie: rok po roku” autorstwa Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Źródło niezależnej, odkrywczej sztuki dla kolejnych pokoleń

felietony / cykle PISARZY Karol Maliszewski

6. odcinek cyklu „Biuro Literackie: rok po roku” autorstwa Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Przyszłość poezji

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2019, który ukazał się w Biurze Literackim 17 sierpnia 2020 roku.

WIĘCEJ

Chciałoby się powiedzieć, ale się milczy

felietony / cykle PISARZY Karol Maliszewski

5. odcinek cyklu „Biuro Literackie: rok po roku” autorstwa Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Mordercze ballady

nagrania / Stacja Literatura Joanna Orska Karol Maliszewski Marta Podgórnik

Spotkanie wokół książki Mordercze ballady Marty Podgórnik z udziałem Marty Podgórnik, Joanny Orskiej i Karola Maliszewskiego w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.

WIĘCEJ

Wiersz wychodzi z domu i nigdy nie wraca

felietony / cykle PISARZY Karol Maliszewski

4. odcinek cyklu „Biuro Literackie: rok po roku” autorstwa Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Daj mu tam, gdzie go nie ma

felietony / cykle PISARZY Karol Maliszewski

3. odcinek cyklu „Biuro Literackie: rok po roku” autorstwa Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

O poezji wchodzącej w kontakt z energią życia…

wywiady / O KSIĄŻCE Karol Maliszewski Katarina Šalamun-Biedrzycka

Rozmowa Karola Maliszewskiego z Katariną Šalamun-Biedrzycką, towarzysząca wydaniu książki Otona Župančiča Kielich upojenia, w wyborze, przekładzie i z posłowiem Katariny Šalamun-Biedrzyckiej, która ukazała się w Biurze Literackim 15 czerwca 2020 roku.

WIĘCEJ

Poetyckie książki trzydziestolecia

nagrania / Stacja Literatura Anna Kałuża Jakub Skurtys Joanna Mueller Joanna Orska Karol Maliszewski

Spotkanie z udziałem Anny Kałuży, Karola Maliszewskiego, Joanny Mueller, Joanny Orskiej oraz Jakuba Skurtysa w ramach festiwalu Stacja Literatura 24.

WIĘCEJ

Wojaczek a „przyjemność” lektury

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca wydaniu książki Rafała Wojaczka Prawdziwe życie bohatera, która ukazała się w Biurze Literackim 11 maja 2020 roku.

WIĘCEJ

„Nowy” Różewicz: „Trzeba żyć bez Ojca”

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego, towarzysząca premierze książki Credo Tadeusza Różewicza w opracowaniu Jana Stolarczyka, która ukazała się w Biurze Literackim 29 stycznia 2020 roku.

WIĘCEJ

„Wszystkie niespokojne składnie”

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego, towarzysząca premierze książki Wtracenie Przemysława Suchaneckiego, która ukazała się w Biurze Literackim 31 grudnia 2019 roku.

WIĘCEJ

Przeczytane, odhaczone, częściowo przeżyte. Nerwowy notatnik

debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Karol Maliszewski

Głos Karola Maliszewskiego w debacie „Biurowe książki roku 2019”.

WIĘCEJ

Puste noce i 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego

nagrania / Stacja Literatura Dawid Mateusz Jerzy Jarniewicz Karol Maliszewski

Spotkanie wokół książek Puste noce i 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego z udziałem Jerzego Jarniewicza, Karola Maliszewskiego i Dawida Mateusza w ramach festiwalu Stacja Literatura 23.

WIĘCEJ

Sośnicki: wielokrotne symetrie

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Szkic Karola Maliszewskiego opublikowany w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.

WIĘCEJ

Po szkodzie

nagrania / Stacja Literatura Bohdan Zadura Dawid Mateusz Karol Maliszewski

Spotkanie autorskie wokół książki Po szkodzie z udziałem Bohdana Zadury, Karola Maliszewskiego i Dawida Mateusza w ramach festiwalu Stacja Literatura 23.

WIĘCEJ

Język w ogniu (i trochę obok)

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego książki Chyba na pewno Jakuba Pszoniaka, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 1 kwietnia 2019 roku.

WIĘCEJ

Śmiertelne spotkanie (z balladą)

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego książki Mordercze ballady, która ukazała się w Biurze Literackim 7 stycznia 2019 roku.

WIĘCEJ

Biała środa 2009

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Podsumowanie projektów edukacyjnych 2008/2009, podczas którego uczestnicy spotkań z Karolem Maliszewskim zaprezentowali publiczności swoje wiersze.

WIĘCEJ

Czytanie kapryśne – o czytaniu wierszy w latach 90.

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Wykład Karola Maliszewskiego towarzyszący Pogotowiu poetyckiemu w sezonie 2008/2009.

WIĘCEJ

Wiersz doraźny: Dzień gniewu

utwory / premiery w sieci Grzegorz Wróblewski Jakub Kornhauser Joanna Mueller Karol Maliszewski Przemysław Owczarek Zbigniew Machej

Pozakonkursowy zestaw „Wierszy doraźnych 2018” autorstwa Jakuba Kornhausera, Zbigniewa Macheja, Karola Maliszewskiego, Joanny Mueller, Przemysława Owczarka, Grzegorza Wróblewskiego.

WIĘCEJ

Czytanie pojedyncze i zbiorowe

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Wykład Karola Maliszewskiego towarzyszący Pogotowiu poetyckiemu w sezonie 2008/2009.

WIĘCEJ

O czytaniu wierszy w latach 80.

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Wykład Karola Maliszewskiego towarzyszący Pogotowiu poetyckiemu w sezonie 2008/2009.

WIĘCEJ

O czytaniu wierszy w latach 70.

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Wykład Karola Maliszewskiego towarzyszący Pogotowiu poetyckiemu w sezonie 2008/2009.

WIĘCEJ

„W pierwszym dniu po końcu świata”. O wierszach Michała Domagalskiego

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego książki Poza sezonem Michała Domagalskiego, która ukazała się w Biurze Literackim 23 lipca 2018 roku.

WIĘCEJ

O czytaniu wierszy w pociągu

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Wykład Karola Maliszewskiego towarzyszący Pogotowiu poetyckiemu w sezonie 2008/2009.

WIĘCEJ

O czytaniu wierszy opornym

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Wykład Karola Maliszewskiego towarzyszący Pogotowiu Poetyckiemu w sezonie 2008/2009.

WIĘCEJ

Czytanie wiersza, czytanie człowieka

dzwieki / WYDARZENIA Karol Maliszewski

Wykład Karola Maliszewskiego towarzyszący Pogotowiu poetyckiemu w sezonie 2008/2009.

WIĘCEJ

Od Be do Zet

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2016, wydanego w Biurze Literackim 6 lutego 2017 roku, a w wersji elektronicznej 25 grudnia 2017 roku.

WIĘCEJ

W głąb „czarnej dziury”

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze e-booka Telefon z antypodów. Wiersze z młodości w epoce minionej (1978-1990), wydanej w Biurze Literackim 8 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Niech leci, kto zechce

wywiady / O KSIĄŻCE Karol Maliszewski Szymon Słomczyński

Rozmowa Karola Maliszewskiego z Szymonem Słomczyńskim towarzysząca premierze książki Dwupłat, która ukazała się 1 czerwca 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Całkiem zwyczajna świętość

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego towarzyszący premierze książki Być może należało mówić (1984-2012) Jacka Podsiadły.

WIĘCEJ

Notatki o nowej książce Filipa Zawady

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego towarzyszący premierze książki Pod słońce było Filipa Zawady, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 31 grudnia 2014 roku.

WIĘCEJ

Mój Falkiewicz

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego towarzyszący premierze książki ta chwila Andrzeja Falkiewicza.

WIĘCEJ

Nadjeżdża nadzieja, nadchodzi Poeta

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego towarzyszący premierze książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

"narracja zawsze będzie spiskować"

recenzje / KOMENTARZE Karol Maliszewski

Karol Maliszewski, współredaktor antologii Połów. Poetyckie debiuty 2012, o twórczości Dawida Kujawy.

WIĘCEJ

Nie ma powrotu

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Fragment posłowia Karola Maliszewskiego z almanachu Powrót Barbarzyńców i nie.

WIĘCEJ

Świadectwo ukończenia Technikum Poezji

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego z książki Preparaty Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ

I to ma być liryka? [fragmenty]

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego o poezji Justyny Bargielskiej.

WIĘCEJ

Sajgon. Instrukcja obsługi

recenzje / KOMENTARZE Karol Maliszewski

Autorski komentarz Karola Maliszewskiego towarzyszący premierze książki Sajgon.

WIĘCEJ

O gubionych

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Bogusław Kierc Grzegorz Jankowicz Justyna Sobolewska Karol Maliszewski Konrad Wojtyła Piotr Czerniawski Tomasz Pułka

Komentarze Piotra Czerniawskiego, Grzegorza Jankowicza, Anny Kałuży, Bogusława Kierca, Karola Maliszewskiego, Edwarda Pasewicza, Tomasza Pułki, Justyny Sobolewskiej i Konrada Wojtyły.

WIĘCEJ

O Wszystko

recenzje / NOTKI I OPINIE Karol Maliszewski Maciej Melecki Maciej Robert Zbigniew Machej

Komentarze Karola Maliszewskiego, Macieja Meleckiego, Zbigniewa Macheja, Macieja Roberta.

WIĘCEJ

O Drażniących przyjemnościach

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Karol Maliszewski Wojciech Wilczyk

Komentarze Grzegorza Hetmana, Anny Kałuży, Karola Maliszewskiego, Wojciecha Wilczyka.

WIĘCEJ

O Czystej ziemi

recenzje / NOTKI I OPINIE Bartosz Sadulski Justyna Sobolewska Karol Maliszewski Maciej Robert Tomasz Fijałkowski

Komentarze Karola Maliszewskiego, Macieja Roberta, Justyny Sobolewskiej, Tomasza Fijałkowskiego, Bartosza Sadulskiego.

WIĘCEJ

O Hurtowni ran i Wierszach ludowych

recenzje / NOTKI I OPINIE Adam Wiedemann Karol Maliszewski Marcin Świetlicki

Komentarze Adama Wiedemanna, Marcina Świetlickiego, Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

O Białym tygodniu

recenzje / NOTKI I OPINIE Karol Maliszewski Miłosz Biedrzycki Rafał Skonieczny Wojciech Bonowicz

Komentarze Karola Maliszewskiego, Wojciecha Bonowicza, Rafała Skoniecznego, Miłosza Biedrzyckiego, Jarosława Nowosada.

WIĘCEJ

O Małych cieniach wielkich czarnoksiężników

recenzje / NOTKI I OPINIE Bogusław Kierc Jacek Gutorow Karol Maliszewski

Komentarze Jacka Gutorowa, Karola Maliszewskiego i Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

O Skądinąd

recenzje / NOTKI I OPINIE Dagmara Sumara Julia Szychowiak Justyna Sobolewska Kamil Zając Karol Maliszewski

Komentarze Julii Szychowiak, Karola Maliszewskiego, Justyny Sobolewskiej, Dagmary Sumary, Kamila Zająca.

WIĘCEJ

O Wyborze większości i Wierszach z okolic

recenzje / NOTKI I OPINIE Adam Wiedemann Karol Maliszewski Marian Stala Radosław Kobierski Rafał Rżany

Komentarze Adama Wiedemanna, Mariana Stali, Artura Grabowskiego, Radosława Kobierskiego, Karola Maliszewskiego, Rafała Rżanego.

WIĘCEJ

O Wycieczkach krajoznawczych

recenzje / NOTKI I OPINIE Karol Maliszewski Krzysztof Siwczyk Marta Podgórnik

Komentarze Karola Maliszewskiego, Krzysztofa Siwczyka, Marty Podgórnik.

WIĘCEJ

O Rozbiórce

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Justyna Sobolewska Karol Maliszewski Piotr Śliwiński

Komentarze Anny Kałuży, Justyny Sobolewskiej, Piotra Śliwińskiego i Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

O Pocałunku na wstecznym

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Karol Maliszewski Łukasz Jarosz Tomasz Ważny

Komentarze Karola Maliszewskiego, Tomasza Ważnego, Anny Kałuży i Łukasza Jarosza.

WIĘCEJ

Liryczna brzytwa Ockhama

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego z książki Brzytwa Ockhama Jacka Dehnela

WIĘCEJ

O Brzytwie okamgnienia

recenzje / NOTKI I OPINIE Darek Pado Jakub Winiarski Julia Fiedorczuk Karol Maliszewski Kuba Mikurda

Komentarze Kuby Mikurdy, Karola Maliszewskiego, Julii Fiedorczuk, Jakuba Winarskiego i Darka Pado.

WIĘCEJ

Wchodzenie ze światłem

recenzje / ESEJE Karol Maliszewski

Recenzja Karola Maliszewskiego z książki Plankton Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

Nowa poezja. Mały przewodnik po tendencjach i stylach

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego poświęcony twórczości Andrzeja Sosnowskiego.

WIĘCEJ

Czapajew wypłynął, czyli nowe klejenie starych map

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego poświęcony książce Przecena map Darka Foksa.

WIĘCEJ

Foks, dziwny jest ten wiersz

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego poświęcony książce Przecena map Darka Foksa.

WIĘCEJ

Bawić się z Zadurą

recenzje / IMPRESJE Marta Mizuro

Recenzja Marty Mizuro towarzysząca premierze książki Wiersze zebrane (tom 3) Bohdana Zadury, wydanej w Biurze Literackim 13 lutego 2006 roku.

WIĘCEJ

Lata walki

recenzje / ESEJE Agata Pyzik

Recenzja Agaty Pyzik z książki Po debiucie. Dziennik krytyka Karola Maliszewskiego, która ukazała się w miesięczniku “Lampa”.

WIĘCEJ

Karol Maliszewski, Po debiucie

recenzje / ESEJE Agnieszka Wolny-Hamkało

Recenzja Agnieszki Wolny-Hamkało z książki Po debiucie. Dziennik krytyka Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Wszystko jest Sajgonem

recenzje / ESEJE Jacek Bierut

Recenzja Jacka Bieruta z książki Sajgon Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Proces marginalizacji, spychania i odpychania Inności

wywiady / O KSIĄŻCE Jakub Skurtys Mateusz Kotwica

Z Jakubem Skurtysem o książce Sajgon rozmawia Mateusz Kotwica.

WIĘCEJ

Poezja terapeutyczna, miłująca krytyka

recenzje / ESEJE Agnieszka Wolny-Hamkało

Recenzja Agnieszki Wolny-Hamkało z książki Po debiucie. Dziennik krytyka Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

Odkrywanie nowej rudy krytyki

recenzje / ESEJE Grzegorz Czekański

Recenzja Grzegorza Czekańskiego z książki Po debiucie. Dziennik krytyka Karola Maliszewskiego.

WIĘCEJ

O Po debiucie

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Wolny-Hamkało Bartosz Sadulski Grzegorz Jankowicz Przemysław Witkowski

Komentarze Agnieszki Wolny-Hamkało, Grzegorza Jankowicza, Bartosza Sadulskiego, Przemysława Witkowskiego.

WIĘCEJ