O Pocałunku na wstecznym

“Przełamuję hostię twego ciała, biorę ją pod język jak śnieg” – wpatrzony w tę natchnioną frazę z wiersza pt. “Ogień”, wiersza, którego wcześniej w Drugim dotknięciu nie było (a więc mamy premierę), poczułem po raz pierwszy, że poetycki teatr Grzebalskiego, sceny i sytuacje mają coś z niemożliwej liturgii, obrzędu, rytuału. Ale ta celebracja jest tak skryta, tak powściągana, że hierofanta prawie nie widać. Pozwala mówić światu, oddaje mu swoje usta, i oczy, bo pozwala mu się odbijać w swych gestach, skupiać jak w soczewce. Świat jest w dotknięciach, potknięciach, w napływach, uderzeniach, w języku i pod, przełamywany i na powrót scalany w błysku gorzkiej, nieufnej epifanii agnostyka.

Karol Maliszewski

Chciałoby się, a więc napiszę, że Mariusz Grzebalski starannie i z troską wychowuje swoje wiersze. Są przykładne jak harcerki i jako takie w sposób raczej bezwzględny przywracają potoczne i, wydawałoby się, całkiem oczywiste zjawiska poezji. A jednak to co chce być pewne i oczywiste dopiero w wierszu nabiera śmiałości i rumieńców, zaczyna znaczyć.

Poeta skrzętnie notuje świat na kartoniku i przekuwa go w wiersze. Mogłoby się wydawać, że w niektórych ujęciach tak Drugie dotknięcie jak i Słynne i świetne flirtują z pazernym sentymentalizmem, ale broni je przed nim precyzja autora, który, będąc wytrawnym rozgrywającym, potrafi dokonać zwrotu akcji w odpowiednim momencie.

Patrzy się przez te wiersze na zewnątrz, dostrzega przez nie. Umówmy się, nie zaspokoją irracjonalnej potrzeby ciepła, nie dostarczą okoliczności, dzięki którym czytający mógłby poczuć się lepiej. Wręcz przeciwnie: te niekiedy subtelnie okrutne diagnozy (“Czarny notes”, “Role”) nie pozostawią złudzeń, nie pomogą w odnalezieniu porządku.

Co zrobić, kiedy treść rozgrywa się między niby nonszalancko rzuconym wersem a niedopowiedzeniem (“Trzy dni”, “Piosenka pożegnalna”, “Zero stopni celcjusza)? Jak reagować na świat wystawiany na sprzedaż oczom najpierw uważnego poety a potem czytelnika? Czytać i słuchać o tym wszystkim co, jak się okaże, jest dostrzegalne choć rzadko dostrzeżone.

Tomasz Ważny

Za sprawą Pocałunku na wstecznym, który retrospektywnie przypomina dwie książki – Drugie dotknięcie i Słynne i świetne – widać, że Mariusz Grzebalski, jako autor obu, różni się od siebie samego. Widać i słychać, że jeden zbiorek pisany jest prawą, a drugi lewą ręką. Prawa woli zapisywać statyczne opisy, lewa stawia na dynamikę akcji; prawa wybiera obserwację i komentarz, lewa – wyznanie i ekspozycję Ja; prawa – decyduje się na świat skrojony na miarę pewnych wyobrażeń o porządku, lewa – podnieca gonitwą języka, skręcającego znienacka w fantazmaty i fantazje; prawa – lubi patrzenie, lewa – dźwięki. Choć oczywiście – wszystko to może być na odwrót! Wszak “na wstecznym”, nawet niechby pocałunek, miesza nam w głowach, i strony prawej od lewej odróżnić nie potrafimy.

Anna Kałuża

To, co mnie urzeka w wierszach Mariusza Grzebalskiego to sugestywne frazy prowadzone pewną ręką, chłodna precyzja zdań. Wiersze poety dokładnie wiedzą o czym chcą być; siła tej liryki drzemie w jej sugestywności, szorstkości, cedzeniu uczuć “przez zęby”. W ściszonym głosie jest niepokój i gniew, rozpacz, cierpienie niemożności i nieodwracalności. Z okładki patrzy na mnie czujne oko poety, który z chirurgiczną dokładnością używa zimnego skalpela, by odkryć przed czytelnikiem to, co miało zostać zakryte.

Łukasz Jarosz