wywiady / o książce

Lekcja uważności, lekcja patrzenia

Artur Burszta

Jacek Gutorow

Rozmowa Artura Burszty z Jackiem Gutorowem, towarzysząca premierze książki Żółte popołudnie, wydanej w Biurze Literackim 4 listopada 2025 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Artur Bursz­ta: W posło­wiu do Żół­te­go popo­łu­dnia nazy­wasz Ste­ven­sa poetą „myśle­nia w ruchu” – takie­go, któ­re nie szu­ka roz­strzy­gnięć, lecz wciąż krą­ży wokół pyta­nia o rze­czy­wi­stość. Czy moż­na powie­dzieć, że jego wier­sze są labo­ra­to­rium pozna­nia? Miej­scem, gdzie język spraw­dza same­go sie­bie, bada gra­ni­ce wła­snej zdol­no­ści do widze­nia i rozu­mie­nia świa­ta?

Jacek Guto­row: Przy­ta­ku­ję. I nie bar­dzo wiem, co dodać. Myśle­nie w ruchu, ruch myśli – tak, tym jest dla mnie poezja Ste­ven­sa. Ktoś powie, że myśle­nie zawsze jest w ruchu, że jest samym ruchem. Zgo­da, ale naj­czę­ściej jest to ruch w bar­dzo ogra­ni­czo­nej prze­strze­ni. Myśli­my goto­wy­mi for­muł­ka­mi, sza­blo­na­mi, w spo­sób zako­do­wa­ny, kon­wen­cjo­nal­ny, prze­wi­dy­wal­ny do bólu. Takie myśle­nie według algo­ryt­mu, w ramach logi­ki, któ­rej nawet nie dostrze­ga­my. Czy to nie przy­po­mi­na dzia­ła­nia sztucz­nej inte­li­gen­cji? Co inne­go praw­dzi­we myśle­nie – moż­na by je nazwać myśle­niem poetyc­kim – któ­re prze­ła­mu­je te auto­ma­ty­zmy, łamie kon­wen­cje, a przede wszyst­kim wykra­cza poza sie­bie, albo przy­naj­mniej jest do tego zdol­ne. Wła­śnie ten moment inte­re­su­je mnie naj­bar­dziej: zdol­ność prze­kro­cze­nia sie­bie, odna­le­zie­nia w sobie nie­od­kry­tej prze­strze­ni, może nie­zna­ne­go języ­ka. W wier­szach Ste­ven­sa jest sze­ro­ki mar­gi­nes para­dok­su, iro­nii, trans­gre­sji – wszyst­kie­go, co uwal­nia nasze myśle­nie. W grun­cie rze­czy cho­dzi tu o wol­ność. Wol­ność od auto­ma­ty­zmu życia pod­da­ne­go kon­wen­cjom i ruty­nie. A wol­ność zawsze ozna­cza tajem­ni­cę – bo prze­cież nie zna­my sie­bie do koń­ca, wciąż może­my się roz­wi­jać, zmie­niać, odnaj­dy­wać w sobie kogoś jesz­cze.

To, co mówisz o myśle­niu poetyc­kim jako for­mie wol­no­ści, pro­wa­dzi do inne­go waż­ne­go wąt­ku – rela­cji mię­dzy świa­tem a świa­do­mo­ścią. U Ste­ven­sa wyda­je się, że te dwa porząd­ki nie ist­nie­ją osob­no, lecz nie­ustan­nie się w sobie odnaj­du­ją. Czy­ta­jąc Żół­te popo­łu­dnie, trud­no nie odnieść wra­że­nia, że u Ste­ven­sa „świat” i „umysł” są jed­nym pro­ce­sem – że myśl i rze­czy­wi­stość nie tyle się odbi­ja­ją, co nawza­jem w sobie powsta­ją. Czy w prze­kła­dzie moż­na uchwy­cić ten moment prze­isto­cze­nia – chwi­lę, w któ­rej myśl sta­je się rze­czą, a rzecz sta­je się myślą?

Od razu zazna­czę, że dla mnie to bar­dziej pro­ces niż moment. Pro­ces nie­ustan­nej rekon­struk­cji świa­ta przez umysł, któ­ry jest odpo­wied­nio uważ­ny i otwar­ty. Czymś takim jest bez wąt­pie­nia prze­kład lite­rac­ki. Ale skła­mał­bym mówiąc, że myślę o tym pod­czas pra­cy nad kon­kret­ny­mi wier­sza­mi. Tłu­ma­cze­nie jest dla mnie zada­niem stric­te tech­nicz­nym i for­mal­nym: jak bez więk­szych strat czy znie­kształ­ceń prze­pro­wa­dzić sens z jed­ne­go języ­ka do dru­gie­go.

Nato­miast to, o czym mówisz – moment prze­isto­cze­nia bądź rekon­struk­cji – może się poja­wić w akcie lek­tu­ry. Myślę oczy­wi­ście o lek­tu­rze zaan­ga­żo­wa­nej, zato­pio­nej, takiej, kie­dy tra­ci­my poczu­cie upły­wa­ją­ce­go cza­su, cza­sem nawet poczu­cie wła­sne­go „ja” (to są te naj­bar­dziej bło­go­sła­wio­ne chwi­le). Tak wła­śnie czy­ta­ją mi się wier­sze Ste­ven­sa. Czy­tam je i jed­no­cze­śnie odczu­wam obec­ność rze­czy­wi­sto­ści jako cze­goś abso­lut­ne­go, abso­lut­nie zmien­ne­go, aktu­ali­zo­wa­ne­go w każ­dej chwi­li. To tro­chę tak jak ze sku­pio­nym odbio­rem muzy­ki. Dobra muzy­ka, jeśli tyl­ko uważ­nie jej słu­cha­my, nie odbie­ga od rze­czy­wi­sto­ści. Prze­ciw­nie – otwie­ra nas na rze­czy­wi­stość, na to, co tutaj i teraz. Trze­ba tyl­ko w nią wejść, ale wejść odpo­wied­nio głę­bo­ko.

Ste­vens wie­lo­krot­nie powta­rzał, że „poezja to akt umy­słu”. Ale ten umysł nigdy nie jest czy­sto inte­lek­tu­al­ny – jest zmy­sło­wy, emo­cjo­nal­ny, zanu­rzo­ny w mate­rii świa­ta. Jak Ty rozu­miesz to jego poję­cie – czy rze­czy­wi­ście cho­dzi o akt myśle­nia, czy raczej o ruch wyobraź­ni, o umysł, który myśli i czu­je jed­no­cześnie?

Tak, zgo­da, dla Ste­ven­sa umysł to coś wię­cej niż inte­lekt czy nawet inte­li­gen­cja. Trze­ba o tym wciąż przy­po­mi­nać, bo jego poezja była czę­sto opi­sy­wa­na jako sucha, aka­de­mic­ka, wykon­cy­po­wa­na i mózgo­wa – taka ste­reo­ty­po­wa inter­pre­ta­cja powra­ca jak wid­mo w róż­nych omó­wie­niach i tek­stach kry­tycz­nych. Tym­cza­sem umysł ma dla Ste­ven­sa cha­rak­ter dyna­micz­ny i bar­dziej koja­rzy się z roman­tycz­nym uję­ciem wyobraź­ni (Bla­ke, Cole­rid­ge) niż Kar­te­zjań­skim cogi­to oddzie­lo­nym od świa­ta, cia­ła czy zmy­słów. Prze­ko­na­nie to odnaj­du­je­my w wie­lu miej­scach. W jed­nym z wier­szy Ste­vens stwier­dza: „Umy­słu nigdy nie da się zaspo­ko­ić. Nigdy” („Męż­czy­zna z bro­dą, ele­ganc­ko ubra­ny”). Myślę, że te sło­wa, zresz­tą czę­sto przy­wo­ły­wa­ne przez kry­ty­ków, sta­no­wią cie­ka­wy, chy­ba nawet koniecz­ny przy­pis do przy­to­czo­ne­go przez Cie­bie począt­ko­we­go frag­men­tu „O poezji nowo­cze­snej”.

W tek­stach Ste­ven­sa (rów­nież w licz­nych listach) wyraź­na jest aura nie­na­sy­ce­nia – ota­cza­ją­cym świa­tem, impul­sa­mi zmy­sło­wy­mi, bar­wa­mi, dźwię­ka­mi. Ste­vens bez­u­stan­nie szu­kał nowych doznań, pod­niet i impul­sów – w poezji i w życiu (choć było to życie nie­le­d­wie pury­tań­skie). Tak jak­by nic nie było w sta­nie zaspo­ko­ić jego gar­gan­tu­icz­ne­go gło­du rze­czy­wi­sto­ści. Dla­te­go z dystan­sem pod­cho­dzę do tezy, że poezja jest aktem umy­słu (zakła­da­jąc, że poeta nie iro­ni­zu­je). Myślę, że bliż­sze praw­dy o twór­czo­ści Ste­ven­sa było­by sfor­mu­ło­wa­nie mówią­ce, że poezja to bez­u­stan­ny ruch nie­na­sy­co­nej wyobraź­ni. Wyobraź­ni total­nej, nie­stru­dzo­nej, prą­cej wciąż do przo­du.

Nawia­sem mówiąc, kry­je się tu zada­nie dla tłu­ma­cza – dotrzy­my­wać kro­ku wyobraź­ni poety. Nie jest to łatwe, bo Ste­vens mno­ży w swo­ich wier­szach zawrot­ne, kar­ko­łom­ne obra­zy, w dodat­ku czy­ni to przy pomo­cy kar­ko­łom­nych zbi­tek słów i powy­krę­ca­nej fra­ze­olo­gii. Żad­nych pod­po­wie­dzi czy uła­twień, trze­ba puścić się z nur­tem wyobra­żeń, jed­no­cze­śnie zaś pil­no­wać słów, żeby zanad­to się nie roz­sy­pa­ły i w mia­rę pre­cy­zyj­nie wyra­zi­ły to, co upar­cie pod­wa­ża i sabo­tu­je pre­cy­zyj­ną logi­kę wywo­du – a tego rodza­ju sabo­taż odnaj­du­je­my w wie­lu wier­szach Ste­ven­sa.

Piszesz, że prze­kład Ste­ven­sa wyma­ga „szu­ka­nia tonu wła­ści­we­go świa­tu”. To bar­dzo pięk­ne sfor­mu­ło­wa­nie – jak­by cho­dzi­ło o zna­le­zie­nie miej­sca, w któ­rym język pol­ski i angiel­ski mogą się na chwi­lę spo­tkać. Czy pamię­tasz moment, w któ­rym poczu­łeś, że ten ton zaczy­na się poja­wiać – że Ste­vens prze­ma­wia już nie przez cie­bie, ale w tobie?

Tłu­ma­cze­nie jest w ogó­le nader intym­ną spra­wą, przy­naj­mniej dla mnie. Bo prze­cież tłu­ma­cząc otwie­ra­my się, i to rady­kal­nie, na inną wraż­li­wość, inny język, inny spo­sób prze­ży­wa­nia rze­czy­wi­sto­ści. To z kolei ozna­cza – w każ­dym razie ozna­cza­ło dla mnie – odczu­wa­nie świa­ta w jakiś obcy, dziw­ny, cza­sa­mi nie­po­ko­ją­cy spo­sób. Poja­wia się też (jesz­cze dziw­niej­szy) moment współ­od­czu­wa­nia, a nawet współ­by­cia z innym lub nawet „w” innym.

Odnaj­du­je­my głos poety/poetki w sobie – zna­my już ten głos tak dobrze, tak intym­nie, że koniec koń­ców nie róż­ni się on zanad­to od nasze­go gło­su. Cie­ka­we, intry­gu­ją­ce doświad­cze­nie. Nie­zbyt czę­ste, ale chy­ba wspól­ne wszyst­kim, któ­rzy kie­dy­kol­wiek tłu­ma­czy­li lite­ra­tu­rę z zaan­ga­żo­wa­niem i peł­ną uważ­no­ścią. To samo zresz­tą doty­czy odbior­ców poezji. Trak­tu­je o tym zna­ko­mi­ty wiersz „Czy­tel­nik” – to jeden z pierw­szych jego tek­stów, jakie prze­czy­ta­łem i prze­ło­ży­łem. Odsy­łam do nie­go, bo wyra­ża to lepiej i zde­cy­do­wa­nie bar­dziej prze­ko­nu­ją­co. Trud­no mówi się o takich doświad­cze­niach. Wie­lo­krot­nie pró­bo­wa­łem, ale zawsze wycho­dzi­ły uprosz­cze­nia.

W two­im prze­kła­dzie Ste­vens brzmi nie­zwy­kle czy­sto, a zara­zem nie­po­ko­ją­co. Nie ma tu orna­men­tu, jest kla­row­ność, ale i pewien rodzaj drże­nia. Czy to świa­do­my zabieg – odda­nie napię­cia mię­dzy jego „zim­nym” inte­lek­tem a ukry­tą emo­cjo­nal­no­ścią?

Elek­trycz­ne napię­cie, o któ­rym mówisz – z jed­nej stro­ny ładu­nek inte­lek­tu­al­ny, z dru­giej emo­cjo­nal­ny – jest obec­ne w całej twór­czo­ści Ste­ven­sa, od pierw­szych prób poetyc­kich po póź­ne poema­ty i ostat­nie medy­ta­cje. Jako tłu­macz nie muszę się więc spe­cjal­nie napi­nać. Trze­ba po pro­stu prze­kła­dać wier­sze, one same wszyst­ko mówią. Czy język Ste­ven­sa jest czy­sty i kla­row­ny? Na pew­nych czę­sto­tli­wo­ściach tak, zwłasz­cza w póź­nych wier­szach – nie­któ­re z nich są rady­kal­nie uprosz­czo­ne, mini­ma­li­stycz­ne i kli­nicz­nie pre­cy­zyj­ne.

Ist­nie­je też jed­nak Ste­vens świa­do­mie przy­bru­dzo­ny, a nawet, rzekł­bym, moc­no zanie­czysz­czo­ny. Trud­no mi było poka­zać takie­go Ste­ven­sa w Żół­tym popo­łu­dniu, bo pra­wie zawsze cho­dzi o wier­sze języ­ko­wo tak zwa­rio­wa­ne, że w zasa­dzie nie­prze­tłu­ma­czal­ne, w każ­dym razie ja nie potra­fi­łem i nie potra­fię sobie z nimi pora­dzić. Na swo­ją obro­nę powiem, że rów­nież anglo­ję­zycz­ni czy­tel­ni­cy, a nawet kry­ty­cy, mają poważ­ne kło­po­ty z nadą­że­niem za kapry­śną, nie­prze­wi­dy­wal­ną, cza­sem dzi­ką wyobraź­nią tego poety. Wyobraź­nią odzwier­cie­dla­ją­cą się w brzmie­niu i w ryt­mie, w wie­lo­znacz­no­ści poszcze­gól­nych słów i zbi­tek słów, w eks­pe­ry­men­tach z fra­ze­olo­gią języ­ka angiel­skie­go, zwłasz­cza potocz­nej mowy ame­ry­kań­skiej, i tak dalej. Jest to szcze­gól­nie sil­ne we wcze­snych tek­stach Ste­ven­sa. Inte­lekt, emo­cje – tak, jak naj­bar­dziej. Ale przede wszyst­kim nie­kon­tro­lo­wa­ny żywioł języ­ka, któ­ry chwi­la­mi roz­bie­ga się na wszyst­kie stro­ny, zosta­wia­jąc całą resz­tę z tyłu.

Wier­sze Ste­ven­sa czę­sto zaczy­na­ją się od patrze­nia, od gestu obser­wa­cji, któ­ry szyb­ko oka­zu­je się pró­bą zro­zu­mie­nia. W „O powierzch­ni rze­czy” poja­wia się zda­nie: „W poko­ju świat jest dla mnie nie­zro­zu­mia­ły; / ale pod­czas spa­ce­ru widzę, że skła­da się on z trzech, może czte­rech wzgórz i jed­nej chmu­ry”. Czy to nie jest w pew­nym sen­sie jego cre­do – że pozna­nie zaczy­na się od obra­zu, a nie od idei?

Zde­cy­do­wa­nie tak. Czę­sto pod­kre­ślam, że lek­tu­ra praw­dzi­wej poezji nie wyma­ga żad­ne­go spe­cjal­ne­go przy­go­to­wa­nia, żad­nej wie­dzy, żad­nych warun­ków wstęp­nych. Wystar­czy otwar­ta gło­wa i wraż­li­wość. Tak jest rów­nież z poezją Ste­ven­sa. Jest wszak­że jed­na rzecz, któ­ra może czy­tel­ni­ko­wi znacz­nie uła­twić lek­tu­rę jego wier­szy. War­to pamię­tać o jego wiel­kiej fascy­na­cji malar­stwem nowo­cze­snym, zwłasz­cza fran­cu­skim post­im­pre­sjo­ni­zmem i jego póź­niej­szy­mi warian­ta­mi. Wia­do­mo, że uko­cha­nym mala­rzem poety był Cézan­ne. Heideg­ge­ro­wi przy­pi­su­je się sło­wa: „Gdy­by tyl­ko dało się myśleć tak bez­po­śred­nio, jak malo­wał Cézan­ne”. Moim zda­niem Ste­vens pró­bo­wał pisać wier­sze wła­śnie tak, jak Cézan­ne i inni (Dufy, Klee, Picas­so, Matis­se) malo­wa­li obra­zy. Bez­po­śred­nio, a więc okiem i ręką.

Waż­ny jest zwłasz­cza pry­mat oka, któ­re lepiej od nas wie, czym jest rze­czy­wi­stość w swo­im odwiecz­nym sta­wa­niu się i byciu z chwi­li na chwi­lę. Przy­po­mnij­my sobie słyn­ny frag­ment z Bla­ke­’a: gdy­by­śmy oczy­ści­li nasze zmy­sły, rze­czy jawi­ły­by się nam taki­mi, jaki­mi napraw­dę są – nie­skoń­czo­ny­mi. I jesz­cze Cézan­ne w roz­mo­wie z Joachi­mem Gasqu­etem: „Upły­wa chwi­la świa­ta. Nama­lo­wać ją w jej rze­czy­wi­sto­ści! W tym celu o wszyst­kim zapo­mnieć. Stać się nią samą. Być świa­tło­czu­łą pły­tą. Dać obraz tego, co widzi­my, zapo­mi­na­jąc o wszyst­kim, co nas poprze­dzi­ło”.

Ten oso­bli­wy rodzaj wraż­li­wo­ści i per­cep­cji zaj­mo­wał Ste­ven­sa przez całe życie. U uko­cha­nych mala­rzy poeta odnaj­dy­wał rów­nież wizję same­go dzie­ła arty­stycz­ne­go. Bli­skie były mu eks­pe­ry­men­ty z odkształ­ce­niem per­spek­ty­wy i ukła­dem brył, bli­ska mu była idea eks­pre­sji świa­ta przy pomo­cy kon­tra­sto­wych kolo­rów – moim zda­niem odna­lazł to u post­im­pre­sjo­ni­stów i Picas­sa, któ­re­go obra­zy były dla nie­go innym waż­nym punk­tem odnie­sie­nia. Poja­wia się tu oczy­wi­ście wie­le kwe­stii, któ­re nale­ża­ło­by poru­szyć, na przy­kład pyta­nie o to, w jaki spo­sób odkształ­ce­nie widzial­nej rze­czy­wi­sto­ści może dać nam wgląd w nią samą, czy też w jaki spo­sób obraz może oddać „upły­wa­ją­cą chwi­lę świa­ta”. Wyma­ga­ło­by to dłuż­szej dys­ku­sji, zresz­tą napi­sa­łem na ten temat kil­ka ese­jów, bo temat jest fascy­nu­ją­cy.

Mówisz o per­spek­ty­wi­zmie jako stra­te­gii wydo­by­wa­nia świa­ta. W „Trzy­na­stu spo­so­bach patrze­nia na kosa” Ste­vens jak­by roz­wi­ja tę myśl – roz­bi­ja rze­czy­wi­stość na wie­le punk­tów widze­nia. Każ­dy spo­sób patrze­nia jest zara­zem pró­bą myśle­nia. Czy to nie jest poezja, któ­ra mówi, że zro­zu­mie­nie świa­ta wyma­ga roz­pro­sze­nia, że nie moż­na już mieć jed­ne­go spoj­rze­nia ani jed­nej praw­dy?

Czy tra­dy­cyj­ne reali­stycz­ne przed­sta­wie­nie pej­za­żu odda­je jego praw­dę? Czy nie jest tak, że przy­ję­cie jed­ne­go punk­tu widze­nia, a z tym mamy naj­czę­ściej do czy­nie­nia w sztu­ce reali­stycz­nej, zawę­ża ogląd świa­ta do subiek­tyw­nej per­spek­ty­wy pierw­szo­oso­bo­wej? Podob­nie jak Cézan­ne i Picas­so, Ste­vens pra­gnął oddać bogac­two rze­czy­wi­sto­ści, w tym rów­nież wie­lość per­spek­tyw, w jakich moż­na ją postrze­gać i odbie­rać. Na tym pole­ga isto­ta per­spek­ty­wi­zmu jako stra­te­gii wydo­by­wa­nia i wygry­wa­nia świa­ta. Moż­na chy­ba powie­dzieć, że malar­stwo nie­fi­gu­ra­tyw­ne albo czę­ścio­wo figu­ra­tyw­ne jest sztu­ką reali­stycz­ną w moc­nym zna­cze­niu tego sło­wa. Post­im­pre­sjo­ni­stom i ich następ­com nie cho­dzi­ło o sztu­kę dla sztu­ki, lecz o odkry­cie „korze­ni bytu”, jak mówił Cézan­ne. Ste­vens bar­dzo podob­nie myśli o poezji i kon­kret­nych wier­szach, w któ­rych zawsze widział pró­by dotar­cia do rze­czy­wi­sto­ści.

Wiersz o trzy­na­stu spo­so­bach patrze­nia na kosa (skąd­inąd wyda­je mi się, że w tek­ście moż­na nali­czyć ich wię­cej) to świet­ny przy­kład zasto­so­wa­nia per­spek­ty­wi­zmu w poetyc­kiej prak­ty­ce. Tego rodza­ju wier­szy Ste­vens napi­sał wię­cej. Myślę tu przede wszyst­kim o jego dłu­gich poema­tach, zwłasz­cza tych póź­niej­szych. Bar­dzo chciał­bym je prze­ło­żyć, zwłasz­cza, że czy­tel­nik Żół­te­go popo­łu­dnia może odnieść fał­szy­we wra­że­nie, iż Ste­vens był przede wszyst­kim auto­rem krót­kich wier­szy. Tym­cza­sem w jego twór­czo­ści klu­czo­we miej­sce zaj­mu­ją wła­śnie dłu­gie poema­ty, oso­bli­we medy­ta­cje i palimp­se­sty o zapę­dach dekon­struk­tyw­nych, tek­sty z pew­no­ścią nie­ła­twe, ale moim zda­niem wyna­gra­dza­ją­ce wysi­łek wło­żo­ny w lek­tu­rę. Kil­ka takich poema­tów prze­ło­ży­łem, ale to czu­bek góry lodo­wej.

„Idea porząd­ku w Key West” to chy­ba jego naj­bar­dziej zna­ny wiersz – sce­na kobie­ce­go śpie­wu, który „stwa­rza świat, w któ­rym śpie­wa”. Czy to wła­śnie ten moment, kie­dy język prze­sta­je opi­sy­wać, a zaczy­na two­rzyć rze­czy­wi­stość?

„Idea porząd­ku w Key West” to nie­zwy­kle gęsty, trud­ny, nie­oczy­wi­sty wiersz, w któ­rym (moim zda­niem) zde­rza­ją się dwa prze­ciw­staw­ne impe­ra­ty­wy: impe­ra­tyw wyj­ścia poza sie­bie i impe­ra­tyw upo­rząd­ko­wa­nia cha­otycz­nej rze­czy­wi­sto­ści. Ten pierw­szy wią­że się z moż­li­wo­ścią docie­ra­nia do rze­czy­wi­sto­ści (a zara­zem two­rze­nia jej) poprzez wycho­dze­nie poza wła­sne ja – w tym kon­kret­nym przy­pad­ku obiet­ni­cą wol­no­ści od ego jest kobie­cy głos, być może wyobra­żo­ny, a może będą­cy efek­tem halu­cy­na­cji, na pew­no jed­nak sta­wia­ją­cy poetę w sytu­acji (bądź w prze­strze­ni) trans­gre­sji.

Cie­ka­wy i nie tak wyraź­nie obec­ny w poezji Ste­ven­sa jest dru­gi impe­ra­tyw, zwią­za­ny z chę­cią bądź przy­mu­sem porząd­ko­wa­nia cha­osu. Moim zda­niem ma on wszel­kie zna­mio­na mecha­ni­zmu ego, któ­re w ten spo­sób usi­łu­je zacho­wać wła­sną pod­mio­to­wość i toż­sa­mość. Mecha­nizm ten poja­wia się w wie­lu tek­stach poety. Jest to zresz­tą trop stric­te moder­ni­stycz­ny – oto dzie­ło lite­rac­kie narzu­ca pewien odgór­ny porzą­dek w imię rein­te­gra­cji odcza­ro­wa­ne­go świa­ta. U Ste­ven­sa przy­bie­ra on postać mniej lub bar­dziej dys­kret­nej fascy­na­cji wzo­ra­mi, syme­tria­mi, para­le­li­zma­mi i matry­ca­mi, rów­nież na pozio­mie for­my wier­sza. On sam pisze (wła­śnie w „Idei porząd­ku”) o rage for order, bło­go­sła­wio­nej (bles­sed) „pasji porząd­ku”, pasji porząd­ko­wa­nia ota­cza­ją­ce­go świa­ta. To jak­by nega­tyw impul­su trans­gre­syw­ne­go – teraz mamy impuls naka­zu­ją­cy nam gru­po­wać, kate­go­ry­zo­wać, obry­so­wy­wać moc­ną linią, narzu­cać porzą­dek, w grun­cie rze­czy kon­tro­lo­wać.

War­to pamię­tać o tym aspek­cie twór­czo­ści Ste­ven­sa. Inna spra­wa, że uważ­na lek­tu­ra tego poety ujaw­nia kolej­ne pię­tra dia­lek­tycz­nej kom­pli­ka­cji, bo rów­nie dobrze moż­na powie­dzieć, że budo­wa­nie porząd­ku to pro­wo­ko­wa­nie trans­gre­sji i eks­ce­su. W pew­nym momen­cie zaczy­na­my nawet podej­rze­wać, że wszyst­ko to jest swe­go rodza­ju poetyc­ką grą, insce­ni­za­cją, sce­ną lek­tu­ry. Ale to temat, któ­re­go nie odwa­żył­bym się w tej krót­kiej roz­mo­wie pod­jąć.

Czę­sto powta­rza się u nie­go motyw koń­ca – „Żół­te popo­łu­dnie”, „Jesien­ne zorze”, „Dez­em­brum”. Moż­na by pomy­śleć, że to poeta zmierz­chu, któ­ry z całą swo­ją inte­lek­tu­al­ną czuj­no­ścią, nie pisze w grun­cie rze­czy o pogo­dze­niu z prze­mi­ja­niem, o myśle­niu, któ­re godzi się z koń­cem świa­ta.

Dla mnie Ste­vens nigdy nie był i chy­ba nigdy nie będzie poetą zmierz­chu czy prze­mi­ja­nia. Wręcz prze­ciw­nie, to zde­cy­do­wa­ny piew­ca rado­ści życia, afir­mu­ją­cy je na każ­dym kro­ku i w każ­dym cza­sie. Oczy­wi­ście w jego dorob­ku są też wier­sze nie­po­ko­ją­ce i ciem­ne, choć­by te, któ­re wła­śnie wymie­ni­łeś. Ale Ste­vens nigdy na poważ­nie nie zain­te­re­so­wał się pro­ble­ma­ty­ką prze­mi­ja­nia i śmier­ci, wystar­czy porów­nać jego twór­czość z twór­czo­ścią Ril­ke­go czy Elio­ta.

Jeże­li w nie­któ­rych jego tek­stach tra­fia­my na ciem­niej­sze, pesy­mi­stycz­ne tony, to są one zazwy­czaj zwią­za­ne z wizją zła albo z doświad­cze­niem melan­cho­lij­nej bez­si­ły. Do prze­mi­ja­nia i śmier­ci Ste­vens pod­cho­dzi tro­chę tak jak Bla­ke czy Whit­man (chy­ba zwłasz­cza Whit­man) – są one dla nie­go doświad­cze­nia­mi czy­sto bio­lo­gicz­ny­mi, sta­no­wią­cy­mi część życia. Śmierć moż­na tyl­ko prze­żyć, praw­da? Może­my też w niej odna­leźć „nową wie­dzę o rze­czy­wi­sto­ści” – takie sfor­mu­ło­wa­nie poja­wia się w jed­nym z ostat­nich wier­szy, pisa­nych w roku śmier­ci („Nie idee rze­czy, ale sama rzecz”). Taki jest mój Ste­vens – poeta man­da­li życia.

Na koniec – czy czu­jesz, że Ste­vens cze­goś cię nauczył – nie tyl­ko o języ­ku, ale o spo­so­bie bycia w świe­cie? Że jego poezja zmie­ni­ła coś w two­im wła­snym widze­niu, w tym, jak myślisz, słu­chasz, piszesz? I może jesz­cze – cze­go, two­im zda­niem, Ste­vens może dziś nauczyć nowych czy­tel­ni­ków, w świe­cie, któ­ry coraz rza­dziej zatrzy­mu­je się, by napraw­dę pomy­śleć?

Czy cze­goś mnie nauczył? Z pew­no­ścią. Poka­zał mi inne spo­so­by myśle­nia o wier­szu. Otwo­rzył przede mną nowe obsza­ry i rodza­je wraż­li­wo­ści. Wzmoc­nił prze­ko­na­nie o dziw­no­ści, nie­zwy­kło­ści, kry­sta­licz­no­ści świa­ta. Po czę­ści wyni­ka to z naszej roz­mo­wy, nie chcę się powta­rzać.

Czy Ste­vens może cze­goś nauczyć nowych czy­tel­ni­ków? Nale­ża­ło­by pew­nie posta­wić ogól­niej­sze pyta­nie – czy poezja ma jesz­cze dzi­siaj jakiś sens, i czy zna­czy tak, jak zna­czy­ła w cza­sach Ste­ven­sa? Odpo­wiedź wca­le nie jest oczy­wi­sta i zale­ży chy­ba od punk­tu widze­nia. Oso­bi­ście uwa­żam – choć może to być głos odosob­nio­ny – że poezja rozu­mia­na jako eks­pre­sja indy­wi­du­al­nej jaź­ni, jako mecha­nizm bądź stra­te­gia ego, tra­ci i będzie tra­ci­ła na zna­cze­niu. Nie widzę w tym nicze­go złe­go, wręcz prze­ciw­nie. Wiel­ka lite­ra­tu­ra i tak prze­trwa.

Mówisz, że świat coraz rza­dziej zatrzy­mu­je się, żeby pomy­śleć. Zga­dzam się. Wier­sze Ste­ven­sa to nie­wąt­pli­wie oka­zja do tego, żeby przy­sta­nąć, choć (o czym już wspo­mnia­łem) zawar­ty jest w nich impuls ruchu, prze­mia­ny, trans­gre­sji. Wyma­ga­ją uwa­gi, sku­pie­nia i zaan­ga­żo­wa­na, pew­ne­go dystan­su do wła­sne­go ja, otwar­cia na nie­prze­wi­dy­wal­ność, a tak­że nie­jed­no­znacz­ność świa­ta i nas samych. Lek­cja poko­ry, ale tak­że wol­no­ści. To wła­śnie odnaj­du­ję w tej poezji.

Dzię­ku­ję, Jac­ku. To pięk­ne zakoń­cze­nie – i pięk­na lek­cja wol­no­ści.

O autorach i autorkach

Artur Burszta

Menadżer kultury. Redaktor naczelny i właściciel Biura Literackiego. Wydawca blisko tysiąca książek, w tym m.in. utworów Tymoteusza Karpowicza, Krystyny Miłobędzkiej, Tadeusza Różewicza i Rafała Wojaczka, a także Boba Dylana, Nicka Cave'a i Patti Smith. W latach 1990-1998 działacz samorządowy. Realizator Niemiecko-Polskich Spotkań Pisarzy (1993-1995). Od 1996 roku dyrektor festiwalu literackiego organizowanego jako Fort Legnica, od 2004 – Port Literacki Wrocław, od 2016 – Stacja Literatura w Stroniu Śląskim, a od 2022 – TransPort Literacki w Kołobrzegu. Autor programów telewizyjnych w TVP Kultura: Poezjem (2008–2009) i Poeci (2015) oraz filmu dokumentalnego Dorzecze Różewicza (2011). Realizator w latach 1993–1995 wraz z Berliner Festspiele Niemiecko-Polskich Spotkań Pisarzy. Wybrany podczas I Kongresu Menedżerów Kultury w 1995 roku do Zarządu Stowarzyszenia Menedżerów Kultury w Polsce. Pomysłodawca Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Współtwórca Literary Europe Live – organizacji zrzeszającej europejskie instytucje kultury i festiwale literackie. Organizator Europejskiego Forum Literackiego (2016 i 2017). Inicjator krajowych i zagranicznych projektów, z których najbardziej znane to: Komiks wierszem, Krytyk z uczelni, Kurs na sztukę, Nakręć wiersz, Nowe głosy z Europy, Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty, Pracownie literackie, Szkoła z poezją. Wyróżniony m.in. nagrodą Sezonu Wydawniczo-Księgarskiego IKAR za „odwagę wydawania najnowszej poezji i umiejętność docierania z nią różnymi drogami do czytelnika” oraz nagrodą Biblioteki Raczyńskich „za działalność wydawniczą i żarliwą promocję poezji”.

Jacek Gutorow

Urodzony 12 września 1970 roku w Grodkowie. Poeta, krytyk, tłumacz. Pracuje w Instytucie Filologii Angielskiej Uniwersytetu Opolskiego. Laureat Nagrody im. Kazimiery Iłłakowiczówny (1998), Fundacji Kultury (2003) oraz Nagrody im. Ludwika Frydego (2003). Nominowany do Nagrody Literackiej Nike, Nagrody Literackiej Gdynia oraz Nagrody Mediów Publicznych Cogito za opublikowany w 2008 roku tom Inne tempo. Mieszka w Opolu.

Powiązania

Strona A, strona B nr 126: Czy da się żyć z pisania w Polsce?

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

126. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Mapa gniewu. Rozmowa o 21 wierszach politycznych Adrienne Rich

wywiady / o książce Różni autorzy

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Jaku­bem Głu­sza­kiem i Mag­da­le­ną Klesz­czew­ską, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Adrien­ne Rich Feno­me­no­lo­gia gnie­wu. 21 wier­szy poli­tycz­nych w tłu­ma­cze­niu Jaku­ba Głu­sza­ka, Mag­da­le­ny Klesz­czew­skiej i Mag­da­le­ny Kunz, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 2 grud­nia 2025 roku.

Więcej

Robótka na drutach

wywiady / o książce Artur Burszta Michał Lipszyc

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Micha­łem Lip­szy­cem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki 46 wier­szy orto­ni­micz­nych Fer­nan­do Pes­soi w tłu­ma­cze­niu Micha­ła Lip­szy­ca, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 listo­pa­da 2025 roku.

Więcej

Z pomnika w tłum i z tłumu na cokół. Wszyscy jesteśmy z Chicago

wywiady / o książce Artur Burszta Jacek Dehnel

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Jac­kiem Deh­ne­lem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Wier­sze chi­ca­gow­skie Car­la Augu­sta Sand­bur­ga w tłu­ma­cze­niu Jac­ka Deh­ne­la, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 listo­pa­da 2025 roku.

Więcej

Gdzie kończy się autor, a zaczyna książka

wywiady / o książce Artur Burszta Kuba Kulasa

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Kubą Kula­są, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Szczę­śli­wa ręka, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 listo­pa­da 2025 roku.

Więcej

Prawda to za mało

wywiady / o książce Artur Burszta Jerzy Jarniewicz

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Jerzym Jar­nie­wi­czem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Trzy kobie­ty, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 6 maja 2025 roku.

Więcej

Po Stronie Kultury: otwarcie wydarzenia / Tomasz Broda, Artur Burszta, Dariusz Chromiec, Piotr Gilarski, Dominika Matuszak

nagrania / Różni autorzy

Bur­mistrz Dariusz Chro­miec i pomy­sło­daw­ca festi­wa­lu Po Stro­nie Kul­tu­ry 2025 Artur Bursz­ta otwie­ra­ją świę­to kul­tu­ry, wdzięcz­no­ści i soli­dar­no­ści w Stro­niu Ślą­skim.

Więcej

Jeśli zabiję się dzisiaj, nie zobaczę, co może stać się jutro

wywiady / o książce Artur Burszta Justyna Bargielska

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Justy­ną Bar­giel­ską, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Kubek na tsu­na­mi, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 7 paź­dzier­ni­ka 2025 roku.

Więcej

Co mi zrobisz, jak mnie przeczytasz

wywiady / o książce Artur Burszta Bohdan Zadura

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Boh­da­nem Zadu­rą, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Co chcia­łem powie­dzieć Boh­da­na Zadu­ry, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 9 wrze­śnia 2025 roku.

Więcej

Gdzie dziś kończy się literatura? Wprowadzenie do debaty „Granice literatury”

debaty / ankiety i podsumowania Artur Burszta

Wpro­wa­dze­nie do deba­ty „Gra­ni­ce lite­ra­tu­ry”.

Więcej

Strona A, strona B nr 113: Nabór do Pracowni kreatywnych TransPortu Literackiego

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

113. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Brzegi, Zdarte, Nierzeczywiste

nagrania / wydarzenia Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Jac­ka Guto­ro­wa, Pio­tra Maty­wiec­kie­go i Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go pod­czas festi­wa­lu Port Wro­cław 2010.

Więcej

Strona A, strona B nr 109: Biurowe książki 2024 roku

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

109. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 107: Odkrywanie wieloznaczności

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

107. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 104: Rusza 20 Połów. Wydaj debiutancką książkę w Biurze Literackim

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

104. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 103: Kasprzak, Siwczyk, Różewicz

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

103. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 101: Laureatki i laureaci projektów wydawniczych 2024

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

101. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 100: Podsumowanie TransPortu Literackiego 29

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

100. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Przyszłość literatury: wprowadzenie

debaty / ankiety i podsumowania Artur Burszta

Wpro­wa­dze­nie do deba­ty „Przy­szłość lite­ra­tu­ry” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 94: O debiutowaniu, nauce u mistrzów i o tym, czym jest pisanie

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

94. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 92: Święta z Biurem Literackim 2023

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

92. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Spóźnieni śpiewacy

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Jac­ka Deh­ne­la, Julii Har­twig i Jac­ka Guto­ro­wa pod­czas Por­tu Wro­cław 2009.

Więcej

Strona A, strona B nr 90: Wydaj książkę w Biurze Literackim 2024

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

90. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Strona A, strona B nr 87: Podsumowanie TransPortu Literackiego 28

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

87. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Romantyczność 2022

nagrania / transPort Literacki Różni autorzy

Czy­ta­nie z książ­ki Roman­tycz­ność. Współ­cze­sne bal­la­dy i roman­se inspi­ro­wa­ne twór­czo­ścią Ada­ma Mic­kie­wi­cza w ramach festi­wa­lu Trans­Port Lite­rac­ki 27.

Więcej

Inne Państwa

dzwieki / WYDARZENIA Dariusz Sośnicki Jacek Gutorow Julia Fiedorczuk

Zapis całe­go spo­tka­nia z udzia­łem Julii Fie­dor­czuk, Jac­ka Guto­ro­wa i Dariu­sza Sośnic­kie­go pod­czas Por­tu Wro­cław 2009.

Więcej

Strona A, strona B nr 82: Wiersze na święta Wielkiej Nocy 2023

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

82. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Wiersz to istota społeczna

wywiady / o książce Artur Burszta Jerzy Jarniewicz

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Jerzym Jar­nie­wi­czem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Bagaż Jerze­go Jar­nie­wi­cza, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 6 mar­ca 2023 roku.

Więcej

Czy próbujesz zmienić świat swoim pisaniem?

debaty / ankiety i podsumowania Artur Burszta Grzegorz Jankowicz

Wpro­wa­dze­nie do deba­ty „Czy pró­bu­jesz zmie­nić świat swo­im pisa­niem?” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty i Grze­go­rza Jan­ko­wi­cza.

Więcej

Oprawca TransPortu Literackiego 27

dzwieki / AUDYCJE Artur Burszta Hubert Zemler

Zapis roz­mo­wy Artu­ra Bursz­ty z Huber­tem Zemle­rem z 67. odcin­ka „Stro­ny A, stro­ny B”. 

Więcej

Kolejne książki wierszem z Pracowni Biura Literackiego

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

64. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Poezja wierzchołków i równiny

wywiady / o książce Artur Burszta Jan Stolarczyk

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Janem Sto­lar­czy­kiem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Odwró­co­na stre­fa, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 13 grud­nia 2021 roku.

Więcej

Byliśmy wreszcie we własnym domu

wywiady / o książce Artur Burszta Dariusz Sośnicki

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Dariu­szem Sośnic­kim towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Po domu, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 1 listo­pa­da 2021 roku.

Więcej

Posłuchaj nowości z września 2021 roku i wydaj swoją książkę

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

55. odci­nek cyklu „Stro­na A, stro­na B” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Korekta twarzy

wywiady / o książce Artur Burszta Przemysław Dakowicz

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Prze­my­sła­wem Dako­wi­czem towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Wier­sze odzy­ska­ne, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 paź­dzier­ni­ka 2021 roku.

Więcej

Głos wolny wolność ubezpieczający

wywiady / o książce Artur Burszta Bohdan Zadura

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Boh­da­nem Zadu­rą, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Boh­da­na Zadu­ry Sek­cja zabójstw, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 16 wrze­śnia 2020 roku.

Więcej

Co widzi, czym żyje, co kocha i traci

wywiady / o książce Artur Burszta Joanna Roszak

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Joan­ną Roszak, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Tymo­te­usza Kar­po­wi­cza Zmy­ślo­ny czło­wiek, w opra­co­wa­niu Joan­ny Roszak, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 24 czerw­ca 2020 roku.

Więcej

Family Meeting: Staromiejski Dom Kultury z Warszawy

nagrania / stacja Literatura Artur Burszta Beata Gula Sylwia Głuszak

Spo­tka­nie z udzia­łem Beaty Guli, Syl­wii Głu­szak oraz Artu­ra Bursz­ty w ramach festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra 24.

Więcej

Samotne bohaterstwo

wywiady / o książce Artur Burszta Bogusław Kierc

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Bogu­sła­wem Kier­cem, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Rafa­ła Wojacz­ka Praw­dzi­we życie boha­te­ra, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 11 maja 2020 roku.

Więcej

Ktoś naprawdę wyjątkowy

wywiady / o książce Aleksandra Olszewska Artur Burszta

Roz­mo­wa Alek­san­dry Olszew­skiej z Artu­rem Bursz­tą, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go Gdy­by ktoś o mnie pytał, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 11 mar­ca 2020 roku.

Więcej

Nocna zmiana

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Simo­na Armi­ta­ge­’a, Gly­na Maxwel­la, Jac­ka Guto­ro­wa, Jerze­go Jar­nie­wi­cza i Paw­ła Mar­cin­kie­wi­cza w trak­cie festi­wa­lu Port Legni­ca 2003.

Więcej

Family Meeting: Instytut Kultury Miejskiej z Gdańska

nagrania / stacja Literatura Aleksandra Szymańska Artur Burszta Justyna Czechowska

Spo­tka­nie z udzia­łem Justy­ny Cze­chow­skiej, Alek­san­dry Szy­mań­skiej oraz Artu­ra Bursz­ty w ramach festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra 24.

Więcej

Telegrafista i jego meldunki

wywiady / o książce Artur Burszta Jacek Dehnel

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Jac­kiem Deh­ne­lem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Naj­dziw­niej­sze, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 28 paź­dzier­ni­ka 2019 roku.

Więcej

Enklawa wolności, solidarności, przyjaźni i wzajemnego szacunku

felietony / cykle CZYTLENIKÓW Artur Burszta

8. odci­nek cyklu „Misje nie­moż­li­we” autor­stwa Artu­ra Bursz­ty.

Więcej

Nie gódź się

recenzje / IMPRESJE Artur Burszta

Szkic Artu­ra Bursz­ty towa­rzy­szą­cy wyda­niu alma­na­chu Wier­sze i opo­wia­da­nia doraź­ne 2019, któ­ry uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 4 wrze­śnia 2019 roku.

Więcej

Od kuchni

wywiady / o pisaniu Artur Burszta Bohdan Zadura

Zapis roz­mo­wy Artu­ra Bursz­ty z Boh­da­nem Zadu­rą, opu­bli­ko­wa­nej w cyklu pre­zen­ta­cji naj­cie­kaw­szych archi­wal­nych tek­stów z dwu­dzie­sto­pię­cio­le­cia festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra.

Więcej

X i Ruchome święta

dzwieki / WYDARZENIA Jacek Gutorow Tomasz Majeran

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Jac­ka Guto­ro­wa i Toma­sza Maje­ra­na pod­czas Por­tu Legni­ca 2001.

Więcej

Poza czasem, poza stylem

wywiady / o książce Aleksandra Olszewska Artur Burszta Filip Łobodziński

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty i Oli Olszew­skiej z Fili­pem Łobo­dziń­skim, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Pat­ti Smith Nie gódź się, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 18 lute­go 2019 roku.

Więcej

Kto za tym stoi

nagrania / stacja Literatura Różni autorzy

Spo­tka­nie z orga­ni­za­to­ra­mi festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra 23, w któ­rym udział wzię­li Damian Banasz, Artur Bursz­ta, Mate­usz Grze­go­rzew­ski, Alek­san­dra Grzem­ska, Poli­na Justo­wa, Dawid Mate­usz, Mina, Joan­na Muel­ler, Alek­san­dra Olszew­ska, Tomasz Piech­nik, Juliusz Pie­li­chow­ski, Mag­da­le­na Riga­mon­ti i Mak­sy­mi­lian Riga­mon­ti.

Więcej

Mordercze rozmowy

wywiady / o książce Artur Burszta Marta Podgórnik

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Mar­tą Pod­gór­nik, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Mor­der­cze bal­la­dy, któ­ra uka­za­ła się w Biu­rze Lite­rac­kim 7 stycz­nia 2019 roku.

Więcej

O tym, jak „zadziała się” wspólnota

wywiady / o pisaniu Różni autorzy

Dys­ku­sja redak­cji Biu­ra Lite­rac­kie­go z udzia­łem: Alek­san­dry Grzem­skiej, Dawi­da Mate­usza, Joan­ny Muel­ler, Alek­san­dry Olszew­skiej, Juliu­sza Pie­li­chow­skie­go i Artu­ra Bursz­ty na temat festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra 23.

Więcej

Pozytywki i marienbadki

nagrania / między wierszami Różni autorzy

O twór­czo­ści Andrze­ja Sosnow­skie­go wypo­wia­da­ją się Woj­ciech Bono­wicz, Jacek Guto­row, Anna Kału­ża, Joan­na Orska, Piotr Śli­wiń­ski, Kamil Zając.

Więcej

Nieumówione spotkania albo jak czytałem Heaneya po polsku

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Esej Jac­ka Guto­ro­wa na temat poezji Seamu­sa Heaneya, towa­rzy­szą­cy wyda­niu anto­lo­gii 100 wier­szy wypi­sa­nych z języ­ka angiel­skie­go, w wybo­rze i prze­kła­dzie Jerze­go Jar­nie­wi­cza, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 24 wrze­śnia 2018 roku.

Więcej

Język to zjawisko widmowe

wywiady / o pisaniu Jacek Gutorow Simon Armitage

Roz­mo­wa Jac­ka Guto­ro­wa z Simo­nem Armitage’em, towa­rzy­szą­ca wyda­niu anto­lo­gii 100 wier­szy wypi­sa­nych z języ­ka angiel­skie­go, w wybo­rze i prze­kła­dzie Jerze­go Jar­nie­wi­cza, któ­ra uka­że się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 15 paź­dzier­ni­ka 2018 roku.

Więcej

Niezmordowany obserwator

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa książ­ki Spóź­nio­ny śpie­wak Wil­lia­ma Car­lo­sa Wil­liam­sa w prze­kła­dzie Julii Har­twig, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim w 5 stycz­nia 2009 roku, a w wer­sji elek­tro­nicz­nej 10 kwiet­nia 2019 roku.

Więcej

Trudna kontynuacja

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Po tęczy Andrze­ja Sosnow­skie­go, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 17 wrze­śnia 2007 roku, a w wer­sji elek­tro­nicz­nej 12 lute­go 2018 roku.

Więcej

Hymn do życia

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa książ­ki Nad rze­ką Esther Kin­sky w tłu­ma­cze­niu Sła­wy Lisiec­kiej, wyda­nej przez Biu­ro Lite­rac­kie 25 wrze­śnia 2017 roku.

Więcej

Mecenat dla literatury: Maja Pflüger

wywiady / o pisaniu Artur Burszta Maja Pflüger

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Mają Pflüger. Pre­zen­ta­cja w ramach cyklu „Mece­nat dla lite­ra­tu­ry”.

Więcej

Mecenat dla literatury: Bagio Guerra

wywiady / o pisaniu Artur Burszta Bagio Guerra

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Bia­gio Guer­ra. Pre­zen­ta­cja w ramach cyklu „Mece­nat dla lite­ra­tu­ry”.

Więcej

Mecenat dla literatury: Ryan Van Winkle

wywiady / o pisaniu Artur Burszta Ryan van Winkle

Na pyta­nia z ankie­ty Artu­ra Bursz­ty odpo­wia­da­ją uczest­ni­cy 2. Euro­pej­skie­go Forum Lite­rac­kie­go, któ­re pod hasłem „Mece­nat dla lite­ra­tu­ry” odbę­dzie się 8 i 9 wrze­śnia w ramach Sta­cji Lite­ra­tu­ra 22 w Stro­niu Ślą­skim.

Więcej

Mecenat dla literatury: Urszula Chwalba

wywiady / o pisaniu Artur Burszta Urszula Chwalba

Na pyta­nia z ankie­ty Artu­ra Bursz­ty odpo­wia­da­ją uczest­ni­cy 2. Euro­pej­skie­go Forum Lite­rac­kie­go, któ­re pod hasłem „Mece­nat dla lite­ra­tu­ry” odbę­dzie się 8 i 9 wrze­śnia w ramach Sta­cji Lite­ra­tu­ra 22 w Stro­niu Ślą­skim.

Więcej

Nakręć wiersz z Połowu

nagrania / z fortu do portu Artur Burszta Joanna Mueller

Zapis spo­tka­nia autor­skie­go z lau­re­ata­mi kon­kur­su „Nakręć wiersz” w ramach 20. edy­cji festi­wa­lu Port Lite­rac­ki 2015.

Więcej

Spóźnieni śpiewacy

nagrania / między wierszami Różni autorzy

Tłu­ma­cze opo­wia­da­ją o książ­kach Żół­te popo­łu­dnie Wal­la­ce­’a Ste­ven­sa, Tomasz Mrocz­ny. Sza­leń­stwo dnia Mau­ri­ce­’a Blan­cho­ta oraz Doku­men­ty mają­ce słu­żyć za kan­wę Ray­mon­da Rous­se­la. Nagra­nie zre­ali­zo­wa­no pod­czas festi­wa­lu Port Wro­cław 2009

Więcej

Lodowiec

recenzje / KOMENTARZE Jacek Gutorow

Komen­tarz Jac­ka Guto­ro­wa do książ­ki Z tam­tej stro­ny ciszy Bole­sła­wa Leśmia­na, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 8 listo­pa­da 2012 roku.

Więcej

Zimne, wykalkulowane wiersze

dzwieki / RECYTACJE Jacek Gutorow

Wiersz z tomu Inne tem­po, zare­je­stro­wa­ny pod­czas spo­tka­nia „Inne pań­stwa” na festi­wa­lu Port Wro­cław 2009.

Więcej

Inne tempo

nagrania / między wierszami Jacek Gutorow

Z Jac­kiem Guto­ro­wem o wyda­nej w 2009 roku książ­ce roz­ma­wia­ją Mar­ta Pod­gór­nik i Krzysz­tof Siw­czyk. Fil­mo­wa etiu­da do wier­sza „Cre­ati­ve wri­ting” w reży­se­rii Anny Jadow­skiej.

Więcej

Implozja

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Życie na Korei Andrze­ja Sosnow­skie­go.

Więcej

Kobieta, muzyka, liryka i pies

wywiady / o książce Artur Burszta Roman Honet

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Roma­nem Hone­tem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki roz­mo­wa trwa dalej, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kiem 8 mar­ca 2016 roku.

Więcej

100 wierszy polskich stosownej długości

nagrania / z fortu do portu Artur Burszta

Zapis spo­tka­nia „100 wier­szy pol­skich sto­sow­nej dłu­go­ści” pod­czas festi­wa­lu Port Lite­rac­ki 2015.

Więcej

Pierwszy polski Green

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Szkic Jac­ka Guto­ro­wa towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Kocha­jąc Hen­ry­’e­go Gre­ena w prze­kła­dzie Andrze­ja Sosnow­skie­go, któ­ra uka­za­ła się 27 kwiet­nia 2015 roku nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go.

Więcej

Mały literacki projekt

wywiady / o książce Artur Burszta Przemysław Rojek

Roz­mo­wa Prze­my­sła­wa Roj­ka z Artu­rem Bursz­tą, auto­rem wybo­ru wier­szy w anto­lo­gii 100 wier­szy pol­skich sto­sow­nej dłu­go­ści, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 23 mar­ca 2015 roku.

Więcej

Mały duży apokryf Filipa

recenzje / IMPRESJE Jacek Gutorow

Esej Jac­ka Guto­ro­wa towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Pod słoń­ce było Fili­pa Zawa­dy, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 31 grud­nia 2014 roku.

Więcej

Z rozpędu (nowe wiersze Dariusza Sośnickiego)

recenzje / IMPRESJE Jacek Gutorow

Esej Jac­ka Guto­ro­wa towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Spóź­nio­ny owoc radio­fo­ni­za­cji Dariu­sza Sośnic­kie­go, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 3 listo­pa­da 2014 roku.

Więcej

O dwóch książkach

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z ksią­żek Kole­jo­we dzie­ci Seamu­sa Heaney­’a oraz Zapi­sy roz­mów. Wywia­dy z poeta­mi bry­tyj­ski­mi Pio­tra Som­me­ra.

Więcej

Trzeci nurt

wywiady / o książce Artur Burszta Jurij Andruchowycz

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Juri­jem Andru­cho­wy­czem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki BEg­zo­tycz­ne pta­ki i rośli­ny, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 3 mar­ca 2007 roku.

Więcej

Poza drzewa, poza języki

recenzje / IMPRESJE Jacek Gutorow

Esej Jac­ka Guto­ro­wa towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Dzie­ła zebra­ne, tom 2 Tymo­te­usza Kar­po­wi­cza.

Więcej

Laurka dla Edmunda White’a

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Zuch Edmun­da Whi­te­’a.

Więcej

Temat z Tadeusza Pióry (na marginesie tomu „O dwa kroki stąd. 1992- 2011”)

recenzje / NOTKI I OPINIE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki O dwa kro­ki stąd Tade­usza Pió­ry.

Więcej

Notatki o nowej książce Wojtka Bonowicza

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

A imię jego nieprzewidywalność

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Radio­wid­mo Agniesz­ki Mira­hi­ny.

Więcej

O wierszach, które stają na palcach. Nad brzegierz rzeki ? instrukcja obsługi.

recenzje / KOMENTARZE Jacek Gutorow

Autor­ski komen­tarz Jac­ka Guto­ro­wa do książ­ki Nad brze­giem rze­ki.

Więcej

To zaangażowanie domaga się zwrotu

wywiady / o książce Jacek Gutorow Paweł Kaczmarski

Roz­mo­wa Paw­ła Kacz­mar­skie­go z Jac­kiem Guto­ro­wem o książ­ce Rze­czy­wi­ste i nie­rze­czy­wi­ste sta­je się jed­nym cia­łem Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 3 grud­nia 2009 roku.

Więcej

Raz jeszcze, po słowie, w otwartych drzwiach (fragment)

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Maki­jaż Jerze­go Jar­nie­wi­cza.

Więcej

Wiersze bez odpowiedzi

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Pio­sen­ka o zależ­no­ściach i uza­leż­nie­niach Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go.

Więcej

Skaczemy po górach, czyli rysowanie grubą kreską najważniejszych punktów odniesienia

debaty / ankiety i podsumowania Różni autorzy

Gło­sy Artu­ra Bursz­ty, Pio­tra Czer­niaw­skie­go, Grze­go­rza Jan­ko­wi­cza, Paw­ła Kacz­mar­skie­go, Ada­ma Popra­wy, Bar­to­sza Sadul­skie­go i Prze­my­sła­wa Wit­kow­skie­go w deba­cie „Bar­ba­rzyń­cy czy nie? Dwa­dzie­ścia lat po ‘prze­ło­mie’ ”.

Więcej

O Firbanku w siedmiu punktach

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Stu­dium tem­pe­ra­men­tu Rolan­da Fir­ban­ka.

Więcej

Podziemia wyobraźni i wrażliwości

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Pań­stwo P. Dariu­sza Sośnic­kie­go.

Więcej

O Wojaczku wielokrotnym

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Bogu­sła­wa Kier­ca, Jac­ka Guto­ro­wa, Jac­ka Łuka­sie­wi­cza, Andrze­ja Zawa­dy.

Więcej

O Bez stempla

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Anny Kału­ży, Jac­ka Guto­ro­wa, Ada­ma Wie­de­man­na, Pio­tra Śli­wiń­skie­go, Pio­tra Boga­lec­kie­go.

Więcej

O Małych cieniach wielkich czarnoksiężników

recenzje / NOTKI I OPINIE Bogusław Kierc Jacek Gutorow Karol Maliszewski

Komen­ta­rze Jac­ka Guto­ro­wa, Karo­la Mali­szew­skie­go i Bogu­sła­wa Kier­ca.

Więcej

O Po tęczy

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Jac­ka Guto­ro­wa, Paw­ła Mac­kie­wi­cza, Kuby Mikur­dy, Igi Nosz­czyk, Grze­go­rza Jan­ko­wi­cza.

Więcej

„Tęczowe” origami

recenzje / NOTKI I OPINIE Jacek Gutorow

Nota Jac­ka Guto­ro­wa o książ­ce Gdzie koniec tęczy nie doty­ka zie­mi Andrze­ja Sosnow­skie­go.

Więcej

Zadura – krytyk i eseista

recenzje / NOTKI I OPINIE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze dwu­to­mo­wej edy­cji Szki­ców, recen­zji, felie­to­nów Boh­da­na Zadu­ry, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 czerw­ca 2007 roku.

Więcej

Amerykanie według Sommera

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki O krok od nich Pio­tra Som­me­ra.

Więcej

Kryptoreklama korespondencyjnego kursu szybkiego czytania

wywiady / o książce Artur Burszta Krzysztof Jaworski

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Krzysz­to­fem Jawor­skim, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Dusze monet, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 29 stycz­nia 2007 roku.

Więcej

Znaki wspólnoty

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Peł­ne morze Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

O Pełnym morzu

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rza Jac­ka Guto­ro­wa, Jaro­sła­wa Borow­ca, Dariu­sza Sośnic­kie­go, Maria­na Sta­li, Pio­tra Kępiń­skie­go i Kuby Mikur­dy.

Więcej

Zgodnie z rytmem obcego świata

wywiady / o książce Artur Burszta Bartłomiej Majzel

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Bar­tło­mie­jem Maj­zlem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Bia­ła Afry­ka, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 16 stycz­nia 2006 roku.

Więcej

Apetyt na Karpowicza

wywiady / o książce Artur Burszta Mirosław Spychalski

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Miro­sła­wem Spy­chal­skim, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Mówi Kar­po­wicz, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 11 listo­pa­da 2005 roku.

Więcej

Nieprzyzwoite skupienie na sobie

wywiady / o książce Agnieszka Wolny-Hamkało Artur Burszta

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Agniesz­ką Wol­ny-Ham­ka­ło, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Ani mi się śni, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 19 paź­dzier­ni­ka 2005 roku.

Więcej

Cały ten świat oranżady

wywiady / o książce Artur Burszta Jerzy Jarniewicz

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Jerzym Jar­nie­wi­czem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Oran­ża­da, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 28 wrze­śnia 2005 roku.

Więcej

Medytacja, Ostatni dzień wakacji, Inwokacja

recenzje / KOMENTARZE Jacek Gutorow

Autor­ski komen­tarz Jac­ka Guto­ro­wa do wier­szy z książ­ki Nad brze­giem rze­ki (1990–2010).

Więcej

Żółte popołudnie

nagrania / złodzieje wierszy Wallace Stevens

Wiersz z książ­ki Żół­te popo­łu­dnie. Klip zre­ali­zo­wa­ny w ramach kon­kur­su „Etiu­da z wier­szem” dla stu­den­tów wro­cław­skiej ASP.

Więcej

O Żółtym popołudniu

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Kac­pra Bart­cza­ka, Grze­go­rza Jan­ko­wi­cza, Edwar­da Pase­wi­cza, Justy­ny Sobo­lew­skiej, Agniesz­ki Wol­ny-Ham­ka­ło.

Więcej

Setka albo The Best Of Biuro Literackie

recenzje / ESEJE Kamil Nolbert

Recen­zja Kami­la Nol­ber­ta z anto­lo­gii 100 wier­szy pol­skich sto­sow­nej dłu­go­ści, któ­ra uka­za­ła się w cza­so­pi­śmie „Topos”.

Więcej

Poetów album szkolny

recenzje / ESEJE Sylwia Sekret

Recen­zja Syl­wii Sekret z anto­lo­gii 100 wier­szy pol­skich sto­sow­nej dłu­go­ści w wybo­rze Artu­ra Bursz­ty, któ­ra uka­za­ła się na stro­nie Lubimyczytać.pl.

Więcej

100 wierszy polskich stosownej długości

recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy

Recen­zja Prze­my­sła­wa Koniu­sze­go z anto­lo­gii 100 wier­szy pol­skich sto­sow­nej dłu­go­ści, któ­ra uka­za­ła się 5 czerw­ca 2015 roku na stro­nie Biblio­te­ka Mło­de­go Czło­wie­ka.

Więcej

100 WIERSZY POLSKICH STOSOWNEJ DŁUGOŚCI. POCZĄTKI (mashup)

recenzje / KOMENTARZE Maciej Robert

Autor­ski komen­tarz do wier­sza Macie­ja Rober­ta będą­ce­go poetyc­ką waria­cją na temat anto­lo­gii 100 wier­szy pol­skich sto­sow­nej dłu­go­ści w wybo­rze Artu­ra Bursz­ty, któ­ra uka­za­ła się 23 mar­ca 2015 roku nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go.

Więcej

Artur Burszta biegnie na setkę, czyli 100 wierszy polskich stosownej długości

recenzje / IMPRESJE Marcin Jurzysta

Esej Mar­ci­na Jurzy­sty towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki 100 wier­szy pol­skich sto­sow­nej dłu­go­ści w wybo­rze Artu­ra Bursz­ty, któ­ra uka­za­ła się 23 mar­ca 2015 roku nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go.

Więcej

Sześć zakładów o miejsce krytyki (wokół Księgi zakładek Jacka Gutorowa)

recenzje / IMPRESJE Jakub Skurtys

Recen­zja Jaku­ba Skur­ty­sa z ksiaż­ki Księ­ga zakła­dek Jac­ka Guto­ro­wa.

Więcej

Czytelnik osobny

recenzje / ESEJE Krzysztof Jaworski

Recen­zja Mar­ci­na Jawor­skie­go z książ­ki Księ­ga zakła­dek Jac­ka Guto­ro­wa.

Więcej

Głowa pełna zakładek. Wokół Księgi zakładek Jacka Gutorowa

recenzje / ESEJE Marcin Jurzysta

Recen­zja Mar­ci­na Jurzy­sty z książ­ki Księ­ga zakła­dek Jac­ka Guto­ro­wa.

Więcej

Portret człowieka nieuformowanego

recenzje / ESEJE Paweł Mackiewicz

Recen­zja Paw­ła Mac­kie­wi­cza z książ­ki Urwa­ny ślad Jac­ka Guto­ro­wa.

Więcej

Sześć głosów o wierszach Jacka Gutorowa

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Zdzi­sła­wa Jasku­ły, Andrze­ja Nowa­ka, Mie­czy­sła­wa Orskie­go, Pio­tra Śli­wiń­skie­go, Ada­ma Wie­de­man­na oraz Kon­ra­da Woj­ty­ły.

Więcej

„Gra w literackość” i „gra w życie”

recenzje / ESEJE Krzysztof Siwczyk

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z książ­ki Inne tem­po Jac­ka Guto­ro­wa.

Więcej

O ambicji oraz poezji zasłaniającej widoki

recenzje / ESEJE Jakub Winiarski

Recen­zja Krzysz­to­fa Siw­czy­ka z książ­ki Inne tem­po Jac­ka Guto­ro­wa.

Więcej

O Innym tempie

recenzje / NOTKI I OPINIE Jarosław Borowiec Konrad Wojtyła

Komen­ta­rze Sła­wo­mi­ra Kuź­nic­kie­go, Kon­ra­da Woj­ty­ły i Jaro­sła­wa Borow­ca.

Więcej

O Urwanym śladzie

recenzje / NOTKI I OPINIE Anna Kałuża Bogusław Kierc Paweł Mackiewicz

Komen­ta­rze Anny Kału­ży, Bogu­sła­wa Kier­ca i Paw­ła Mac­kie­wi­cza.

Więcej