Nie gódź się

Przed rokiem w Stacji Literatura 23 przywoływany był wiersz Boba Dylana „Czasy nadchodzą nowe”, który znowu po pięćdziesięciu latach okazał się wyjątkowo aktualny, bo „dawny ład staje na głowie”, „świat nie myśli już jednakowo” i „wszystko jest do bitwy gotowe”. Przekonywaliśmy uczestniczki i uczestników najstarszego festiwalu literackiego w Polsce, a także poetki i poetów, prozaiczki i prozaików: „dajcie porwać się”, bo inaczej „jesteście bez szans”.

I udało się „porwać” do tego stopnia, że motywem przewodnim wierszy i opowiadań doraźnych 2019 roku stała się fraza „Nie gódź się” pochodząca z tekstu „Radio Bagdad” Patti Smith. Wiersz ten powstał w 2003 roku w odpowiedzi na akcję militarną wojsk NATO, wymierzoną w rządzony przez Saddama Husajna Irak. Był sprzeciwem wobec „barbarzyńskich wojsk depczących wspaniałą tradycję Bagdadu, miasta uczonych i artystów”.

Liczący 145 wersów tekst zainspirował współczesnych twórców do napisania swoich „instrukcji mówienia nie” wobec przemocy fizycznej i psychicznej. Powstały literackie akty niezgody na świat, w którym jest tyle wykluczanych i prześladowanych grup czy mniejszości. Są to teksty pełne sprzeciwu wobec hejtu, poniżania, nietolerancji i łamania praw. Wyzysku i wykorzystywania. Niszczenia i głodu. Aktów terroru i wojen.

„Nie gódź się z bliźniego niedolą, nie gódź się z bliźniego niedowładem” – śpiewała Patti Smith, której wiersze zostały zgromadzone w obszernej antologii w przekładzie Filipa Łobodzińskiego, będącej jedną z książkowych premier Stacji Literatura 24. Artystka wołała: „wyciągnij dłoń!”. Spróbowaliśmy i my. W almanachu znalazły się trzydzieści trzy teksty – dwadzieścia cztery biorące udział w konkursie oraz dziewięć napisanych przez uznanych polskich poetów i poetki, pragnących głośno powiedzieć: „Nie godzę się”.

Tegoroczny weekend pisania wierszy i opowiadań przypadł na 24, 25 i 26 maja. To wydarzenia z tych dni, a także poprzedzającego je okresu, wypełniają wszystkie teksty zawarte w almanachu. Na ten czas przypadły wybory do Europarlamentu, ale także Dzień Matki. Kilka dni wcześniej premierę miał film Tylko nie mów nikomu braci Sekielskich, który nie pozostawił obojętnymi także wielu pisarzy. W Lyonie dokonano zamachu, a południowa Polska zmagała się z falą powodziową.

Współczesna literatura coraz mocniej angażuje się w bieżące sprawy. Udowodniła to już wydana w 2016 roku w Biurze Literackim antologia Zebrało się śliny. Udowadnia to również niniejszy almanach, który, jak mocno wierzę, będzie inspirował kolejnych twórców do „niegodzenia się”. A także do dzielenia się z innymi (zyski ze sprzedaży książki przeznaczone zostaną na cele dobroczynne).

Książkę, nad którą prace zakończyliśmy w ostatnich dniach czerwca 2019 roku, kończy utwór „Szałas wzniesiony w ostatnim dniu ‘narodowego pisania wierszy i opowiadań’” Bianki Rolando z wersem „teraz ‘naród’ musi zawołać wierszem!”. A zatem teraz czas na Ciebie, droga czytelniczko i drogi czytelniku. „Nie gódź się z bliźniego niedolą”!